Оралхан Бөкей "Тортай мінген ақ боз ат"

Сабақтың мақсаты: А) Білімділік - Жазушы өмірінен мәлімет беру, әңгіменің мазмұнын ашу, тақырыбы мен идеясын анықтай отырып, кейіпкер бейнесіне талдау жасау;
Ә) Тәрбиелік - Оқушыларды кейіпкер тағдырына ортақтастыра отырып, адамның жан дүниесін түсіне білуге, қайырымдылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу;
Б) Дамытушылық - Оқушылардың сөйлеу мәдениетін жетілдіру, өзгенің пікірін тыңдай білуге, дәлелді пікір айтуға баулу;
Сабақтың әдіс - тәсілдері: Ой қозғау, іздендіру, СТОД технологиясы
Сабақтың түрі: Білім мен дағды, іскерлікті меңгерту
Көрнекілігі: Ақын портреті, сабақ мазмұнына байланысты нақыл сөз, мақал - мәтел
"Балалық шақ - адамзаттың көктемі" С. Мұқанов

Сабақтың жүрісі: Ұйымдастыру
Сынып оқушылары 3 топқа бөліне отырғызылған.
Тренинг "Бақытты бала" тақырыбына сурет салу, өз ойын сурет салу арқылы жеткізу
I. Қызығушылықты ояту
Ой қозғау

1. Біздің ішімізде менен екі - үш жас үлкендігі бар бір бала болушы еді. Әке - шешеден ерте айырылып, алыстан қосылатын аталастарының есігінде жүретін. Қой аузынан шөп алмас жуас, құлағының сәл мүкісі бар, бала болып көп ойнамайтын жасқаншақ еді. Бәрімізден гөрі ерекшелігі - таңертеңнен кешке дейін бас алмай кітап оқи беретін.
2. Жетелеуші сұрақтар:
- Үзінді кім туралы, авторы кім деп ойлайсыздар?
- Әңгіме неге "Тортай мінер ақ боз ат..." деп аталған?
- Әңгіменің тақырыбы туралы не айтасыздар?

II. Мағынаны тани білу сатысы
"Әдебиет - тек асыл мұратпен, таза ар - намыспен кіруге болатын зәулім сарай" деген екен ұлыларымыз. Ендеше осы асқар тауға жетелейтін қасиетті әдебиет сабағын бастайық.
Оралхан Бөкей 1943 жылы 28 қыркүйекте Шығыс Қазақстан облысының Қатонқарағай ауданындағы кішкентай ауыл Шыңғыстай да қарапайым шаруа адамы Бөкейдің отбасында дүниеге келген. Бөкей көп сөйлемейтін, сөйлесе сөзі "алтын жалатқан қорғасындай" тауып айтатын адам болған. 1943 жылы Ұлы Отан соғысы кезінде майданның қара жұмысына алынып, Орал тауы маңында еңбек еткен.
Анасы Күлия қызыл тілдің майын тамыза сөйлейтін, әнді де алқынбай шырқайтын өнері болған.
Жиырма жасында қолына қалам алып, ширек ғасыр боларлық уақыт арасында бірнеше әңгіме, повесть, драма, романдар жазып, қазақ проза жанрын байытты.
О. Бөкей - өз дәуірінің қарапайым тұлғасын сомдай білген, сол арқылы қоғамның келеңсіз тұстарын аша
білген жазушы.
Әңгімеде Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдардағы ауыл еңбектерінің, жетімдік тауқыметін тартқан балалардың өмірі төңірегінде өрбиді.

Мәтін мазмұны бойынша орындалатын жұмыстар:
1. Түсіндірме сөздік жұмысын жүргізу
Түсіндірме сөздік
Иығы - жоғарғы жағы деген мағынада жұмсалған.
Күреңсе - мамық шөп
Маялау - шөпті үйіп жинау
Көңіл хошы - көңіл күйі

2. Мәтін бойынша сұрақтар:
- Салық салғандағы соғыстан кейінгі жағдай?
- Тортай кім?
- Әңгімеші бала мен Тортайдың достығы қалай сипатталған?
- Ораштың бойынан қандай қасиетті байқауға болады?
- Тортай қандай бала, ол нені армандаушы еді?

3. Мәтін мазмұны бойынша кесте толтыру
Шығарманың авторы О. Бөкей "Тортай мінер ақ боз ат..."

Кейіпкерлері Әңгімеші бала, Тортай
Мәтіннен ұнаған үзінді
Ұнамағаны
4. Мәтіннен бейнелі сөздерді табу
Эпитеттер - жаймашуақ сәт, төңкеріліп тұрар аспан, бейбіт күннің шуағы, тас үңгір, көк мұнар дүние
Теңеулер - табанға кілемдей жұмсақ тию, ұлардай шулап, ұядай қылып жинау, Алтайдың шолпысындай жарқыраған Бұқтырма
Мақал - мәтел - Аш бала тоқ баламен ойнамайды. Ораза - намаз тоқтықта ғана.
Фразеологизмдер - Қой аузынан шөп алмас, ит басына іркіт төгу.

III. Ойтолғаныс сатысы
1. Бес жолды өлең Тортай, Ораш
2. РАФТ
Жазушы
Оқырманға
Әңгіме
Соғыстан кейінгі жағдай

Сабақты қорытындылау
Ұ. Жолдасовтың орындауындағы "Сәби бақыты"атты әнді тыңдату
Үйге тапсырма: Соғыстан кейінгі балалық шақ пен бүгінгі таңдағы балалық шақты салыстыра ой толғау
Бағалау