Абай Құнанбаев "Қыс" өлеңі

Маңғыстау облысы, Бейнеу ауданы,
Күйкен орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі
Матниязова Айнур Талгатовна

Сабақтың тақырыбы: Абай Құнанбаев өмірі мен шығармашылығы
«Қыс» өлеңі
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Абайдың өмірі мен шығармашылығы және табиғат лирикасына деген сүйіспеншілігі туралы түсіндіру. «Қыс» өлеңінің мазмұнын игеру, мәнерлеп оқу дағдысын қалыптастыру;
Дамытушылық: Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жасауына ықпал ету, ойлау шеберлігін, сөйлеу мәдениетін
жетілдіру арқылы білім көкжиегіне жетелеу;
Тәрбиелік: Оқушыларды әдебиетке деген сүйіспеншілігін оята отырып, туған табиғатқа қамқорлық жасауға тәрбиелеу;
Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ – жауап, сатылай кешенді талдау,
Венн диаграммасы арқылы жұмыс жасау, топпен жұмыс

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру
ІІ. Үйге тапсырмасын тексеру
«Өзен» өлеңін жаттап және өлеңді талдап келгендігін тексеру

Ыбырай Алтынсарин өмір сүрген кезеңдерге қысқаша шолу
1. Ыбырай Алтынсарин кім болған?
2. Ыбырай Алтынсарин қай жылы қай жерде дүниеге келген?
3. Ыбырайды тәрбиелеуші Балқожа өз заманында қандай қызметпен айналысқан?
4. Ыбырайдың білімге деген қызығушылығы қай кездерден бастау алған?
5. Мектеп ашуына себеп болған жағдайлар
6. Алғашқы қазақ мектебі қай жылы, қай қалада ашылған?
7. Ең алғашқы жасаған оқулығы не деп аталды және ол қандай бөлімдерге бөлінді?
8. Оқулықтың алғашқы беті Ыбырайдың қай өлеңімен басталады?
9. Жаңадан ашқан мектептері қай қалаларда ашылды?
10. Ыбырай атамыздың қандай өлеңдері, төл әңгімелері, аудармалары бар?
11. Ыбырай Алтынсарин өмірінің соңына дейін қай салада кім болып жұмыс жасаған? Нешінші жылы өмірден озды?

ІІІ. Жаңа сабақ
Жүрегімнің түбіне терең бойла
Мен бір жұмбақ адаммын, оны да ойла
Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім
Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма!
1. Қазақтың бас ақыны Абай өміріне қысқаша шолу
Абай Құнанбаев 1845 жылы, тамыз айында Шығыс Қазақстан облысы, Шыңғыс тауында дүниеге келген.

2. Табиғат – адам баласының өмір сүретін ортасы
Абайдың төрт мезгілі жайлы өлеңдері ақынның орыс поэзиясын тереңдеп оқып, үлгі тұтқан кездерінде жазылған.

3. «Қыс» өлеңін мәнерлеп оқу
Ақ киімді, денелі ақсақалды
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды
Үсті - басы үсікірік, аяз бен қар
Басқан жері, сықырлап келіп қалды

4. Өлең құрылысына сатылай кешенді талдау жүргізу
_________________ Өлеңнің авторы: Абай Құнанбаев
__________________ Тақырыбы: Қыс
__________________ Мағыналық мәні:
- Негізгісі – мезгілді;
- Туындысы – іс – әрекетті білдіреді.
__________________ Жанр түрі: Өлең
__________________ Әдісі: кейіптеу әдісімен жазылған
Кейіптеу – жансыз затқа, құбылысқа жан бітіре суреттеу
__________________ Өлең құрылысына қарай: 6 шумақ
__________________5 шумағы төрт тармақ, соңғысы 2 тармақ
__________________3 бунақ
__________________11 буын
__________________1 шумағы қара өлең ұйқасы, қалған шумақтары аралас ұйқаcта жазылған.

5. Ойтолғау: Қыс сипаты

6. Венн диаграммасы арқылы қыс мезгілі мен жаз мезгілін салыстырамыз, антонимдік жұп арқылы