Шалғын өсімдіктері мен жануарлары

ШҚО, Аягөз қаласы,
«№5 жалпы білім беретін орта мектеп» КММ
Бастауыш класс мұғалімі
Қызжанова Рауия Аймұхаметқызы

Сабақтың тақырыбы: Шалғын өсімдіктері мен жануарлары

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға Қазақстан өсімдіктері мен жануарлары туралы, шалғын өсімдіктері мен жануарлары туралы мәлімет беру. Топтық жұмыс жасау арқылы шығармашылық қабілетін арттыру. Дүниетанымын кеңейту. Табиғатты қорғау, өсімдіктерге, жануарларға деген сүйіспеншілігін ояту.

Сабақтың типі: Топтық жұмыс.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Сабақтың әдісі: Сұрақ - жауап, топтастыру,
Сабақтың көрнекілігі: Қазақстан өсімдіктері мен жануарларының суреттері, сызбалар,
Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.
Психологиялық дайындық.
Оқушыларды топқа бөлу: Көбелек, гүл, шегіртке, шөп арқылы топқа бөлу.
Топ басшысын сайлау, бағалау парағын тарату.
І. Гейм. «Бой сергіту» Әр топ өзіне тиісті сұрақтарға жауап береді.
1 - топ.
Бейімделу деген не?
Өлке, өңір ұғымына түсінік бер.
Жануарлар неше топқа бөлінеді?
Ауа қалай ластанады?
2 - топ.
Қандай табиғат жағдайлары өсімдіктер мен жануарлардың бейімделуіне үлкен әсер етеді?
Табиғи бірлестік дегеніміз не?
Өсімдіктер неше топқа бөлінеді?
Ауаны тазартудың ең тиімді жолы.
3 - топ.
Аягөз өңірінің өсімдіктері.
4 - топ.
Аягөз өңірінің жануарлары.
– Балалар, біз қандай тарауды бастадық?
Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлары.
Олай болса, сабақтың мақсатын анықтайық. Ол үшін мына суреттерге назар аударыңдар.
(Көбелек, гүл, шегіртке, шөп суреттері) Осы суреттерге қарап бүгінгі сабақта не оқып, үйренеміз деп ойлайсыңдар?
Оқушы жауабы тыңдалады. (Өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік ортасы)
Дұрыс айтасыңдар, олар белгілі бір ортада тіршілік етеді. Оның қалай аталатынын мына ребусты шешу арқылы білеміз.
Ребус ШАЛҒЫН

ІІ. Гейм. «Жұмбақтас».
Шөптекті өсімдіктердің жаз бойы жайқалып өсетін, ылғалы жеткілікті шағын үлескіні – көгал, ал, аумағы жағынан үлкендеуін – шалғын деп атайды. Шалғында көбінесе, көктемде тасыған су жайылатын өзен аңғарларын, тау етектерін алып жатады. Оны жазық жерлерден кездестіруге де болады. Құлпырған көк майса жазда ерекше әдемі болады. Мұнда шалғындық жоңышқа, қылтанақсыз арпабас, шалғындық атқонақ, жұпаргүл, күреңот, тышқанбұршақ сияқты алуан түрлі өсімдік өседі. Жаздың ортасында шалғын ортасындағы шөп жұмсақ болады. Пішен дайындалатын шалғынды шабындық деп атайды. Шалғында мал жемейтін улы өсімдік те кездеседі. Оларға у қорғасын, сарғалдақ жатады. Жазда бұнда бунақденелілер де көп болады. Олар ара, қоңыздар, түкті аралар, көбелектер қаптап жүреді. Бозторғайдың сайраған әні, бөдене де көп кездеседі. Шалғында ірі аңдар болмайды. Сарышұнақ, көртышқан да аз емес.

ІІІ. Гейм. «Көсемдікке ұмтылу». Мәтінді іштей оқып, мәтінде кездесетін жануарлар мен өсімдіктер атауларын дәптерге теріп жазып алу.

Сергіту сәті.
Табиғаты елімнің,
Мақтанышы біздердің
Оны ылғи аялап,
Қорғап, күтіп жүреміз.

ІV. Гейм. «Бөшкеден шыққан басқатырғылар».
Шалғын дегеніміз не?
Шалғындағы табиғи бірлестік жайлы айтып бер.
Шалғында тіршілік ететін жәндіктердің қандай пайдасы бар?
Жануарларға шалғынның қандай пайдасы бар?
Көгал дегеніміз не?
Шабындық дегеніміз не?
Қандай жыртқыш құстар шалғыннан жемтігін табады?
Шалғындар көбінесе қай жерді алып жатады?

V. Гейм. «Мен саған, сен маған».
1. Шалғынның шөптесін өсімдік өсетін жер екені рас па?
2. Сарғалдақтың улы гүл емес екені рас па?
3. Адамдардың шалғынға мал жаятыны рас па?
4. Көк шалғынның шағын орман екені рас па?
5. Бал аралар гүлден гүлге қонып, шалғыннан бал жинайтыны арс па?
6. Қояндар, түлкілер шалғынды паналайтыны рас па?
7. Бөденелердің шалғынға жұмыртқа салатыны рас па?
8. Бірде - бір тіршілік иесі жеке - дара тіршілік ете алмайтыны рас па?

VІ. Гейм. «Адасқан суреттер».
Шалғында өсетін өсімдіктер мен жануарларды топтастыру.
Бағалау. Сөз топ басшыларына беріледі.

VІІ. Гейм. «Сөмке, еттартқыш, қоқыс шелек»

Үйге тапсырма беру.
Шалғын өсімдіктері мен жануарлары туралы деректер жинап келу.