Сақтардың қоғамдық құрылысы

Сыныбы: 6
Ежелгі Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: Сақтардың қоғамдық құрылысы
Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту.
Сабақтың типі: (баяндау, әңгімелеу) аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: сұрақ – жауап, пікірлесу, сызбалармен жұмыс, кітаппен жұмыс.
Сабақтың мақсаты:
1) Білімділік: Өткен сабақпен байланыстыра отырып, сақтардың қоғамдық құрылысының ерекшеліктеріне тоқталу, жауынгерлер, малшылар, абыздар арасындағы таптық жіктелудің себебін ашып көрсету.
2) Дамытушылық: Қоғамдық құрылысына талдау жасау негізінде оқушылардың өзіндік көзқарасын қалыптастыру, қорытынды жасай білуге үйрену, ой қабілетін дамыту.
3) Тәрбиелік: Оқушыларды еңбекке үйрету және де болашақ өз елінің адал азаматын тәрбиелеу негізінде отанға сүйіспеншілігін тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: 1. саяси карта
2. үлестірмелі кеспе қағаздар
3. сызбалар
Пайдаланылатын әдебиеттер: 1. Б. Жандарбеков «Сақтар» А. 93.
2. Ә. Байбатша «Қазақ даласының ежелгі тарихы» А. 01
3. Қазақ тарихы 2000 №1
Пәнаралық байланыс: география

Сабақтың жүру барысы:
I Ұйымдастыру: 1 - 2 мин.

II Үй тапсырмасын сұрау.
- §9 Сақтардың тұрмысы мен шаруашылығы.
1) 1. Сақ тайпасына жалпы шолу.
2. Сақтардың тұрмысы.
3. Сақтардың шаруашылығы.

2) Кітаппен жұмыс (суретке әңгіме құру).
1. Сақ тұрмысы.
2. Сақ көші.

3) Төмендегі заттар неден жасалғанын бағыт арқылы көрсет. «Кім шапшаң» «Ойлан тап»
Сырға, жүзік, білезік --------- Темір
Күрек, балта -------------------- Алтын
Тарақ, түйме, ------------------- Сүйек
Шапан ---------------------------- Ағаш
Жүген ----------------------------- Жүн
Қамшының сабы -------------- Тері
Етік, ер тоқым ----------------- Саз балшық
Таға ------------------------------- Қайыс
құмыра -------------------------- Қола

4) «Кім шапшаң»
Сұрақтарға жауап беру.
1) Сақтар қандай баспаналарда тұрды?
2) Сақтар қандай мал түрлерін көп өсірді?
3) Қолөнердің қандай түрлерімен айналысты?
4) Сақтардың сусындары?
5) Сақтардың азық - түліктері.
6) Темірден жасалған бұйымдары.
7) Жылқы малын неге қастерледі?
8) Сақтарда егіншілік қалай дамыды?
9) Бағалы металдардан нелер жасады?
10) Сақтардың киімдері.
11) Сақтардың қару - жарақтары.
III Үй тапсырмасын бекіту: 1 - 3 мин.
Тест сұрақтары оқылады оқушылар жауаптарын береді.

IV Жаңа сабақты меңгерту.
1. Сақтардың әлеуметтік құрылысы.
2. Мүлік теңсіздігінің пайда болуы.
Сақ тайпаларының іргесін қалаушы Алып Ер Тұңға (Афрасиаб) деген дерек бар.
Сақтарда мүлік теңсіздігі болған. Сақтарда қару - жарақтардың әр алуан түрлерін өндіру ісі жедел дамыды. Бұл уақытта алғашқы құрылымдық құрылыстың ыдырап, әскери демократияның пайда бола бастаған кезі еді.
Сақтардың тайпа басшысы → тайпа көсемі болды.
------------------------------------ → Ол бас қолбасшы да болды.
Бүкіл тайпа мүшелері ←---- сайлаушылар болды.
- Тайпа көсемі – елді басқарды, келіссөздер жүргізді, елдегі мәселелерді шешті.
- Бас қолбасшы – сақ жауынгерлерін басқарды.
Сақтар арасында мүлік теңсіздігі пайда болды, малға меншік қалыптасты.

Сақ қоғамындағы өмір сүрген адамдардың үш тобы
↓--------------------------------↓------------------------↓
Жауынгер ----------------- Абыз ------------ Малшы және егінші
Найза мен садақ ------- Тостаған ------- Соқа мен қамыт
(Квинт Курций Руф)

V Жаңа сабақты бекіту:
Мыналар кімдер «кім шапшаң»
1. көсем
2. қолбашы
3. абыз
4. жауынгер
5. малшы
6. егінші
VI Жаңа сөздермен жұмыс:
1. Әскери демократия
2. Халық жиналысы
3. Мүлік теңсіздігі
VII Қорытындылау:
- Сақтардың ерекшелігі.
- Нені білу керек?
- Нені үйрену керек?
VIII Үйге тапсырма:
1. §10. Сақ қоғамы.
2. Суретке әңгіме құру.
3. «Сақ әйелдерінің қоғамдағы рөлі»
IX бағалау.