ХХІ ғасыр көшбасшысы

Ақтөбе облысы,
Қандыағаш қалалық №2 орта мектебінің
физика және информатика пәні мұғалімі
Сагынова Ибаш Тұрғанбайқызы

Тақырыбы: ХХІ ғасыр көшбасшысы зияткерлік сайысы
ХХІ ғасыр көшбасшысы зияткерлік сайысына 9 сынып оқушылары арасында жүргізілді. Әр сыныптан бір оқушыдан алты сыныптан алты оқушы қатысты.
Мақсаты:
1. Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру және өз білімін өзге оқушылармен салыстырып әрбір оқушы өзінің білім деңгейін топтық жарыста көрсете білуге үйрету.
2. Оқушылардың тез ойлау қабілетін, логикасын дамыту.
3. Оқушыларды өзін еркін ұстай білуін, бірін-бірі сыйлай білуге, уақытын тиімді жұмсауға баулу.
Сайыс 4 турдан тұрады.
І Бәйге
ІІ Жорға
ІІІ Дода
ІҮ Жүйрік

Бәйге (Бұл турда 6 ойыншыға бірдей 8 сұрақтан сұрақ оқылып, әрбір сұрақтың а, ә, б, в жауаптары беріледі)
Білімнің ұшқырлығын танытатын,
«Бәйге» тур да сайыскер жаңылмағын.
Уақыт деген зымырап, өтіп кетер,
Асып, тасып, асықпа, қалыспағын

1. Бірқатар байттар тізбегі
а) қалта
ә) себет
б) файл ***
в) құжат
2. Қағаздағы көріністі экранға түсіруші?
а) пернетақта
ә) мәтіналғы***
б) басып шығарғыш
в) тінтуір
3. Microsoft фирмасын құрған адам?
а) Блез Паскаль
ә) Джон Фон Нейман
б) Билл Гейтс ***
в) Ада Лавлейс
4. ОЖ міндетіне қарай нешеге бөлінеді?
а) 5
ә) 4
б) 2 ***
в) 3
5. Утилиттер - бұл
а) редакторлар
ә) компиляторлар
б) модуляторлар
в) көмекші программалар***
6. Дискідегі ақпаратты сығу программалары
а) архиваторлар***
ә) утилиттер
б) оңтайландыру программалары
в) драйверлер
7. 111012 –санау жүйесі қандай ондық санау жүйесіне тең
а) 29***
ә) 35
б) 25
в) 19
8. Компьютерде орындалатын программалар келесі топтарға жіктеледі
а) жүйелік, қолданбалы, программалау тілдері ***
ә) басқарушы, ойын программалары
б) қарапайым және көпдеңгейлі программалар
в) операциялық жүйелер

Жорға /Бұл турда экранда көрсетілген 6 ұяшықтың сайыскер біреуін таңдайды. Таңдаған ұяшықтың ішінде 10 сұрақ қойылады, әр сұраққа 8 секунд ішінде жауап беруі керек/
1 ұяшық сұрақтары

1. Бэббидж машинасына бағдарлама жазған бағдарламалаушы - Ада Лавлейс
2. Жеті санына байланысты салт-дәстүрді білесіз бе?- (жеті ата,жеті қазына, жеті нан, жеті күн)
3. Дүниежүзілік компьютер арасындағы байланыс ортасы? - интернет
4. Жаз айларын атаңыз?- маусым, шілде, тамыз
5. Спорт және туризм министрі кім?- Досмұхамбетов Темірхан Мыңайдарұлы
6. Ең кіші планета? - Меркурий
7. Ноғай ордасының астанасы? - Сарайшық
8. Ең көп тараған процессордың түрі - Пентиум
9. Нөл температурада су неге айналады? - мұзға
10. Ақпарат сақталатын орын, нешеге бөлінеді? жад екіге бөлінеді

