Тұлпар ақындар

Сабақтың тақырыбы: «Тұлпар ақындар»
10 - сынып
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: С. Сейфуллин, Ілияс Жансүгіровтің өмірі мен шығармашылығы туралы түсінік беру, мазмұнымен таныстыру, оның өмірінен нақты мәліметтер беру.
2. Дамытушылық: Тапсырмалар, сұрақтар, ойын арқылы оқушылардың дүниетанымын, ойлау қабілеттерін, жазба, ауызша тіл байлықтарын және шығармашылық қабілеттерін дамыту;
3. Тәрбиелік: Қазақ тіліне деген сүйіспеншілігін тәрбиелеу, ұлы ақындардың өмірімен таныса отырып, құрмет, мақтаныш, сүйіспеншілік сезімдеріне баулу, тәрбиелеу.
Ынталандыру: Болашақта оқушылар алған білімдерін тәжірибе барысында жүзеге асыру қажет.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап, топтық жұмыс, мәнерлеп оқыту, баяндау, Венн диаграммасы, интерактивті тақта.
Көрнекілігі: портреттер, слайдтар.

Ұйымдастыру кезеңі.
1. Оқушылардың назарын сабаққа бейімдеу
2. Кезекшінің есеп беруі
3. Үй жұмысы (ауызша, сұрақ - жауап)

Жаңа сабақ
1. Сөздік жұмысы
Айырылып – в разлуке - apart
Тамамдайды – заканчивает - finishes
Жариялау – объявлять - announce
Баурайында – у подножья - at the foot
Сыншы – критик - critic
Еңбек сіңірген қайраткер – заслуженный деятель - honouerd person

2. Мәтінмен жұмыс
(мәнерлеп оқып аудару, әр топ кластер құрастырып, түсінгенін, өз ойларын жеткізеді)
Ұлы ақын Ілияс Жансүгіров 1894 жылы Талдықорған облысында туған. Төрт жасында анасынан айырылып, әкесінің тәрбиесінде болды.
Ілияс ауылда қазақ – татар тіліндегі бастауыш мектепте 5 жыл оқып, оны 1911 жылы тамамдайды. 1920 жылы Ташкенттегі қазақ – қырғыз институтында оқиды. Содан соң ауылда мұғалім болып қызмет істейді. Ақынның өлеңдері 1920 жылдан бастап «Тілші» газетінде жариялана бастайды. Ілияс Жансүгіров – ақын. Ол балаларға да арнап өлеңдер жазған. Ол «Құлагер»,«Күй»,
«Күйші», «Дала» поэмаларының авторы. М. Әуезов«Құлагер» поэмасын«өлеңмен жазылған роман»деп бағалаған.

2 Сәкен Сейфуллин – ақын, жазушы, сыншы әрі ғалым. Сәкен орыс – қазақ мектебінде оқыды. Одан кейін Ақмоладағы бастауыш приход мектебінде, үш кластық қалалық училищеде, Омбыдағы мұғалімдер семинариясында оқыды.
«Еңбекші қазақ» газетінің редакторы болды. «Өткен күндер» жинағы 1914жылы Қазан қаласында басылып шықты. Өзінің қысқа ғана шығармашылық өмірінде ол жүздеген өлең,
ондаған поэма, бірнеше роман, повесть, пьеса, көптеген әңгіме, очерк, сын және әдеби мақалалар жазды.

3. «Бой сергіту» сәті
Зат есімді сын есімге айналдыру
Адам – адамдық - horse rider
ақын – ақындық - poet
тұлпар – тұлпарлы - jumper
бала – балалы - child
құн – құнды - valuable
келбет – келбетті - image

4. Сөздердің синонимдерін табу.
Туу – өмірге келу - to be born
тамамдау – аяқтау - to sum up
еңбек істеу – жұмыс істеу - work
жариялану – жарыққа шығу - announce
отбасы – жанұясы - family
мұғалім – ұстаз - tefcher

