Turbo Pascal программалау тіліндегі берілгендерді енгізу және шығару операторлары

Сабақ тақырыбы:
Turbo Pascal программалау тіліндегі берілгендерді енгізу және шығару операторлары.
Сабақ мақсаты:
1. Оқушыларда Turbo Pascal программалау тіліндегі енгізу және шығару операторлары туралы мағлұматтар қалыптастыру.
2. Жаңа ақпараттық технологиялық құралдар мен бағдарламалық жабдықтарды қолданып пәнге қызығушылығын арттыру, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.
3. Компьютермен жұмыс істеу барысында ұқыптылыққа баулу. Қауіпсіздік ережесіне байланысты балаларды сақтыққа үйрету.
Сабақ түрі: Білім мен білікті қалыптастыру.
Сабақтың әдісі: СТО, Әңгімелеу, проблемалық сұрақ - жауап
Сабақтың көрнектілігі: Слайдтар, компьютер, интерактивті тақта
Сабақ жоспары:
1. Ұйымдастыру.
2. Ой сергіту: Өрнектер.
3. Жаңа тақырыппен танысу
4. Шығармашылық тапсырмалар
5. Практикалық бөлім
7. Бағалау.
8. Қорытындылау. Үйге тапсырма

Ой сергіту
• Программада әрбір жолдан кейін қандай тыныс белгі қойылады?
• Программа қандай оператормен басталады?
• Программаның негізгі бөлігі қандай түйінді сөзбен басталып, қандай сөзбен аяқталады?
• Var операторының қызметі қандай?
• Const операторының қызметі қандай?
• Өрнек деген не?
• Өрнекті Паскаль тілінде жаз
• Қандай оператор меншіктеу операторы деп аталады.
• Кім тапқыр?

Жаңа сабақ
Оператор дегеніміз – алгоритмді жүзеге асыру барысында орындалатын іс - әрекеттерді анықтайтын тілдің қарапайым сөйлемі. Олар жазылу ретіне біртіндеп бірінен кейін бірі тізбектей орвндалады.
Операторлардың жалпы жазылу түрі:
Вegin
1 - оператор;
2 - оператор;
....................;
n - 1 - оператор;
n - оператор
end.
Мәліметтерді енгізу операторы READ (ағылшынша оқу). Оператордың жалпы
түрі.
READ(al, a2,…, an);
READLN(al, a2,……, an);
READLN;
Шығару операторы. Паскаль тілінде нәтижені экранға шығару үшін WRITE
операторы қолданылады.
WRITE (al, a2,…, an);
WRITELN(al, a2,……, an)

Есеп. Екі бүтін санды қосып, қосындысын экранда шығару.
program qq;
var a, b, c: integer; сипаттау бөлімі
begin
read ( a, b ); енгізу операторы
c:= a + b; меншіктеу операт негізгі бөлім
writeln ( c ); шығару операторы
end.
Осы программаның орындалуын оқушыларға түсіндіру,
Программаны орындау үшін
1) F9( программаны орында) пернесін басамыз.
2) а және в айнымалыларына мән енгізу керек. Мысалы, 9 5 сандарын енгізіп, enter пернесін басамыз.
3) Экранға с - ның мәні 14 шығады.

2 - Мысал
Шеңбердің ұзындығын анықтайтын программа
Program audan;
Const Pi=3. 14;
Var L, R: real;
Begin
WriteLn(‘Дөңгелек радиусын енгіз');
ReadLn(R);
L:=Pi*sqr(R);
WriteLn(’Шеңбер ұзындығы тең: ', L);
ReadLn;
End.
3 мысал
Үшбұрыштың ауданын табу

ІІІ Бекіту
• Жауабын тап
• Тапсырманы орында
• Кім табады? Рет бойынша 1, 2, 4, 3, 7, 5, 6 орналасуы керек)

№1
Ұзындығы а - ға тең, ені в - болатын тіктөртбұрыштың ауданын анықтайтын бағдарлама жазу:
Алдымен бізге тіктөртбұрыштың анықтайтын формуланы білуіміз керек. Ол S:=a*b
Алдымен Блок - схемасы мен алгоритмін қарастырып көрейік
Блок - схема Алгоритм

алг тіктөртбұрыш ауданын анықтау
нақты а, в
нәтиже S
басы
а, в енгізу
S=a+b
S шығару
соңы

Енді осы алгоритм бойынша бағдарлама құрамыз:
Program pr1;
Var a, b, s: real;
Begin
Write(‘a, b мәндерін енгіз’);
Read(a, b);
S:=a*b;
Write(‘S:=’, S);
End.
Программаны компьютерде орындап, нәтижесін талдау.
Есеп.
№2
Тік төртбұрыштың периметрін есептеу программасын құрып, қорытындысын шығарып мән беріңдер

V Үй жұмысы
Қайталау. №16, 17
VI. Сабақтың қорытындысы
• Оператор дегеніміз не, олар қандай топтарға жіктеледі?
• Нәтижені экранға шығарудың қандай жолдарын білесіңдер?
• Экранға түсініктеме ретінде қолданылатын сөз тіркестері қалай шығарылады?
• Енгізу және шығару операторларының атқаратын негізгі міндеттері қандай?