Қазақтың ұлттық киімдері

Ақтөбе облысы, Шалқар ауданы,
Аудандық көркемсурет лицейінің мұғалімі
Құндақбаева Тамара Төлепбергенқызы

Қазақы киім көненің көзі. Қазақ киімдері көп, үлгісі де көп. Кейбірінің сырт көріністерімен атаулары өзбек, қырғыз ағайындардың киімдеріне ұқсас болғанымен, біздің халықтың киім пішіндері мен нақыштары өзгеше.

Сабақтың тақырыбы: «Қазақтың ұлттық киімдері»
Сабақтың мақсаты:
а) білімділігі: оқушылардың сәндік қолданбалы өнері жайында білімдерін толтыру, көне киімдер жайында түсінік беру;
б) дамытушылығы: оқушылардың ой - өрісін дамыту, ұлттық киім түрлерін дұрыс бейнелеуге баулу;
в) тәрбиелігі: оқушылардың эстетикалық талғамын арттыруға, ұлттық дәстүрге тәрбиелеу.
Пәнаралық байланыс: еңбек, тарих, әдебиет
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: шығармашылық топпен жұмыс
Көрнекілігі: ұлттық киімдер түрлері салынған плакат, сөзжұмбақ, үлестірмелі парақтар, жұмбақтар, шекпен, тымақ, етік.
Қажетті құрал - жабдықтар: қарындаш, формат, субояқ, қылқалам, акварель бояуы.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі: оқушылармен амандасу, түгелдеу, сабаққа назарын аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: оқушылардың білім жетілдіру мақсатында қойылатын парақтар арқылы топ жұмысын ұйымдастыру. Әр топ берілген сұрақтарға жауап береді.
1 топ. Сәндік қолданбалы өнер дегеніміз не?
2 топ. Киіз үй жабдықтарын ата?
3 топ. Ісмер дегеніміз не?
4 топ. Ою - өрнектер неше топқа бөлінеді?

ІІІ. Жаңа сабақты меңгеру.
Қазақы киім көненің көзі. Қазақ киімдері көп, үлгісі де көп. Кейбірінің сырт көріністерімен атаулары өзбек, қырғыз ағайындардың киімдеріне ұқсас болғанымен, біздің халықтың киім пішіндері мен нақыштары өзгеше.
Қазақ киімдерін күнделікті тұрмыстық және салтанаттық - сәндік деп екіге бөлуге болады. Біріншісі арзанқол, бірақ шаруа жұмысқа берік, қарапайым үлгіде тігілсе, ал екіншісі бағалы, көргенде көз тартатын әдемі, сапалы маталармен сәнді пішіліп, үлгісіне лайық безендіріліп әсем тігіледі. Жалпы алғанда, қазақы киімдер етек - жеңі мол, қарапайым жұмысқа, жүріп - тұруға үйлесімді, дене сымбатын ашады.

IV. Практикалық жұмыс: оқушыларды төрт топқа бөлу, бөлінген топқа тапсырма беру.
1 топ. Ер адамның сырт киімдерін бейнелеу.
2 топ. Әйел адамның сырт киімдерін бейнелеу.
3 топ. Батырлар киімдерін бейнелеу.
4 топ. Қазақтың ұлттық бас киімдерін бейнелеу.
Тапсырманы орындай отырып төмендегі жұмбақтарға жауап берейік.
1. Адамның сәні, онсыз жоқ мәні. /киім/

2. Дорбаға тығып бас жағын,
Байлай салдым бас жағын. /тымақ/
3. Іші егіс, сырты тегіс. /тон/
4. Аузы бір құбыр. /шалбар/
5. Дөңгелек өзі, төртеу көзі,
Ұстайды мықтап, тұрғанды сырттан. /түйме/
6. Әшекейлі күбіні,
Үюлі тұрған шөмеле,
Кигіздім биік төбеге. /сәукеле/

Сергіту сәті: «Қолөнер» сөз жұмбағын шешу.
1. Дөңгелек шеңбер етіп иілген, киіз үйдің ең жоғарғы сүйегі?
2. Жеңсіз жеңіл киім?
3. Сәндік үшін білекке тағатын әшекейлі бұйым?
4. Жеті түрлі дәнді - дақылдардан сүт қосып пісірілген сұйық ас?
5. Сурет салып тоқылған киім?
6. Нәрестеге арналып жасалған ағаш төсек?
7. Теріден жасалған, қымыз құятын ыдыс?
ҚОЛӨНЕР

V. Сабақты қорытындылау: оқушылардың жұмысын тексеріп шығу. Жақсы салынған суреттерді үлгі етіп көрсетіп, талдау жасау, бағалау.
VІ. Үйге тапсырма: Басқа ұлттық киімдер туралы мәлімет іздестіру.