2 ұяшық сұрақтары
1. Адам мен компьютер арасындағы байланыс - интерфейс
2. Батаның қандай түрлерін білесіз? -(Наурыз бата, жас отауға арналған бата, ас қайыру батасы т.б.)
3. Интернетпен байланыс жасайтын құрылғы?- модем
4. Астана қаласының әкімі кім?- Тасмағанбетов Иманғали Нұрғалиұлы
5. Азияда ойындары спорттың неше түрінен өтеді?-11
6. Қыс айларын атаңыз?- Желтоқсан, қаңтар, ақпан
7. Астананың бұрынғы атауы - Ақмола
8. Қазақ елінде ертеден келе жатқан мейрамдар бар?- (ораза айт, рамазан айт, наурыз тойы, соғым басы, сабан той т.б.)
9. Кереге басы мен шаңырақты ұстастыратын ағаш - уық
10. 1 кг қанша грамм бар?-1000 г


3 ұяшық сұрақтары
1.Вирустың кері әсерін жоятын программа - антивирус
2. Қазақ халқының ұлттық киімдерін атаңыз. -(сәукеле, тұмақ, бөрік, кимешек, шапан, ішік, кәмзол, мәсі т.б.)
3. Астана қаласының бейресми символына айналған ғимарат? –бәйтерек
4. ЭЕМ неше буынға бөлінеді?-5
5. Ақпаратты өңдеу құрылғысы - процессор
6. “Оянған өлке” романының авторы? - Ғ. Мүсірепов
7. Үнемі солтүстік бағытты көрсетіп тұратын жұлдыз?- Темірқазық
8. Компьютердің құрылғыларын бір-бірімен байланыстыратын сымдар қалай аталады?- кеңарна
9. 3-ке бөлгенде екі 2 бүтін шығып, 2 қалдық қалды ол қай сан? -8
10. “Компьютердің атасы” деп кімді атаған?- Чарлз Беббидж

4 ұяшық сұрақтары
1. Бір жолға қанша оператор жазылады-256
2. Жаңа туған нәрестенің ең алғаш киген көйлегі? – Иткөйлек
3. Қоршаған орта ластануын зерттейтін ғылым? - экология
4. Бірінші қазақ киностудиясы кімнің атымен аталды?- Шәкен Айманов
5. Ақпаратты экранға шығару құрылғысы?- монитор
6. Көктем айларын атаңыз?- наурыз, сәуір, мамыр
7. Дәрігерлер беретін анттың авторы? - Гиппократ
8. “Жеті жарғы” заңдар жинағы қай ханның тұсында жазылған?- Тауке хан
9. Қазақстанда өткізіліп жатқан Азияда ойындары нешінші рет өтіп жатыр? -7- рет
10. Екі санының бес дәрежесі нешеге тең?-32

5 ұяшық сұрақтары
1. Дискілер ішіндегі көлемі ең үлкені - DVD
2. Ұлттық ойын түрлерін атаңыз.- (соқыр теке, шертпек, ақсүйек, орамал тастау, сақина салмақ т.б.)
3. Құсжолы қандай пішінде болады? - Шиыршық
4. Компьютердің негізгі құрылғылары. –жүйелі блок, монитор, пернетақта
5. Азияда ойындары біздің еліміздің алдында қай елде болды - Қытай
6. Файл неше бөліктен тұрады-2
7. Абылай ханның шын аты - Әбілмансұр
8. “Ақпарат” сөзі қай елдің тілінен шыққан - латын
9. 1 ден 5-ке дейінгі сандардың көбейтіндісі қай цифрмен аяқталады. -0
10. Кеңестер одағында бірінші ЭЕМ- ға басшылық жасаған академик ғалым - Сергей Алексевич Лебедев

6 ұяшық сұрақтары
1. Компьютерді ең алғаш шығарған фирма - Apple
2. Балаға байланысты салт-дәстүрлерді атаңыз.- (бесікке салу, қырқынан шығару, тұсау кесу, сүндетке отырғызу)
3. Қан қысымын өлшейтін аспап? - Тонометр
4. Ә. Марғұлан атамыз қай жерде дүниеге келген.- Павладар обл, Баянауыл ауылы
5. Хоккей алаңында, бір командада неше ойыншы ойнайды?-5
6. Күз айларын атаңыз?- қыркүйек, қазан, қараша
7. Жас келінге айтылатын жыр - беташар
8. Қазақстан Республикасы туындағы тәуелсіздіктің белгісі - қыран
9. Қандай санның кубы 27-ге тең?-3
10. «Қыз Жібек» фильмінде Қыз Жібек рөлін ойнаған кім? –Меруерт Өтекешова

Дода /Бұл турда алдыңғы екі сайыста жоғары ұпай жинаған үш сайыскер қалады да, қалған үш сайыскер сайысты осы жерден тоқтатады. Дода сайысында Әйгілі тұлғалар, Салт – дәстүр, Спорт деген үш тақырыпта 20,30,40 ұпаймен өлшенетін 9 ұяшық жасырылған. Әдеттегідей сайыскерлердің ұпайы жоғарысы ұяшықтарды таңдайды/.

Әйгілі тұлғалар

1. Әлкей Марғұлан есімі мектебімізге қай жылы берілді?-5 шілде 2005 жыл
2. 1938 жылы репрессияға ұшыраған бес арысты атаңыз?-
Ахмет Байтұрсынов, Мағжан Жұмабаев, Міржақып Дулатов, Жүсіпбек Аймауытов, Шәкірім Құдайбердіұлы
3. Абайдың 31- қара сөзінде не туралы айтылады?- Естіген нәрсені ұмытпасқа төрт түрлі себеп бар:
- көкірегі байлаулы берік болмақ;
- сол нәрсені естігенде, я көргенде ғибрәтлану керек, көңілденіп, тұшынып ынтамен ұғыну керек;
- сол нәрсені ішінен бірнеше уақыт қайтарып ойланып, көңілге бекіту керек.
- ой кеселді нәрселерден қашық болу керек. Егер кез болып қалса, салынбау керек

Ой кеселдері: уайымсыз, салғырттық, ойшыл-күлкішілдік, я бір қайғыға салыну, я бір нәрсеге құмарлық пайда болу.
Бұл төрт нәрселер –күллі ақыл мен ғылымды тоздыртатын нәрселер

Салт-дәстүр
1. Қыз ұзатылғанда киетін бас киім - сәукеле
2. Жеті атаны ата - 1. Бала. 2. Әке. 3. Ата. 4. Арғы ата. 5. Баба. 6. Түп ата. 7. Тек ата.
3. Ерулік дегенді қалай түсінесіз?-«...Екі ауыл бір –біріне ерулік беріп, шақырысып аяқ-табақ қатысып қалады» Ауыл ортасына жаңа үй көшіп келсе, қоныстанса сол ауылдың адамдары жаңа үйге «ерулік» деп ас пісіріп табақ тартады. Бұл жаңа адамдарды бөтенсіретпей өз ортасына тартудың, сыйласудың үлкен белгісі. Мұның әлеуметтік қоғамдық мәні де бар. Мысалы жаңа көшіп келген үйде отын, су болмайды. Оны әкелуге біраз уақыт кетеді. Міне, кең ойлап, терең толғайтын қазақ салты мұны да ұмытпаған.
Спорт
1. Азияда ойындары ең алғаш нешінші жылы ойнатылды?-1951жылы Үндістанда өтті
2. 2012 жылы жазғы олимпиада қай елде өтеді?- Лондон
3. Азияда алауын жаққан спрортшылардың есімдерін атаңыз?-
Әбілсейт Айханов, Жақсылық Үшкемпіров, Даулет Тұрлыханов,
Ермахан Ыбыраймов, Бақтияр Артаев, Жәнібек Қандыбаев, Тимур Тұрсынбаев

Жүйрік /Бұл турда екі сайыскер ҚАЗАҚСТАН деген сөзден жаңа сөздер ойлап тауып жарысқа түседі. Беріліп отырған ҚАЗАҚСТАН сөзінен не бір мағаналы сөздер шығатынын оқушы сезіну керек. Осылайша Жүйрік анықталады. /
ҚАЗАҚСТАН
Қазақ, сақ, қаз, азан, азат, қазан, ана, ата, нан, ас т.б көптеген мағыналы сөздер құрастырылады.
Қорытынды: Жеңіске жеткен оқушыны марапаттау./ХХІ ғасыр көшбасшысы әнімен аяқталады/.