Бір - біріне қарама-қарсы бағыттағы қозғалысқа есептер шығару

Математика (4 - сынып)
Тақырыбы: Бір - біріне қарама - қарсы бағыттағы қозғалысқа есептер шығару.
Мақсаты: 1) Бір - біріне қарама - қарсы бағыттағы қозғалыстарға есептер шығару әдістерімен таныстыру, жақындау жылдамдығы деген ұғым беру.
2) Оқушыларды қозғалысқа қатысты есептерді шығару дағдыларын, ақыл – ойын, ой - өрісін, танымдық қабілеттерін, логикалық ойлауын дамыту. Пәнге деген қызығушылығын арттырып, өз
ойын қорытындылай білуге баулу.
3) Өз Отанын, елін сүйетін, білімді де, саналы, нағыз патриоттарды тәрбиелеу. Өзіндік бағалауға тәрбиелеу.
Сабақ түрі: топтық - аралас
Сабақ типі: жаңа білімді меңгерту
Әдістері: түсіндіру, «Ой ашу» стратегиясы, сұрақ - жауап, топтық жұмыс, логикалық тапсырма, көрнекілікпен жұмыс, графикалық тест жұмысы.
Көрнекілігі: Қазақстан картасы ( 20 бөлікке бөлінген), сызбалар, кестелер, тест тапсырмалары, ұран сөз, қозғалысқа қатысты формула макеті, дөңгелек, шеңбер макеттері.

Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылардың оқу құралдарын толық алуын қадағалап, назарын сабаққа аударамын.
Шырылдады қоңырау
Біз сабақты бастаймыз.
Партамызға отырып
Өзара көз тастаймыз.
Табыс тілеп көзбенен,
Жаңа білім алуға
Алға қадам аттаймыз.

ІІ. «Ой ашу» стратегиясы
- Балалар, таңертең тұрғанда күнді дене жаттығуларынан бастайтын сияқты сабағымызды «Ой жаттығуларынан» бастайық. Менің сұрақтарыма жылдам жауап беріңдер.
1. Жылдың бесінші айын ата. / мамыр /
2. Бүгін аптаның қай күні? ( бесінші)
3. 320 мен 1 - дің көбейтіндісі. ( 320 )
4. Шаршы, тік төрт бұрыш, үшбұрыш нелер? (геометриялық фигуралар)
5. 513 пен 515 - тің арасында қандай сан бар? (514)
6. Есік қандай геометриялық фигура? (тік төрт бұрыш)

ІІІ. Сабақ мазмұнымен таныстыру
- Балалар алдымызда үлкен мереке келе жатыр. Ол қандай мереке?
- /.............. /
- Бұл туралы күнделікті айтып жүрміз, теледидардан да көріп жүрсіңдер. Осы мерекеге орай еліміздің облыстарында, қала - аудандарда, ауылдарда, мекемелерде « 20 жылдыққа 20 жарқын іс» деген ұранмен көптеген жұмыстар жасалып, шаралар өтуде. Бүгінгі сабағымызда топпен жұмыс жасай отырып «20 жарқын іс» деген ұранмен 20 бөліктен тұратын тапсырмаларды орындай отырып, мына мозайканы құрастыруларың керек. Бұл сендердің тәуелсізік мерекесіне 20 жарқын істерің болады.

ІҮ. Тірек білімді еске түсіру.
Алғашқы 6 бөлшекті әр топқа 2 - ден таратамын. Сұрақтарға көрнекілікті пайдаланып жауап береді де, өрнектерді тақтаға шығарады.
І топ. 1) Шеңбер деген не?
2) 4200 * 70
ІІ топ. 1) Дөңгелек деген не?
2) 548100: 90
ІІІ топ. 1) Жылдамдық, уақыт, қашықтық туралы айт.
2) 15300 * 80
- Сонымен қозғалысқа қатысты қандай ұғымдармен таныспыз? /............ /

Ү. Жаңа сабақ.
- Бүгінгі сабағымызда бір - біріне қарама - қарсы бағыттағы қозғалыстарға есептер шығарып үйренеміз. Сызбаға қарайық. Автокөліктер бір - біріне жақындап келеді.
V¹=40 км/сағ -------------------- t =? сағ --------------------- V²=60 км/сағ

-----------------------------------S = 400 км
Уақыт бірлігінде нысандардың бір - біріне жақындауын жақындау жылдамдығы дейді. Бір - біріне қарама - қарсы бағытта қозғалу кезінде жақындау жылдамдығы жылдамдықтардың қосындысына тең болады.
V жақынд. = V¹ + V²
60 + 40 = 100 ( км/сағ )- автокөліктердің жақындау жылдамдығы.
Автокөліктердің неше сағаттан кейін кездескенін біу үшін, алғашқы арақашықтықты жақындау жылдамдығына бөлу қажет.
t = S: Vжақынд.
400: 100 = 4 ( сағ )
Жауабы: автокөліктер 4 сағаттан кейін кездесті.
- Әр сағат сайын автокөліктердің арақашықтығы қанша уақытқа қысқарады? Кестені толтырайық.
t ------------------------------------1 сағат -------------------2 сағат ---------------------3 сағат
Автокөліктер
арасындағы арақашықтық
Уақыт белгілі, жақындау жылдамдығы белгілі, арақашықтықты табу үшін не істейміз деп ойлайсыңдар? Формуласын құрастырып көріңдер.
S =Vжақынд. • t
Әр топтан 3 оқушы шығып әр бағанды толтыра отырып, 3 бөлшекті орнатады

