Бірге жазылатын сөздер
Бірге жазылатын сөздер
Тұлғасы өзгеріп барып біріккен сөздер қосылып жазылады. Мысалы: бүгін, биыл, қыстыгүні, күздігүні, жаздыгүні, алаңғасар, ашудас, белбеу, апар, әпер, түрегелді.
Еш, әр, кей, бір, қай, әлде сөздерімен біріккен есімдік, үстеу сөздер түбір тұлғалары өзгертілмей, бірге жазылады. Мысалы: әркім, әрбір, әрқайсы, әрдайым, әрқашан, ешкім, ешбір, ешқандай, ешқайда,, ештеңе, кейбір, қайбір, қайсыбір, бірдеңе, бірнеше, бірталай, біраз, бірсыпыра, біржолата, біріңғай, біркелкі, бірқыдыру, әлдеқалай, әлдеқайда, әлдеқашан, әлдеқандай.
Ескерту. Еш, әр, кей, бір, қай, әлде сөздері зат есімдермен тіркескенде, бөлек жазылады. Мысалы: еш адам, әр бала, қай үй, кей адам, бір жұмыс, әлде жылқы, әлде сиыр.
Ғылымның әр алуан саласындағы (саяси - әлеуметтік, биологиялық, астрономиялық т. б.) терминдік мәнге ие болып қалыптасқан атаулар және басқа сөздер де бастапқы тұлғалары сақталып, дағды бойынша бірге жазылады. Мысалы: баспасөз, өнеркәсіп, кәсіподақ, халықаралық, қолбасшы, бесжылдық, оңтүстік, солтүстік, арақатынас, көзқарас, шекара, шетел, еңбеккүн, шикізат, бірқазан, аққұтан, көкқұтан, қосаяқ, қарақұйрық, аққу, қарақұс, бұзаубас, тасбақа, есекмия, жаужұмыр, түйеқарын, жемшөп, Темірқазық, Ақбозат.
Ескерту. Кісі аттарының да түбір тұлғасы сақталып жазылады; мысалы: Мергенбай (Мергембай емес), Аманкелді (Амангелді емес), Аманқұл (Аманғұл емес), Досжан (Дощан, Дошшан емес), Күнпейіс, (Күмпейіс емес), Жетпісбай (Жемпіспай емес), Қартбай (Қартпай емес)
Екі үш сөзден құралған географиялық атаулар түбірі сақталып бірге жазылады, ал аттас жерлерді бір - бірінен ажырату үшін алдынан қолданылатын анықтауыш сөздер бас әріптен басталып, бөлек жазылады. Мысалы: Ақтөбек, Талдықорған, Қызылорда, Алатау, Екібастұз, Қызылжарқұдық, Батыс Двина, Кіші Азия, Орта Азия, Үлкен Қараой, Оңтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан
Тұлғасы өзгеріп барып біріккен сөздер қосылып жазылады. Мысалы: бүгін, биыл, қыстыгүні, күздігүні, жаздыгүні, алаңғасар, ашудас, белбеу, апар, әпер, түрегелді.
Еш, әр, кей, бір, қай, әлде сөздерімен біріккен есімдік, үстеу сөздер түбір тұлғалары өзгертілмей, бірге жазылады. Мысалы: әркім, әрбір, әрқайсы, әрдайым, әрқашан, ешкім, ешбір, ешқандай, ешқайда,, ештеңе, кейбір, қайбір, қайсыбір, бірдеңе, бірнеше, бірталай, біраз, бірсыпыра, біржолата, біріңғай, біркелкі, бірқыдыру, әлдеқалай, әлдеқайда, әлдеқашан, әлдеқандай.
Ескерту. Еш, әр, кей, бір, қай, әлде сөздері зат есімдермен тіркескенде, бөлек жазылады. Мысалы: еш адам, әр бала, қай үй, кей адам, бір жұмыс, әлде жылқы, әлде сиыр.
Ғылымның әр алуан саласындағы (саяси - әлеуметтік, биологиялық, астрономиялық т. б.) терминдік мәнге ие болып қалыптасқан атаулар және басқа сөздер де бастапқы тұлғалары сақталып, дағды бойынша бірге жазылады. Мысалы: баспасөз, өнеркәсіп, кәсіподақ, халықаралық, қолбасшы, бесжылдық, оңтүстік, солтүстік, арақатынас, көзқарас, шекара, шетел, еңбеккүн, шикізат, бірқазан, аққұтан, көкқұтан, қосаяқ, қарақұйрық, аққу, қарақұс, бұзаубас, тасбақа, есекмия, жаужұмыр, түйеқарын, жемшөп, Темірқазық, Ақбозат.
Ескерту. Кісі аттарының да түбір тұлғасы сақталып жазылады; мысалы: Мергенбай (Мергембай емес), Аманкелді (Амангелді емес), Аманқұл (Аманғұл емес), Досжан (Дощан, Дошшан емес), Күнпейіс, (Күмпейіс емес), Жетпісбай (Жемпіспай емес), Қартбай (Қартпай емес)
Екі үш сөзден құралған географиялық атаулар түбірі сақталып бірге жазылады, ал аттас жерлерді бір - бірінен ажырату үшін алдынан қолданылатын анықтауыш сөздер бас әріптен басталып, бөлек жазылады. Мысалы: Ақтөбек, Талдықорған, Қызылорда, Алатау, Екібастұз, Қызылжарқұдық, Батыс Двина, Кіші Азия, Орта Азия, Үлкен Қараой, Оңтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан
Жаңалықтар
Бөлек жазылатын сөздер
Екі зат есім қатар айтылып, бір ғана затты, құбылысты, ұғымды атап, алдыңғысы соңғысының тегін (неден жасалғанын), неге, кімге арналғанын, немен жұмыс істейтінін және өзге заттардан ажыратылатын белгілерін білдірсе, олар бір - бірінен бөлек
Біріккен сөздердің жазылуы
Кейбір біріккен сөздер өзгерген қалпында, айтылуы бойынша жазылады. Мысалы: жаздыгүні, қыстыгүні, қолғап, Қарагөз, Телғожа, Амангелді. Көркем жазу жолдарын жазғызу.
Бөлек жазылатын сөздер
Күрделі атаулардың (мемлекет, республика, облыс, мекеме, ұйым аттарының) әрбір сөзі бөлек жазылады.
Шылаудың ерекшелігі
Шылаудың ерекшелігі. Шылаудың басқа сөз таптарынан мынадай айырмашылықтары бар.
Болымсыздық, белгісіздік есімдіктері
Алматы облысы, Көксу ауданы, Мұқыры ауылы, Жапсарбаев атындағы орта мектептің қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі Бейсенова Сәуле Серікқызы
Пікірлер (0)
Ақпарат
Қонақтар,тобындағы қолданушылар пікірін білдіре алмайды.
Қонақтар,тобындағы қолданушылар пікірін білдіре алмайды.