Ұрықжолдастылардың аса маңызды отрядтары

Биология пәнінен ашық сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Ұрықжолдастылардың аса маңызды отрядтары
Мақсаты: І Білімділік: Топтық және жеке жұмыс жасау арқылы ұрықжолдастыларға тән ерекше белгілерді сипаттай алуын қалыптастыру
ІІ Ұрықжолдастылардың құрылысы мен тіршілік әрекетін жорғалаушылар және құстармен салыстыру арқылы омыртқалылар туралы алған білімдерін дамыту
ІІІ Сүтқоректілердің табиғатқа, адамға тигізетін пайдасын әңгімелеу арқылы оларды қорғауға тәрбиелеу; оқушыларды топтағы іс - әрекетін жоспарлап ұйымдастыруға, бірін - бірі тыңдай білуге тәрбиелеу
Көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайдтар, сүтқоректілердің көрінісі

Үй тапсырмасын сұрау:
ІІІ топ Жорғалаушылар, Құстар, Сүтқоректілер.
1. Іштей ұрықтанады.
2. Дене температурасы тұрақсыз
3. Дене температурасы тұрақты.
4. Денесіне аралас қан тарайды.
5. Жүрегі төрт қуысты.
6. Жүрегі үш қуысты
7. Қаңқасында алғаш рет кеуде қуысы пайда болған.
8. Төменгі көмекейі болады.
9. Көкет пайда болған.
10. Денесі мүйізді қабыршақпен қапталған.
11. Етті қарны тіс қызметін атқарады.
12. Құйымшақ безі бар.
13. Май, тер бездері дамыған.
14. Жарқанат, үйректұмсық.
15. Қуығы болмайды.
16. Тістері жеке топтарға бөлінген.
17. Жұмыртқа салып та, тірілей туады.
18. Иіс сезуі өте жақсы дамыған.
19. Дуадақ, безгелдек, ителгі.
20. Гаттерия, құбылғы

Жаңа сабақ:
Қазақстанның кең байтақ табиғат аймақтарында сүтқоректілердің 8 отрядтарына жататын 178 түрі таралған.
Тірек сызба Шаталовтың технологиясы бойынша:
Сүтқоректілердің отрядтары
Бунақденеқоректілер
Тақтұяқтылар
Кемірушілер
Қолқанаттылар
Жұптұяқтылар
Ескекаяқтылар
Қоянтектестер
Жыртқыштар

Сүтқоректілер - дара жынысты. Олар іштей ұрықтанады. Ұрық аналық жыныс мүшесі жатырда дамып жетіледі. Жатырдың қабырғасында ұрық пен аналық ағзаның арасында арнайы мүше «ұрықжолдасы»(плацента ) пайда болған. Ол зат алмасуды реттеп отырады. Оны малдың шуы деп те атайды. Сондықтан жоғары сатыдағы сүтқоректілерді «ұрықжолдастылар» деп атайды. Осы жерде жұмбақ айтайық: «12 түйе, 10 жылқы, 9 сиыр, 5 ешкі, 1, 5 қоян, 3 түлкі,, таба алмасаң, бұл күлкі!»
Бунақденеқоректілер отрядына кірпілер, жұпартышқан, жертесерлер, көртышқандар жатады.
Кемірушілерге кәмшат қайыр, құндыз жатады.
Қоянтектестер отрядына құм, ор, ақ қоян жатады.
Қолқанаттылар отряды - салпаңқұлақты, ақбауыр жарқанат, қатпар ерінді жарқанат.
Жұптұяқтылароряды күйіс қайыратындар және күйіс қайырмайтындар деп 2 топқа бөлінеді. Күйіс қайырмайтындарға шошқалар мен бегемоттар жатады.
Жыртқыштар отряды – аю, қасқыр, мысық, сусар тұқымдастар.
Аю тұқымдастар - қоңыр аю, ақ аю, ақ кеуделі аю.
Қасқыр тұқымдастар - шибөрі, қасқыр, қарсақ, түлкі, қызыл қасқыр.
Мысық тұқымдастар - қабылан, қамыс және шағыл мысықтары, сабаншы, қарақұлақ.
Сусар тұқымдастар - сусар, бұлғын, күзен, аққалақ, ақкіс, борсық, итаю, құндыз.
Тақтұяқтылар - құлан, тапир, керік, жылқы, тарпан, түзат.
Ескекаяқтылар – каспийтүлені.

Қызықты материалдар: «Білгенге маржан»
Доңыз; аталығы - қабан, аналығы - мегежін, төлі - торай.
Бұғы; аталығы – бұғы, аналығы – марал, төлі – қодыға.
Елік; аталығы – күлміз, аналығы – сөге, төлі – еңлік.
Арқар; аталығы – құлжа, төлі – қозықа.

«Киіктің киесі бар» - деп халық ақбөкенді ерекше қастерлейді. «Құралайдың салқыны», «текебұрқылдақ», «киіктің мойынжуары» деген амалдар ақбөкен тіршілігіндегі ерекше өзгерістерді аңғартады.

Бекіту:
Топтастыру стратегиясы:
Ұрықжолдастылар
Екі қанайналым шеңбері бар
Маммология
Жылықанды
Жүрегі 4 бөліктен тұрады
Сүтқоректілер
Көкет

Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей
1. Клас неліктен сүтқоректілер деп аталады?
2. Сүтқоректілердің терісінде қандай без болған?
3. Сүтқоректілер қандай клас тармағына жіктеледі?
ІІ Деңгей
1. Сүтқоректілердің тістері қандай топтарға бөлінген?
2. Сүтқоректілердің есту мүшесі ерекшелігі қандай?
3. Ілкіаңдарға қандай жануарлар жатады?
ІІІ Деңгей
1. Сүтқоректілер қандай экологиялық топтарға бөлінеді?
2. Сүтқоректілер ұрығының даму ерекшелігін сипаттаңыз.
3. Құстар мен сүтқоректілердің қанайналым жүйесінің ерекшеліктері қандай?

Үйге тапсырма: