Эвфемизм, дисфемизм
Қазақ тілі 5 сынып
Сабақтың тақырыбы: Эвфемизм, дисфемизм
Мақсаты: білімділік: Эвфемизм мен дисфемизмдердің тілдік сипатын, ерекшеліктерін таныту арқылы жаттығу жұмыстарын орындату;
дамытушылық: Оқушылардың ойлау, сөйлеу тілін, түрлі жаттығу жұмыстары арқылы есте сақтау, шығармашылық қабілеттерін дамыту;
тәрбиелік: Ұлттық салт - дәстүрдің тілдегі көрінісі арқылы ұлттық құндылықтарды бағалауға үйрету;
Түрі: Аралас сабақ
Әдісі: Талдау, өз бетімен жұмыс, жинақтау, салыстыру
Барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі
Оқушыларды сабақ процесіне дайындау
Ой қозғау
Жазуы кенжелеу дамыған халқымыз сөз өнеріне ерекше мән берген. Халқымыздың бүкіл арман - мақсаты да, таным - түсінігі де, өткенінің ізі де сөз өнерінде жатыр. Барлық тағылым - тәрбиесі де, білімі де, болашаққа деген аманаты да сөз арқылы берілген.
Біздің бүгінгі сабағымыздың эпиграфы
«Адам тағдырын тәрбие шешеді, тәрбие құралы – сөз.»
(Олжас Сүлейменов)
ә) Үй тапсырмасын тексеру
102 - жаттығу. Тыйым сөздерді жаттап алыңдар.
Олардың табуға жататын, жатпайтынын дәлелдеңдер.
Жалпы, тіл ғылымынан сөздердің бірінің орнына бірі жұмсалу құбылыстары бар екенін білесіңдер. Қазір «Дөңгелек үстел» жасап, осындай тілдік ұғымдар мен оларға мысал келтірейік.
Мысалы: Ауыспалы мағыналы сөздер – Бастапқы мағынаның негізінде туған туынды мағына – «Арыстан еді Исатай» - Ер жүрек
Синонимдер – Мағыналары жуық сөздер – Сұлу, әдемі
Табу сөздер – Атауға тыйым салынған сөздер – Қасқыр – Жаман ауыз
б) Жаңа сабақ
Ойды сыпайы, әдепті, жағымды етіп жеткізу мақсатында қолданылатын сөздер эвфемизмдердеп аталады.
Қазақ тілі - эвфемизмге бай тіл. Эвфемизмдер тілдің сөз байлығын көрсетеді.
Ауызекі сөйлеуде адамның эмоциялық жағымсыз көңіл - күйі мен ішкі мәдениетінің төмендігі салдарынан қолданылатын дөрекі, әдепсіз сөздер дисфемизм деп аталады.
Болжау
Қалай ойлайсыздар, қандай сөздерді жақсы етіп айтуға болады деп ойлайсыздар? Мысал келтіріп көрейік.
- Дөрекі сөздерді
- Тақтада берілген мысал сөздердің эвфемизм немесе дисфемизм екенін ажыратып көрейік.
Мысал --------------- Эвфемизм --------------- Дисфемизм
Топас
Сөзуар
Мылжың
Ұрлықшы
Мүгедек
в) Жаттығу жұмыстары
106 - жаттығу. Қарамен берілген сөздер қандай сөздердің орнына қолданылғанын түсіндіріңдер. Эвфемизм не дисфемизм екенін ажыратып айтыңдар.
Эвфемизм - Ақ саусақтар
Дисфемизм - Ит терімді
Сабақтың тақырыбы: Эвфемизм, дисфемизм
Мақсаты: білімділік: Эвфемизм мен дисфемизмдердің тілдік сипатын, ерекшеліктерін таныту арқылы жаттығу жұмыстарын орындату;
дамытушылық: Оқушылардың ойлау, сөйлеу тілін, түрлі жаттығу жұмыстары арқылы есте сақтау, шығармашылық қабілеттерін дамыту;
тәрбиелік: Ұлттық салт - дәстүрдің тілдегі көрінісі арқылы ұлттық құндылықтарды бағалауға үйрету;
Түрі: Аралас сабақ
Әдісі: Талдау, өз бетімен жұмыс, жинақтау, салыстыру
Барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі
Оқушыларды сабақ процесіне дайындау
Ой қозғау
Жазуы кенжелеу дамыған халқымыз сөз өнеріне ерекше мән берген. Халқымыздың бүкіл арман - мақсаты да, таным - түсінігі де, өткенінің ізі де сөз өнерінде жатыр. Барлық тағылым - тәрбиесі де, білімі де, болашаққа деген аманаты да сөз арқылы берілген.
