Колледждің демонстрациялық емтиханы

Колледждің демонстрациялық емтиханы
Колледжді бітіргеннен кейін түлек бүгін теориялық біліктілік жұмысын жазады немесе біліктілік комиссиясына теориялық емтихан тапсырады. 
Бұл тәсілдің маңыздылығын ешкім жоққа шығармайды, бірақ оның практикамен байланысы жоқ. Емтиханның жаңа форматында түлек нақты не істей алатынын және мамандықтағы нақты стандарттарға қаншалықты сәйкес келетінін көрсетуі керек.
Қызметкер қызметінің барлық салаларында құзыреттердің толық бағалануын қамтамасыз ету үшін демонстрациялық емтихан тікелей жұмыс орнында жүргізіледі және бір реттік емес. Ол белгілі бір, біршама ұзақ уақыт аралығында кезең - кезеңімен жүзеге асырылады. Мамандыққа байланысты мұндай емтиханның ұзақтығы бір аптадан төрт аптаға дейін созылады. Ал оны тапсыру – нақты кәсіби қызмет.
Тәжірибеде кәсіби дағдылар көрсетіледі, оларды сауатты мамандар бағалайды. Бағалау кешенді түрде беріледі:
• Құзіреттіліктер және олар бағаланатын критерийлер алдымен талқыланады;
• Содан кейін емтихандық тапсырманың өзі талқыланатын әңгімелесу өтеді;
• Мұндай тапсырманың орындалу барысын мамандар бақылайды;
Емтиханның бұл түрі оқытудың ұйымдастырушылық тәсілдерінің өзгеруіне байланысты мотивацияны айтарлықтай арттырады: дерлік өз бетінше оқу білікті мамандардың жетекшілігімен жұмыс орнында өтеді. Маңыздысы кәсіби мамандармен бірлесіп жұмыс істеу мұғалімдерге және колледждің өзіне оқу бағдарламасына қойылатын талаптарды дәлірек түсінуге көмектеседі.
Демонстрациялық емтиханға дайындалу кезінде оқытушылардың өздері өңірлік ұйымдарда тәжірибеден өтуі керек және осы ұйымдардың қызметкерлерімен бірге өздерінің біліктіліктерін арттыра алады, осыған байланысты көптеген колледж оқытушылары кәсіпорындарда тәжірибеден өтеді, сонымен қатар тәжірибе алмасу үшін басқа оқу орындарына барады..
Демо емтиханның артықшылықтары
Колледж түлегі үшін артықшылығы анық. Ол қорытынды емтиханды тапсырып қана қоймай, кәсіби стандарттарға сәйкес біліктілігін растайды. Емтиханды сәтті тапсырған адам тиісті сертификат алады. Бұл жай ғана қағаз емес, жұмыс сұхбаты кезінде ұсынылуы мүмкін белгілі бір объектілік құндылық.
Колледждің өзі үшін артықшылықтар бар: ол өз бағдарламаларының сапасын және материалдық - техникалық базасын объективті түрде бағалай алады.
Емтихан тапсыруға келген жұмыс берушілер де ұтады. Олар өздерінің кәсіби қызметі барысында әлеуетті қызметкерлерін мұқият қарай алады, тіпті олармен кейінге қалдырылған еңбек шартына қол қоя алады. Сонда колледж түлектері диплом алғаннан кейін де, жоғары білім алғаннан кейін де, әскери борышын өтегеннен кейін де кәсіпорында жұмысқа кірісе алады.
Перспективалар
Көрнекілік емтихан қазірдің өзінде бірқатар колледждерде, ең алдымен студенттер сұранысқа ие мамандықтарды алатын колледждерде енгізілуде: мысалы, электрик, плиткашы, кондитер - аспаз, инженер - бағдарламашы, механик және т. б. Қазір мұндай оқудан жүзден астам маман өткен. Биыл мұндай ұстаздар саны 500 - ден асады. Олардың барлығына біліктілікті арттыру сертификаты беріледі.
