Дос және достық

Тақырыбы: Дос және достық
Мақсаты: Оқушыларға достың адам өміріндегі маңызы, достықтың шынайы белгісі туралы түсіндіру; Оқушыларды әдеби тілмен сөйлеуге дағдыландыру, олардың өзін қоршаған ортасын дұрыс түсінулеріне, өмірге деген көзқарастарының қалыптасуына, өз ойын, пікірін баяндай жеткізе білулеріне көмектесу; Оқушыларды достыққа адал болуға, имандылыққа, сыйластыққа тәрбиелеу;
Түрі: Тренинг элементтері аралас танымдық сағат
Көрнекілігі: нақыл сөздер, сызбалар.
Әдісі: Сын тұрғысынан ойлау стратегиясы, сұрақ - жауап.

Барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.
Психологиялық дайындық
Үлкенге де «сіз», кішіге де «сіз».
Баршаңызға құрметпен,
Бас иеміз біз.

ІІ. Негізгі бөлім
Жүргізуші: Қайырлы күн! Ұстаздар мен оқушылар! Жалпы дос дегеніміз не, қалай дос болу керек екені бәрімізге белгілі. Бірақ кейбіреулер шындығында дос деген сөздің мәніне жетпейді. «Жостық - өмір үшін ең қажетті нәрсе, өйткені ешкім ешқашанда барлық басқа игілікке түгел ие бола тұрса да, дос – жарансыз өмірді қаламақ емес» деп Аристотель атамыз айтқандай бүгінгі сабағымызды жалпы дос туралы талқылайтын боламыз.
Оқушылар алдымен достық деген не, оны қалай түсінеміз, соны айырып алайып алайық. Сендер қалай ойлайсыңдар? Дос деген не?

Оқушылар: Дос дегеніміз екі адамның бір – біріне деген қарым – қатынасы.
Дос деген қиналғанда жанынан табылатын, көмектесетін жанашыр жан.
Жүргізуші: Иә, достық деген қасиетті сөз, қасиетті сезім, ол тек жөні түзу адамдар арасында ғана қалыптастырып, өзара құрмет негізінде ғана дамиды.
«Достықты жырлаймыз»
Досым, саған сенемін, сеніп өтем,
Жолды бөтен демеймін, жөні бөтен.
Достық деген – адамның көрігі екен,
Достық деген – ақылдың серігі екен.
Қыран – күлкі тамаша – бәрі осында,
Отырмын думан асып жатқанымен
Олқы тұр көңілім менің нанасың ба?

1 - оқушы:
Достық – ізгі ниетті адамдардың бір - біріне тек жақсылық жасауға серттесіп, ниет қосып іс - әрекетке ортақтасуы. Достық ізгі қасиет.
2 - оқушы:
Достықтың нәрі оның қадіріне жете білу. Достық киелі ұғым.
3 - оқушы:
Жаны таза, жүзі жылы, жөні түзу, ақылды, парасатты болу - нағыз достықтың белгісі.
4 - оқушы:
Достықтың сенімі адамдардың бір - бірін қажетсінуі мен шынайы құрмет тұтуы.
5 - оқушы:
Адал достық – өмірлік нұсқа, амал достықтың өрісі қысқа.
6 - оқушы:
Достасу, серік табу адамның бақытына бақыт қосады.
Мұғалім:
- Дұрыс айтасыңдар, балалар. Достық - аспандағы жарық жұлдыз, теңіздегі гауһар тас. Жұлдызды да, гауһар тасты да ешкім кірлете алмайды. Достық адамды асқақтатады.
Нағыз достық адамға шабыт беріп отырады. Олар бір - бірінің қуанышында да. сәтсіздігінде де ортақтасып отырады.
Жалған достықтың - ғұмыры қысқа болады. Олар бір - біріне шынайы болмайды. Бір - бірінің кемшіліктерін түземейді.

КӨРІНІС:
Ертеректе ел ішінде Әйтімбет деген сөзге шешен кісі болыпты. Бірде замандастары шешеннен:
- Достық нешеу?- деп сұрапты.
Әйтімбет:
- Достықтың 2түрі болады. Бірі - адал достық, екіншісі - амал достық,- дейді.
- Дұрыс – ақ енді оларды қалай ажырата аламыз?
Шешен:
- Адал достық - өмірлік нұсқа, амал достықтың өрісі қысқа - деп жауап беріпті.

1жүргізуші: Адал дос барлық жерде керек екен,
Өмірде достың орны бөлек екен.
Жақсы дос жадыратса жан дүниеңді,
Жаман достан жамандық келеді екен – деп келесі бөлімге көшейік
Келесі тапсырма « Адал дос» пен «Амал достың» мағынасын түсіндіру
Достың көңілін қалдырма,
Досыңа адал бол!
Досыңды қорлама!
Досыңды кешіре біл.
Досыңа көмектесе біл.
2Жүргізуші: Достың көңілі шар айна,
Сындырып алма абайла,
Мұғалім:
- Ал енді достықты бір нәрсеге теңеп көрейікші. Теңеген затымыздың суретін лайық. Сосын сол бойынша түсіндірейік.
Мысалы: Достық – адамдар арасындағы байланыс.