Біздің бүгінгі сабағымыздың эпиграфы
«Адам тағдырын тәрбие шешеді, тәрбие құралы – сөз.»
(Олжас Сүлейменов)
ә) Үй тапсырмасын тексеру
102 - жаттығу. Тыйым сөздерді жаттап алыңдар.
Олардың табуға жататын, жатпайтынын дәлелдеңдер.
Жалпы, тіл ғылымынан сөздердің бірінің орнына бірі жұмсалу құбылыстары бар екенін білесіңдер. Қазір «Дөңгелек үстел» жасап, осындай тілдік ұғымдар мен оларға мысал келтірейік.
Мысалы: Ауыспалы мағыналы сөздер – Бастапқы мағынаның негізінде туған туынды мағына – «Арыстан еді Исатай» - Ер жүрек
Синонимдер – Мағыналары жуық сөздер – Сұлу, әдемі
Табу сөздер – Атауға тыйым салынған сөздер – Қасқыр – Жаман ауыз
б) Жаңа сабақ
Ойды сыпайы, әдепті, жағымды етіп жеткізу мақсатында қолданылатын сөздер эвфемизмдердеп аталады.
Қазақ тілі - эвфемизмге бай тіл. Эвфемизмдер тілдің сөз байлығын көрсетеді.
Ауызекі сөйлеуде адамның эмоциялық жағымсыз көңіл - күйі мен ішкі мәдениетінің төмендігі салдарынан қолданылатын дөрекі, әдепсіз сөздер дисфемизм деп аталады.
Болжау
Қалай ойлайсыздар, қандай сөздерді жақсы етіп айтуға болады деп ойлайсыздар? Мысал келтіріп көрейік.
- Дөрекі сөздерді
- Тақтада берілген мысал сөздердің эвфемизм немесе дисфемизм екенін ажыратып көрейік.
Мысал --------------- Эвфемизм --------------- Дисфемизм
Топас
Сөзуар
Мылжың
Ұрлықшы
Мүгедек
в) Жаттығу жұмыстары
106 - жаттығу. Қарамен берілген сөздер қандай сөздердің орнына қолданылғанын түсіндіріңдер. Эвфемизм не дисфемизм екенін ажыратып айтыңдар.
Эвфемизм - Ақ саусақтар
Дисфемизм - Ит терімді
Назар аударыңыз! Жасырын мәтінді көру үшін сізге сайтқа тіркелу қажет.
Жаңалықтар
Эвфемизм мен дисфемизм
Эвфемизм - Сыпайы, жағымды, әдеби тілдің үлгісіне жатады. Дисфемизм - Әдепсіз, дөрекі, жағымсыз. Әдеби тілдің үлгісіне жатпайды. Ауызекі тілдің сөйлеу үлгісі. Мысалы:1. Ерінен айырылған көмгенше жылайды, Елінен айырылған өлгенше жылайды. (көмгенше –
Тұрақты тіркестер
Оқушыларға тұрақты тіркестердің мағынасын мысалдар келтіру арқылы түсіндіріп, жаттығу жұмыстарын жүргізу
Күнделікті сабақ жоспары, Эвфемизм мен дисфемизм
Күнделікті сабақ жоспары, қазақ тілі 5 сынып. Тақырыптар: 21. Эвфемизм мен дисфемизм 22. Тұрақты тіркестер 23. Тұрақты тіркестердің ерекшеліктері 24. Мақал - мәтелдер 25. Мақал – мәтелдің ұқсастығы мен ерекшелігі
Лексикадан өткенді қайталау
Қызылорда облысы, Қазалы ауданы, Сарыбұлақ ауылы №78 мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Пшанова Гульнур Абубакировна
Эвфемизм мен дисфемизмдер
Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы, А. Жанпейісов атындағы № 105 орта мектебі Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Маханбетова Күнсұлу Нұраддинқызы
Эвфемизм мен дисфемизм
1. Білімділік мақсаты: Оқушылардың білімін дамыту, тереңдету, ізденістігін арттыра отырып, ой - өрісін кеңейту, тіл байлығын молайту, ауызша және жазбаша сөйлеу мәдениетін, сауаттылығын арттыру, ережелерді түсіндіре отырып, ажырата білуге баулу.
Пікірлер (0)
Ақпарат
Қонақтар,тобындағы қолданушылар пікірін білдіре алмайды.
Қонақтар,тобындағы қолданушылар пікірін білдіре алмайды.