Дегенмен, колледждердің өздерінің міндеттемелерінің жоқтығымен байланысты белгілі бір проблемасы бар. Білім беруді дамытудың мемлекеттік стратегиясында мұндай ұйымдардың дербестік пен жеке көзқарас таныту қажеттілігі туралы айтылған. Бірақ әзірге мұндай мүмкіндіктерді колледждер жеткілікті түрде пайдаланбай жатқаны және жақсы жұмыс істеуге ынталандыратын шаралардың жеткіліксіз екені анық. Демо емтихан колледждерді өз тұтынушылары – жұмыс берушілер үшін ашық ету арқылы бұл мәселені шешуге көмектеседі.
Қазірдің өзінде сұранысқа ие мамандықтар тізіміне енген колледждерді бітірген студенттер World Skills стандарттарына сәйкес келетін емтихан тапсыра алады. Мұндай емтиханда рейтинг жиналған ұпайлардың қосындысымен анықталады.
Жұмысқа орналасу кезінде жоғары ұпай жинаған түлектің пайдалы және қызықты жұмысқа шақырылу мүмкіндігі жоғары болады. Бұл түсінікті, өйткені емтихан тапсыратын комиссияның құрамына болашағы зор қызметкерлерге мүдделі жұмыс берушілер кіреді.
Бұл тәжірибе барлығына міндетті болған кезде барлық студенттер өздерінің практикалық білімін іс жүзінде көрсетуі керек. Бұл оқуға қосымша ынталандыру және оқуды аяқтағаннан кейін бірден қызықты және жақсы төленетін жұмысқа тұрудың қосымша мүмкіндігі болады.
Емтихан кезінде сараптау комиссиясы өз ұпайлары мен түсіндірмелерін электрондық кестеге енгізеді, онда барлық қатысушылар аты - жөні көрсетілмей, нөмірлері бойынша көрсетіледі. Мамандыққа байланысты дипломдық жұмыстың әртүрлі критерийлері бағаланады. Қорытынды нәтиже ұпайларды жинақтау арқылы анықталады.
Демонстрациялық емтиханның тағы бір артықшылығы бар – колледждер арасындағы қарым - қатынасты дамыту. Инновация институттар арасындағы байланысты қалпына келтіруге және тәжірибе алмасуға мүмкіндік береді, бұл тек оң нәтиже береді.
Бүгінге дейін Атыраудағы колледждер демонстрациялық емтихандарын бастаса, Атырау Индустриалды колледжінде электриктер, дәнекерлеу мамандықтарына осындай емтихан жүргізді. Осы мақсатта өз ресурстарымызды пайдалана отырып, бүкіл кеңсеге электр монтаждау, дәнекерлеу кабиналары орнатылды. Емтихан WSR стандарттары бойынша өткізілді (WorldSkills Kazakhstan – көк жағалы кәсіптер бойынша чемпионат). Кәсіби модульде қарастырылған жалпы мәдени құзыреттіліктер мен кәсіби құзыреттіліктерді ескере отырып, біз WSR сараптамалық форумынан ұсынылған тапсырманы негізге алдық. Бұл емтихан теорияға қарағанда бағалау тұрғысынан әлдеқайда ыңғайлы және объективті: маман ең алдымен өз қолымен жұмыс істей білуі керек. Мұғалімдер мұндай емтихан тапсыруға мәжбүр болса, бұл да жақсы. Өйткені, өндіріске адамдарды оқытатын болсаң, оны өзің де істей білуің керек!». Бұл демонстрациялық емтиханның ең жақсы нәтижесі жұмысқа орналасу болып табылады: мысалы, 2020 - 2021 және 2022 - 2023 оқу жылына комиссия 20 - тан астам студентті шақырып, жұмысқа қабылдады.

Облыс/Қала Атау: Атырау облысы
Дауылбаева Алтынай Орингалиевна
Атырау индустриалды колледжі,
Арнайы пәндер оқытушысы
«ІІ - санатты»