Жәндіктер туралы жұмбақтар

Жәндіктер туралы жұмбақтар
Бар екен бір мақұлық ұннан майда,
Өз басын айдайды екен қиын жайға,
Ұстасақ үгітіліп жоғалады,
Дамылдап отырмайды ешбір жайға.
/Көбелек/.

Гүл ұшып гүлге қонады,
Гүл бақшам гүлге толады.
/Көбелек/.

Шидім, шидім, шидім құс,
Ши басына қонған құс.
Қарқаралы қара құс,
Хан басына қонған құс.
/Шыбын/.

Иісшіл - ит емес,
Ұшады - құс емес.
/Шыбын/.

Бар жұмысы ермегі.
Талмай қанат қағады.
Еңбекті қош көрмейді,
Жат ыдысты бағады.
/Шыбын/.

Қыс кезінде ұйықтап жатар,
Жаз мезгілі думан ашар.
/Шыбын/.

Қарабай аттан жығылды,
Халық соған жиылды.
/Түкірікке жиылған шыбын/.

Аспанда ақ сары құс шу салады,
Жабысып тақыр жерден су алады.
Адамнан су алған тым өзгеше
Дуылдатып денеңе у салады.
/Безгек масасы/.

Өзім үшін сені ұрам,
Сен үшін өзімді ұрам,
Сен үшін өзімді ұрсам -
Ағады менің қаным,
Жарылады сенің қарның.
/Маса/.

Бір құс бар ұшып жүріп ән салады,
Әркімге қонақ болып бір барады.
Барлығы мақұлықтың ығыр болып,
Дауысын естігендер зар қағады.
/Маса/.

Аспанда қыран сары кісі алады,
Болғанда кешке жақын ән салады.
Құдайдың құдіретіне қарап тұрсаң,
Түтікпен тақыр жерден су алады.
/Маса/.

Бір ғажап төрт аяқты, құс қанатты,
Көреді күндік жерден адамзатты.
Қолында қылдан нәзік күрзісі бар,
Япырай, тиген жері тастан қатты.
/Маса/.

Ат басты,
Арқар мүйізді,
Бөрі кеуделі,
Бөкен санды,
Қос қанатты,
Құмырсқа ізді,
Бота тірсекті.
/Шегіртке/.

Тайқы маңдайлы,
Сиыр мұрынды,
Балық сыртты,
Жылан бауырлы,
Есек сауырлы.
/Шегіртке/.

Ит басты,
Қошқар мүйізді,
Борсық кеуделі,
Бөкен санды.
/Шегіртке/.

Айдар ауызды,
Қоян құлақты.
Бөкен санды,
Қылыш құйрықты.
/Шегіртке/.

Жаз бойы әндеткен,
Күз болған соң сән кеткен.
/Шегіртке/.

Бір мақұлық бар қазық аяқ,
Қарғып - қарғып түседі тазыдай - ақ.
/Шегіртке/.

Бар еді бір жұмбағым жүрген сайда,
Қолында қылышы жоқ, екі найза.
Қарынды екі найза болғанменен
Қылыш пен ай балтадай болмақ қайда.
/Бұзаубас/.

Біз жаздық аулым қонған текшесіне,
Етіктің жез қақтырдым өкшесіне.
Айуанда төрт аяқты бір нәрсе бар,
Бөренесін байлаған бөксесіне.
/Инелік/.

Ана таудың басында ұйыған қатық,
Ол қатықты көрмейді дәмін тартып,
Дәмін татқан қалады сеспей қатып.
/Қара құрт/.

Бір мақұлық айдалада қорған салған,
Азапты ажалдымен соған барған.
Мен емес бұл жұмысты айтып жүрген,
Бұрынғы азамат ер содан қалған.
/Қара құрт/.

Ғажайып бір нәрсе бар қатқан тері,
Өзінің қалың тоғай жатқан жері.
Бір күні аштан өлмей, тоқтан өлер,
Жігіттің мұны табар кемеңгері.
/Түйе кене/.

Қарайып ұшты қарғадай,
Бармаған жері қалмады - ай.
Жерге түсті, ін қазды,
Аяғымен тырмалай.
/Қоңыз/.

Ұшқанда өлең айтады,
Қонғанда жер қазады.
Мұны да ойлап көріңіз,
Шешуін кім табады?
/Қоңыз/.

Әуеде ұшып жүрген аэроплан емес, құс емес,
Арқасына байлағаны ірімшік емес, құрт емес.
Бауырға барып ін қазады,
Қасқыр емес, түлкі емес.
/Қоңыз/,

Қарайып ұшқанменен қарға емес,
Ін қазғанменен түлкі емес.
Арқасындағы боқшасы,
Жинағанмен мүлкі емес.
/Қара қоңыз/.

Бір нәрсе алды биік, арты аласа,
Доп илер кешке дейін бір тамаша.
Мылтығын атайын деп оңтайланар,
Өзіне айтқан сыйы ұнамаса.
/Сасық қоңыз/.

Көрдің бе бір нәрсе тұр дөп - дөңгелек,
Аз тұрса сол жерінде болады көк.
Жерінде бір күн тұрған үш күн тұрса,
Өзіндей кетеді екен үш есе боп.
/Кене/.