Жүргізуші: Сәлем өрен достарым,
Өмірге кеп қосқаным.
Молайтыңдар шаттықты,
Ән айтыңдар бақытты – дей отырып, келесі кезекті әнге береміз.
ӘН: «Дос болайық бәріміз» өлеңін оқиды.
Мұғалім:
- Дос деген кім?
Шарты: Бір сөйлеммен айту.
Сыр бөлісетін адам.
Мені өте жақсы түсінетін адам.
Сенімді адам.
Көрініс: «Екі дос»
1. Екі жауынгер қалай дос болыпты?
1.«Досы жоқпен сырлас, досы көппен сыйлас» (А. Құнанбаев)
2. «Ең болмаса бір нағыз досы жоқ адам өмір сүрмей – ақ қойса болады» (Демокрит)
3. «Жұрттың бәріне бірдей дос боламын дегендер ешкімге де дос бола алмайды» (Омар Хайям)
4. «Жаман дос - көлеңке: басыңды күн шалса қашып құтыла алмайсың, басыңды бұлт шалса, іздеп таба алмайсың» (Сенека)
5. «Дұшпандарының көптігінен қорықпа, олардың бірігуінен қорық» (Намада)
6. Өрге жүзген өнегелі ісімен,
Таңда адал дос өз теңіңнің ішінен.
7. Жақсымен дос болсаң,
Алдыңнан шығар елпектеп.
Жаманмен дос болсаң,
Сыртыңнан жүрер өсектеп. (Махамбет Өтемісұлы)
Достық туралы мақал – мәтелдер:
1. Сенімді дос тірегің,
Қалдырма оны бір елі.
2. Досты кекетпе,
Сөзін екі етпе.
3. Достық мектебінде есеп пәні жүрмейді.
4. Алдымен достың қамы,
Содан соң бастың қамы.
5. Достардың пұлы ортақ, Тілі ортақ.
Достардың дауы ортақ, Жауы ортақ.
Д – дүниедегі
О - озық ойлы
С – сабырлы
Т – тұрақты
Ы – ыстық
Қ – қарым – қатынас.

Адам бойындағы жақсы қасиеттер, адамгершілік нормалары, әлемнің татулығы бәрі де осы достықтан бастау алады. Сол бастау сіздердің бойларыңызға қаланды деп сенемін.
Бас ауырып, балтырың сәл сыздаса,
Қиыны сол, ауыры сол бізге аса.
Қайран достар, күн шуақ қой қыздырар,
Әлде кімге көңілің бір мұздаса.
Жамандыққа бастырмайды қаққылап,
Жолдас үшін басыңды бер, жат құлап.
Жақын өлсең тағы солар жүргені,
Жұмыспенен әрлі – берлі шапқылап.
Дос үйінде сайрандайды еркін ұл,
Жолдасы ғой жігіттің бір төркіні.
Тағы солар жалғыз тастап кетпейді,
Тұғырыңнан түсіп қалсаң бір күні.
Жолдаспенен жеңіл өмір азабы,
Жеңілірек көтересің қазаны.
Содан шығар,
Адам бірге өмірге
Жолдасыменен туады екен ғажабы.
Қорытынды: Достығымыз әрқашан берік болсын! Келгендеріңізге көп – көп рахмет!
Мұғалім: Балалар, біз сендермен көп ұлтты мемлекетте тұрамыз. Қазақстанда 100деген ұлт өкілдері тату – тәтті өмір сүруде. Ендеше қандай ұлт өкілдерін білесіңдер?
Сендердің басқа ұлт өкілдерінен достарың бар ма? Өздерің басқа ұлттың қандай өлеңін, не тақпағын білесіңдер?(оқушылардың жауабы тыңдалады)
Туған тілім - бабам тілім - өз тілім,
Туған тілім - анам тілім - өз тілім,
Туған тілім - далам тілім - өз тілім,
Туған тілім - адам тілім - өз тілім.

Туған тілде сыры терең жаным бар,
Туған тілде әнім менен сәнім бар.
Туған тілім тіл болудан қалса егер,
Жүрегімді суырып - ақ алыңдар!

Кто в дружбу верит горячо,
Кто рядом чувствует плечо,
Тот никогда не упадет,
В любой беде не пропадет.
А если и споткнется вдруг,
То встать ему поможет друг,
Всегда ему надежный друг
В беде протянет руку.

3. Жағдаяттар шешу.
*Саған досың өкпелі. Неге екенін білмейсің. 2күн болды сені көрсе қашқақтайды. Сен не істейсің?
*Досың сенің жақсы көретін киіміңді күйдіріп алды Қандай шешім қабылдар едің?
*Сенің досыңды үлкен балалар қорқытып жатыр. Сенің әлің жетпейді. Не істейсің?
*Сенің досың өзінен кіші баланың телефонын тартып алды. Сынып жиналысында оны талқылап жатыр. Ол сенен көмек күтіп отыр. Сен не айтар едің?
*Сенің жаңа досың бұрынғы досыңды тастауыңды өтінді. Өзімен ғана дос болғаныңды қалады. Не істейсің?
*Досың сенің қимас ағаң сыйлаған сувениріңді ұнатып қалды. Қайта - қайта оны қызықтаумен болды. Қимас досың сұраса берер ме едің?
Мұғалім сөзі: Қорыта келгенде, менің сендерге айтарым:
Достықты қадірлей біліңдер
Досыңның кемшілігін кешіре біл.
100 сом ақшаң болғанша
100 досың болсын дегенді ұмытпа
Дос және достық жүктеу