ҮІ. Оқушы білімін алғашқы бекіту.
10 - бөлшек. №2 есепті шығар (Оқушыға есепті оқытамын, талдаймыз)
- Бұл есепті 2 тәсілмен шығаруға болады, осы тәсілдерді қарастырып, түсіндіріп көріңдер. (тақтаға ілемін)
1 – тәсіл
1) 14 • 2 = 28 (км)
2) 12 • 2 = 24 (км)
3) 28 + 24 = 52 (км)

2 – тәсіл
1) 14 + 12 = 26 (км/сағ)
2) 26 • 2 = 52 (км)
- Ал енді келесі бөлшектердің тапсырмаларын орындайық. №3 тапсырма

І топ. 11 - бөлшек. №3 (а) 60 + 40 = 100 (км/сағ) – Vжақынд.
100 • 2 = 200 (км)
Жауабы: ауылдардың арақашықтығы 200 километр

ІІ топ 12 - бөлшек. №3 (ә) 60 • 2 = 120 (км) – 1 - автокөлік
(200 – 120 ): 2 = 40 (км/сағ)
Жауабы: V²= 40 км/сағ

ІІІ топ 13 - бөлшек. №3 (б) 60 + 40 = 100 (км/сағ) – Vжақынд.
200: 100 = 2 (сағ)
Жауабы: 2 сағаттан кейін
- Осы есептер бір – біріне кері есеп бола ма?
- / кері есептер /
- Тағы да бір кері есеп құрастыруға бола ма? / /
- Сонымен бір - біріне қарама - қарсы қозғалысқа берілген есептерді шығаруда жақындау жылдамдығы жылдамдықтардың қосындысына тең болады.

ҮІІ. Логикалық тапсырмалар
І топ. 14 - бөлшек. Менің ақшам осы ақшамның жартысын қосса, 150 теңге болар еді. Менде қанша ақша болған? (100 теңге болған)
ІІ топ. 15 – бөлшек. Шешесі балаларына 10 шоколадты бөліп, қыздарына үш - үштен, ұлдарына екі - екіден берді. Қыздар нешеу, ұлдар нешеу? (2 ұл, 2 қыз)
ІІІ топ. 16 - бөлшек. Кез келген нәрсенің төрттен бір бөлігі көп пе, әлде жартысының екіден бір бөлігі көп пе? (екеуі бірдей)

ҮІІ. Оқушылардың тірек білімдерін пысықтау жаттығулары.
17 – бөлшек. № 4 ауызша. Уақыт қаншаға артты?
??
12: 15--------→13: 05 ------------→16: 25
--------(50 мин) ------(3 сағ 20 мин)

18 – бөлшек. №5 әр топтан бір оқушыдан шығып берілген өрнекті тиімді тәсілмен есептейді.
450 • (2 • 7 ) = (450 • 2 ) • 7 = 900 • 7 = 6 300
720 • ( 9 • 2 ) = ( 720 • 9 ) • 2 = 12 960
17 • 2 • 8 • 125 = ( 17 • 2 ) • (8 • 125 ) = 34 • 1000 = 34 000
19 – бөлшек № 6 тапсырма ( Сызбамен жұмыс )
- Кесіндінің қайсысы радиус болып табылады?
- Қайсысы диаметр?
Радиустар 1) ОС, ОМ, ОХ, ОА 2) ОС, ОВ, ОД
Диаметр 1) ХО 2) ВД
20 - бөлшек Өздік жұмыс №7
Екі бірдей шаршыдан қабырғалары 3 см және 6 см болатын тік төртбұрыш құрастырылды. Есептің сызбасын сызып, периметрін тап.

ҮІІІ. Сабақты бекіту кезеңі
- Міне, балалар, бүгінгі сабағымызда сендер 20 жарқын іс істеу арқылы еліміздің картасын құрастырдыңдар. Жарайсыңдар! « Егеменді елдің ертеңі – оқу мен білімнің тереңдігімен өлшенеді» деп айтылғандай сендердің еліміздің көркеюіне ең басты қосар үлестерің сабақты жақсы оқып, оқуды жақсыға аяқтау.
- Бүгінгі сабақтағы білімдеріңді бекіту үшін графикалық тест жұмысын таратамын, жылдам белгілеп шығасыңдар. Мұнда жауаптар геометриялық фигурамен берілген, сол бойынша дұрыс жауаптың фигурасын саласыңдар

1. V¹=20 км/сағ---------------t =? сағ---------------V²=26 км/сағ
--------------------------------S = 460 км
t = 2 сағ
t = 10 сағ
t = 5 сағ

2. V¹=60 км/сағ-------------t = 2 сағ---------------V²= 80 км/сағ
--------------------------------S =? км
280 км
360 км
140 км

3. V¹=? км/сағ-------------t = 3 сағ-----------------V²=5 км/сағ
----------------------------S = 27 км
5 км/сағ
6 км/сағ
4 км/сағ

4. Жақындау жылдамдығы неге тең?
Жылдамдықтардың қосындысына
Жылдамдықтардың айырмасына
Жылдамдықтардың көбейтіндісіне
5. Автокөлік 65 км/сағ жылдамдықпен 2 сағат жолда болса, қанша жолды жүріп өтеді?
67 км
120 км
130 км

Тест кілтін арқылы оқушылар өз жұмыстарын өздері тексереді.
Тест кілті

ІХ. Сабақты қорытындылау
- Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтарың бар ма?
- Сабақтан не түсіндіңдер? Не білдіңдер?
Х. Бағалау
ХІ. Үйге тапсырма. № 2 (ә), № 9

Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз ауданы, Қосағаш ауылы
"Ш. Уалиханов атындағы жалпы білім беретін орта мектеп" КММ
бастауыш сынып мұғалімі Сакенова Асемгул Сериктаевна

Толық нұсқасын жүктеу