Қыз Жібектің тұмары

Ғылыми жоба тақырыбы: Қыз Жібектің тұмары
Мазмұны:
І Кіріспе
1. «Қыз Жібек» қиссасының сан ғасырдан бері айтылып келе жатқан нұсқалық шындығы
ІІ Негізгі бөлім
1. Қиссадағы Қыз Жібектің арғы кездегі аңызы
2. «Жібек» сөзінің мән - мағынасы
Жіп туралы деректер
Түйінді ой
ІІІ Қорытынды

Ғылыми жобаның мақсаты: Халқымыздың көне қиссасы жайлы деректерге тоқтала отырып ой қозғау. Ұлттық құндылығымызды дәріптеу, насихаттау.
Ғылыми жобаның міндеті: Сыры ашылмаған мәліметтермен таныстыруда әр түрлі саналы ұғымдардың құндылығын тану ізденуге ұмтылдыру.
Ғылыми жобаның өзектілігі: Әдеби мәдениетті насихаттау арқылы жоғары сауаттылықты қалыптастыру.
Ғылыми жобаның маңыздылығы: Әдеби кейіпкер есімімен байланысты ұғымдарды қалыптастыруға ықпалы зор екенін зерттеуде қол жеткізген.
Ғылыми жобаның нәтижелілігі: Жоба соңында өз ұсынысын қарапайым түрде жеткізу қажеттілігін түсіну.

Қыз Жібек жырының нұсқасы:
Қыз Жібек (Мұсабай жырау нұсқасы)
Қисса Қыз Жібектің хикаясы (Жүсіпбек қожа нұсқасы)
Қыз Жібек (Шеге ақын нұсқасы)
Қыз Жібек (Қаршыға нұсқасы)

Халық әні
Көшкенде жылқы айдадым ақтабанмен,
Болмайды жаман жақсы мақтағанмен.
Қолымнан жібек баулы тұйғын ұшты,
Тұғырға қайта қонбас қақсағанмен.

Жібек жіп
1.«Жіп» әр нәрсені бір - біріне байланыстыратын, жалғастыратын нәрсе.
2. Екінші жағынан тек қана тұт ағашының жапырағымен қоректенетін қуыршаққа айналатын құт жіңішке жіпті шығарып, сол жіппен адамдар жібек қуыршағын тарқатады, жіпті орап, бірден тоқыма фабрикасына жеткізеді. Одан жібек матасы өндіріледі.

Белді байлайтын жіп
Монғол тілінде жіпті «балбэ» дейді. Қазақша оны “белбау” мағынасында түсінуге болады, өйткені ол белді байлайтын жіп қой.

Садақтың жібі
Садақ оғының саржасына ауыстыру үшін садақ жібін кесе көлденең тартады. Садақ тартқанда оның бауы жібі дірілдеп үшкір басы бағытталған аңға барып тимек.
Жібек тұт ағашы
Ертедегі адамдардың алғашқы анайы кезінде тәнін жапқан тұт ағаштың жапырағы, қабығыекен дейді. Ол ағаш өзінің қабығын адамға киім үшін берген, өзі жалаңаш тұттай болып қалған екен деседі.

Жібек құрты
Жібек ағашын қоректеніп, сонан жібек шығаратын жібек құрты қасиетті жәндік деген аңыз бар.

Гректің Арианда әулие қызының жібі
Арианда Тесейге бір шумақ жіп береді, Тесей оның бір ұшын сарайдың есігіне байлап қояды, әрі қарай тарқатып жүре береді. Қайтарында сол жіпті жинап отырып сыртқа шығады.

Мысырдың патшасы ферғауын Птоломей қызы Верониканың шашы
Ол өзінің күйеуі соғысқа аттанарда шашын кесіп алып, Шолпан храмына апарып садақа еткен. Сол шаш кейіннен Вероника шашы атты жұлдызға айналған.

Дулаттың даналық ойы

Жыршының аты жыршы ма,
Әркімнен өлең жаттаса?
Сөз - жібек жіп, жыр - кесте,
Айшығы айқын көрінбес
Өрнексіз тігіп баттаса.

Түйінді ой
Қыз Жібектің тұмары
Жібек сөзіндегі «ек», «оқ» деген қосымша - аспан, өмір мағынасында.
Жібек деген сөздің өзінде әлемдік құрылыстың тарту күші – табиғи махаббат сыры жатыр.
«Арианда жібі», «Вероника шашы», «Қыз Жібек» - бәрі де аспандағы Шолпанның магниттік күштің жібі.

Ұсыныс
Мұндай талқыға салынбаған тақырыптар жоба зерттеулеріне түрткі болса,

Келешек ұрпақты әдебиетке баулуда халқымыздың мұрасын іс - шара түрінде өткізсе,

Жоба зерттеулерін кітапша түрінде шығару мүмкіндігіне ие болса.

Ақтүйесай орта мектебі
8 сынып оқушысы: Шахим Айдана
Жетекшісі: қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Ж. А. Абдрахманова