Кішкене ғана түйме тас,
Атан түйе тарта алмас.
/Кене/.

Аспаннан ұшып түсті жатқан тері,
Қалың тоғай ну жыныс жатқан жері.
/Кене/.

Ұзын - ұзын ұзардай,
Ұзыннан аққан сулардай.
Ағаш атқа мінгізіп,
Ұзартып қойған мұнардай.
/Өрмекші/.

Бір нәрсе өзі молда, өзі жорға,
Құрады жібек ауды оң мен солға.
Тартқанда машинасын оң мен солға,
Табады қаражатын сонда зорға.
/Өрмекші/.

Дүниеде бір кемпір бар тіпті кәрі,
Жіп төгіп, өрмек құрып, тоқыр шәлі.
Алады айламенен ала бүркіт,
Табыңдар немене екен мұның мәні.
/Өрмекші/.

Шидиген ұзын сирағы,
Тастай керең құлағы.
Сөйтіп жүріп көп жерге
Аспалы торлар құрады.
/Өрмекші/.

Еңбекші үй ішінде мекендеген,
Сым арқан дүниеге жетер деген.
Қарқара қара құсша түрін жайып,
Дүниеден уайымсыз өтем деген.
/Өрмекші/.

Арқасы домалақ,
Аяғы ұзын.
/Өрмекші/.

Екі басы жұдырықтай,
Ортасы қылдырықтай.
/Құмырсқа/.

Қатар - қатар қара нар,
Аспанменен бара бар,
Алды биік, арты жар.
/Құмырсқа/.

Бір шаһар дөп - дөңгелек үлкен үйдей,
Ішінде кәрі - жасы бәрі бірдей.
Кәрісін де жасын да әрқашан айырмасын,
Таң қалған қандай дерек мұны білмей.
/Құмырсқа/.

Аттанған бір шаһарға қырық мың қосын,
Қолында өзі жаяу, несі болсын.
Қолында еш нәрсесі болмаса да,
Өзіне тауып алар несібесін.
/Құмырсқа/.

Белең - белең, белең ат,
Белі нәзік күрең ат.
Тауға мінсе таймас ат,
Талау тисе өлмес ат.
/Құмырсқа/.

Бейнетқор көпшілікте көрдім халық,
Күнінде бір отырмас дамыл алып,
Өзінен ауыр жүкті көтереді,
Үйінде жатып жейді рахаттанып.
/Құмырсқа/.

Бір балуан өзі күшті, қайраты мол,
Өзінен үлкен затты көтерер ол.
Мейлі қыр, мейлі жота, мейлі төбе,
Қайқаңдап аса берер бәрінен де ол.
/Құмырсқа/.

Айдалада бір базар.
/Құмырсқаның илеуі/.

Бір елеуіш жаным бар,
Көтере алсаң бәрін ал.
/Құмырсқаның илеуі/.

Тыру - тыру тырналар,
Тауға қарай жорғалар.
/Ара/.

Алпыс тісті айдаһар,
Ешқайда қадам баспайды.
Қозғамасаң жатады,
Ештеңеден саспайды.
Ағаштан тамақ жейді екен,
Жұтпай шайнап тастайды.
/Ара/.

Бір нәрсе өзі нәзік тым - ақ сергек,
Қорқады бала - шаға, әйел, еркек,
Өзінің қаны адал, еті арам,
Мылтықсыз, я қылышсыз ұстайды ептеп.
/Ара/.

Біреуге найза түйрейді,
Өзі де содан күйрейді.
/Ара/.

Биік - биік тау болар,
Қаршығалар ұялар,
Еті арам болса да, сорпасы адал,
Ол не болар, балалар?
/Араның балы/.

Шатыраш - шатыраш тау болар,
Көгершіндер ұялар,
Сорпасы адал болса да, еті арам,
Ол не болар?
/Араның балы/.

Бір ұяда жүз бөлек үй.
/Араның ұясы/.

Көк төбеде көп болды,
Топырақ жалап тоймайды,
Несібесі неден жоқ болды.
Жетеу еді бедері,
Он төрт еді аяғы,
Балалықтан айтып жүрген
Жұмбақ еді баяғы.
/Есек құрт/.

Домалақ таудың басында
Тоқты қошқар ойнайды.
/Бит/.

Кішкене ғана бойы бар,
Адам жейтін ойы бар.
/Бит, бүрге/.

Бір мақұлық мойны жуан, тірсегі ұзын,
Тікпесе өзі етік, сақтар бізін.
Тағы да іске ыңғайлы қайшысы бар,
Іс тігіп көрген де емес еш қызығын.
/Шаян/.

Бір мақұлық келе жатыр маң - маң басып,
Құтылмас көзге түссе жолдан қашып.
Бұл жерде оны табар еш адам жоқ,
Таппаса үлкен молда кітап ашып.
/Бит/.

Жапырақ жеп сілекей шығарады,
Сілекей жасын шығарады.
/Жібек құрты/.

Бекінген бір тау теке тұшалау үйге,
Құдайым оны салды мұндай күйге.
Күн шықса жатады салқын үйде,
Күн жауғанда кетеді жапан түзге.
/Ұлу/.