Сіріңке талынан қылқобыз жасау

Ғылыми жоба
Сіріңке талынан қылқобыз жасау
Аннотация

Бұл жобада қазақтың көне аспабы қылқобыздың сіріңке талынан қалай жасауға болатындығы зерттеуге арналған.
Қазақ халқының қолөнерін оның ішінде музыка аспаптарының шығу тарихымен қолданылуы қарастырылады.
Түрлі сіріңкеден жасалған бұйымдармен музыкалық аспаптарды зерттей отырып, технологиялық тілде сіріңкеден дыбыс беретін қобыз құрастырылды. Құрастырылған кезде сіріңке талынан басқа қосымша ешкі терісімен жылқының қылы пайдаланылып өз шешімін тапты. Бұл жобада ұстанған негізгі мақсат: Адамды биік шыңға жеткізетін еңбек. Біз баға жетпес білім қорын арттырып, Оны жаңаша түрлендіре білуіміз керек. Н. Ә. Назарбаев. Сол себепті Қорқыт атамыздың көне аспабын жаңаша технологиямен өскелең ұрпаққа көрсету болды.
Бақылау кезеңінде мынандай қорытынды жасалды: кез - келген бұйымды көз еліктіретіндей етіп, дайындау үшін сіріңке талын қолдануға болатындығына көз жеткізілді.
Кіріспе
*Зерттелетін зат. Сіріңке талынан қылқобыз жасау.
* Зерттеудің мақсат - міндеті.
Көне аспап түрін жаңаша үлгіде жас ұрпаққа насихаттау. Қобыз аспабының қоңыр дауысын тыңдаушы құлақтарға естірту. Жоғалып бара жатқан қолөнер түрінің жаңғыруына кішкене болсын үлесімізді қосу. Қоңыр дауыс аспабының жасалу жолын ұрпаққа үйрету.
*Зерттеу болжамы.
Егер оқушылар аспаптың тартылу заңдылығына сай зерттеу жасаса, онда жас ұрпақтың қолөнерге деген оты сөнбегендігі.

*Зерттеудің нәтижелері.
Шеберлердің қолында, кәсіп болған бұл ағаш, дегендей Қашаған жырау. Қазақ халқы қашанда ағаш өнеріне жақын болған. Заман талабына сәйкес ұлттық құндылыққа негізделіп, сіріңке талынан жаңаша үлгіде қылқобыз аспабын дайындау. *Практиканың мән мағынасы.
Сіріңке талынан қылқобыз дайындау үлгілерін технология пәніне немесе үйірме жұмыстарының мазмұнына негіз ретінде алуға болады. «Өз тарихын білмеген адам, өзін сыйламағаны» деген болатын елбасымыз Н. Ә. Назарбаев. Сондықтан атадан әкеге, әкеден балаға мирас болып келе жатқан қол өнеріміздің отын сөндірмей, әрі қарай үрлеу әр қазақтың парызы деген ниетпен қолөнер туралы Д. Шоқпарұлының өлең шумақтарымен баяндауды жөн санадым. Халқымыздың дәстүрлі төл өнері, Кәсібім – атамұра қолөнері. Жинадым әдет - ғұрып, салт дәстүрін, Елімнің көзге ыстық көнелері - деп айтқандай қолөнерге жаны ашитын жас ұрпағы болса егер, төл өнеріміз мәңгілік жасайтынына кәміл сенемін. Қолөнер – атакәсіп. Қазіргі нарық заманында бұйымдарды тауарға айналдырып, табыс көзін жасауға болады.

ІІ Негізгі бөлім. Зерттеу бөлімі.
* Қазақтың ұлттық қолданбалы өнері. 550 жылдық тарихы бар болса да, қасиетті қазақ халқының қолөнерінің тарихы тым тереңде. Ол кең байтақ жерімізді мекендеген сақ, ғұн, тәрізді көне түркі тайпаларының мәдениетінен арқау алады. Ғалымдардың деректері бойынша Қазақстан жерінде қолөнер кәсібі мұнан екі жарым мың жыл бұрын түрлі тайпалардың құрал - саймандары мен қолданыстағы бұйымдары арқылы байқап, атадан - балаға мәдени мұра болып қалып келеді. Соның бір куәсі Есік қаласынан табылған «Алтын адам»мен Түркістандағы «Тайқазанды» тілге тиек етуге болады. Көшпенді халық үшін мал және егін шаруашылығы алғашқы орында тұрса, қолөнер тұрмыстық және сауда - саттық кәсібіне айналды. Кейіннен соғыс жылдарында жерін қорғау үшін, жауынан сақтану мақсатында қару - жарақ түрлері көптеп балқытылып құйылды. Сол себепті ұстаханалар бой көтерді. Оған мысал Отырар, Сайрам қалаларынан табылған көрік орындары негіз бола алады.
Қазақтың ұлттық қолөнері – тұрмыста қажеттілігі бар көркемөнер. Халық шеберлері қолданылатын бұйымдарды көркем өңдеумен айналысады. Қол - өнерде материалдарды (металл, ағаш, тоқыма, былғары т. б.) өңдеуге, мысалы, балқытып құю және ұсталық соғу, ағаш ою мен шекімдеу сияқты түрлі әдістерді қолданған. Қолөнер көне заманда пайда болғаннан бері халық шығармашылығының маңызды саласына айналды.
Қазақ халқы ағаш оюды, темір құюды өнер деп санамаған, жай ғана кәсіп деп меңгерген. Сол кездерде ұлттық қолданбалы өнері ілгері дамып, қолөнер түрлері көбейе берген.

Қолөнердің бірсыпыра түрлері.