Дыбыс және әріпті қайталаймыз

Астана қаласы
№64 мектеп - лицейдің
бастауыш сынып мұғалімі
Тулепбергенова Гульмира Амановна

Сабақтың тақырыбы: Дыбыс және әріпті қайталаймыз
Сабақтың мақсаты: дыбыстар және әріптер туралы 2 сыныпта алған білімін еске түсіру, қайталау дауыссыз дыбыстар айтылу ерекшелігіне қарай қандай түрлерге бөлінетінін пысықтау; дауысты дыбыстардың дауыссыз дыбыстардан ерекшелігін түсіндіру.
Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, «Ұқсастық пен даралық», «3 қадамдық сұхбат» стратегиялары (СТО бағдарламасының стратегиялары).

Сабақтың барысы:
Қызығушылықты ояту
Оқушылар топқа бөлінеді.
Дыбыстар мен әріптер туралы алған білімдерін сұрақ - жауап арқылы қайталау.
Тақтаға мынадай сөздер жазылады: дала, білім халық, қымыз.
Осы сөздерді құрап тұрған тек дауысты дыбыстар тізбегін жазу: аа, іі, аы, ыы.
Мынадай сұрақ қойылады:
- Осы тізбектен қандай сөздер екенін білуге бола ма?
Енді сөздердің тек дауыссыз дыбыстарын көшіріп жазады: Д... Л..., б... Л... М, Х... Л... Қ, қ... м... з.
- Бұл әріптер тізбегінен сөз құрастыруға бола ма?
Осы тапсырманы орындап болғаннан кейін, топ мүшелері өзара пікірлесе отырып, өз қорытындыларын айтады. Мысалы, дауысты дыбыстар буын құрай алса, сөйлеу кезінде дауысты дыбыстармен қатар дауыссыз дыбыстардың да маңызы зор. Дауысты, дауыссыз дыбыстар бір - бірінсіз сөз құрай алмайды.
Сабақ басындағы қайталауға берілген тапсырма оқулық бойынша орындалады. Оқушылар көп нүктенің орнына керекті сөздерді қою арқылы сөйлемдерді ауызша толықтырады.

Мағынаны тану кезеңі
1 - жаттығуды орындап болғаннан кейін, жуан, жіңішке дауысты дыбыстар еске түсіріледі. Сөздегі дауысты дыбыстардың жуан, жіңішке болуына байланысты сөздердің де жуан, жіңішке айтылатынын естеріне түсіреді.
2 - жаттығуды орындау кезінде жаңа сөз жасап тұрған дыбыстардың қосындысынан «Оқу түбі - тоқу» деген мақал шығуы керек. Бір дыбыстың өзгеруінің өзінен сөздің мағынасы өзгеретіні түсіндіріледі.
3, 5 - жаттығу да бір дыбыстың өзгеруінен жасалған жаңа сөздерді табуға арналған. Оқушылар өзгерген сөздердің мағынасын түсіндіреді.
4 - жаттығуды орындау арқылы сөздерге дыбыстың талдау жасап, дыбыс пен әріптің айырмашылығын еске түсіреді.

Жаттығулар орындалғаннан кейін топтарға тапсырмалар беріледі. Дауысты, дауыссыз дыбыстарды еске түсіріп, дауысты, дауыссыз дыбыстардың ұқсастықтары мен ерекшеліктерін «ұқсастық пен даралық» стратегиясы бойынша анықтау керек. Сызбаны әр топ өздерінің қалауынша, әртүрлі формада сызуына болады. Мысалы, үшбұрыштар, ашылған кітап, үй тәріздес, т. б.

Дауысты дыбыс
А, ә, о, ө, ұ, ү, ы, і, y, u,...
1. Созылып айтылады, кедергіге ұшырамайды.
2. Жуан, жіңішке.
3. Буын құрайды.
4. Екі дауысты дыбыс қатар келмейді.

Дауыссыз дыбыс
К, қ, п, т, с, р, к, қ, м, н, ң, р, й,...
1. Созылмайды, кедергіге ұшырамайды.
2. Қатаң, ұяң, үнді
З. Буын құрамайды.
4. Екі дауыссыз қатар келеді.

1. Дыбыс
2. Әріптік таңбасы бар
3. Сөз құрайды
4. Қазақ әліпбиін құрайды
5. Дыбыстың өзгеруі сөз мағынасын өзгертеді

Бастапқы шеңбердің ішіне дауысты, дауыссыз дыбыстардың айырмашылықтары, үшінші шеңберге ұқсастықтары жазылады.
Ой толғаныс
«Егер дыбыстар мен әріптер болмаса...» деген тақырыпта эссе жазу.
Үйге тапсырма: 3 - жаттығу, 4 - бет