5. Жақша ішіндегі сөздерді, сөз тіркестерін аудару.
1. Сәкен (настоящее имя Садвакас), Жаңқара ауданында (родился).
2. Сәкен (много сделал для развития новый казахской литературы) үлес қосты.
3. (Один из крупнейших поэтов) І. Жансүгіров – қазақ әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі.
4. І. Жансүгіровтың (наследие своеобразно и многогранно).
5. Сонымен қатар ол әдебиет пәнінен (учебники) жазды.
6. А. С. Пушкиннің «Евгений Онегин» (полностью переведен роман)

6. Мұғалім: сонымен «Бой сергіту» сәті аяқталды. Енді әр топқа кеспе әріптер беріледі, сол әріптерден құрастырылған сөз топтың аты болмақ: Е, К, Е, З, Р – ЗЕРЕК; Ұ, Т, А, Л, П, Р – ТҰЛПАР

Сөз тіркестерін дұрыс құрастырып, орыс тіліне аударыңдар. Сөйлемдерқұрастырыңдар.
1) шын аты
2) Омбы мұғалімдер
3) балалық шағы
4) Бейімбет мұрасының
5) аса көрнекті ақын
6) оның шығармашылығы
7) «Жолдастар» атты
8) Ақсу ауданында
а) шаруа отбасында туған
ә) көлемді роман жазған
б) көп қырлы, алуан сырлы
в) І. Жансүгіров
г) салмақты жағы әңгімелері
ғ) Садуақас
д) семинариясының студенті болған
е) көшпелі қазақ аулында

2. Сөздерден сөз құрастыру: а) Қыстауынан ә) Қарашілік
3. «Құпия сөз»
1 – топқа – КЕШАКӨТУ( Көкшетау)
2 – топқа – ҚАТЫРОҒЛАНД (Талдықорған). 1 мин

4. «Бүгін Ел арнада» 2 мин. Қай топ артық сөз жазады.
бЕЛес, жЕЛ, бедЕЛ, ЕЛес, ЕЛік, ЕЛдік.

5. «Пирамида» құрастыру
С
Су
Сан
Сана
Самал
Сандық
Самауыр

6. «Дұрыс жаз»
Сиырдан алынатын тағам(сүт)
Ұйықтағанда көретініміз (түс)
Тазалығы жоқ адам (лас)
Цифрлер қатары (сан)
Адам сөзінің синонимі (кісі)
Ыдыстың түрі (кісі)
Жануардың аты (есек)
Абай бол -... (сақ)
Адамның дене мүшесі (қас)
Ешкінің төлі (лақ)
Сандарды қатарымен қою (рет)

7. Берілген сөздер мен сөз тіркестерін аудару
В начальной школе, стихи поэта, для детей, «роман написанный стихами», один в из писателей, семье бедного крестьянина, после окончании школы, мастер художественного расказа, золотой фонд, огромный вклад, заслуженный деятель, критик, издано, за короткую творческую жизнь, около100 стихотворений, литературные статьи.

8. «Аудармыш сөздерді оқы»
Ылұ – ұлы
Нықа – ақын
Нағут – туған
Ыдиқо – оқиды
Назақ – қазан

9. «Бір сөзбен» фразеологизмдер
Жұмған аузын ашпау - үндемеу
Көзді ашып жұмғанша – лезде
Ит арқасы қиянда – алыс
Көзі ашық – сауатты
Қой аузынан шөп алмас – момын
Тайға таңба басқандай – анық
Бетінен от шыққан – ұялу
Су жүрек – қорқақ
Құлақ аспау – тыңдамау

10. Венн диаграммасы
Сәкен -------------- не ортақ? ------------- Ілияс

«Ой шақыру» стратегиясы арқылы ақындар туралы ойларын қорытындылау, сабақтан алған әсерлері туралы ой бөлісу
Не білемін?
Не білдім?
Не білгім келеді?

Бағалау
Үйге: 85 бет ІІ - III деңгей. Ақындар туралы тірек - сызба арқылы әңгімелеу.