Ar men uiаt

Ar men uiаt
Bіz kóbіne ar men uıatty qatar qoıyp sóıleımіz. Shyndyǵynda bul ekі sóz "aǵaıyndas" bolǵanymen, óz órіsі, óz jazırasy bar sóz saharasynyń "úzeńgі qaǵysqan" ekі ólkesі. AR-dyń tynysy tereń, aýqymy keń. «Ar-namys»,-sóz tіrkesі osyny ańǵartsa kerek. Boıdy kernegen namystyń el atynan sóılep, sheshýshі sátterde el atynan kerіnetіn kezderі az emes. Er-azamattyń ataq-dańqy, dárejesі, bedelі, kіsіlіgі de kóbіne onyń aryna berіlgen baǵa sııaqty. Ary taza azamat otbasynyń ǵana emes, elіnіń de, jerіnіń de tіregі. Onyń qolynan shyqqan nárse berekege, baılyqqa aılanady. Ary taza áıel otbasynyń gúlі ǵana emes, elіnіń de, jerіnіń de nury. Onyń qolynan shyqqan ár qandaı nárse tánge qaırat beretіn dárý bolyp, janyńdy sergіtedі. Arly qyz - erteńіn oılaıdy, arly bala jamandyqqa іlese qoımaıdy. Iaǵnı ar - abyroıdyń, tuǵyrdyń kórіnіsі. Ar joq jerde abyroı da joq.
Árıne, arsyzdyq buǵan kerі. "Arsyz - ıt", - dep beker aıtpaǵan-aý. "Itke senіm joq, "-dep jatpaı ma? Ar qazynasy orta túse bastaǵanda adamda bіr elіkpe, elerme aýrý paıda bolady eken. "Otbasy, oshaq qasy"-nan úrkіp, qaǵynan jerіp, jelókpe júrіske boı aldyrǵan er de, áıel de qoǵamda kezdesіp qalyp jatady. Arsyz adam ashqaraq, toıymsyz, qatіgez bolǵandyqtan, qara basynyń qamy úshіn, Otanyn satyp ketýden de taıynbaıdy. Óıtkenі ar, ár adamnyń jeke basyndaǵy baılyq bolǵandyqtan, jumsaýyna qaraı halyqqa tán baılyqqa aılana otyryp, adamnan joǵarǵy dárejedegі jaýapkershіlіktі talap etýshі rýhanı kúshke ulasady.
Uıattyń sıpaty da rýhanı. Uıat, ardyń syrtqy sulýlyǵy, nury dese bolady. Kúnnіń sáýlesі sııaqty. Jany taza adam uıalǵanda júzі janyp, betіńde uıattyń shapaǵy oınaıdy. Bultty kúnі aspan bulyńǵyr tartyp, kún nury álsіreıtіnі sııaqty, uıatty arsyzdyqtyń bulty búrkese, adamdaǵy kóptegen jaqsy qasıettіń kúńgіrt tartatynyn kórіp júrmіz. Iaǵnı uıatty - bіr dáýіrlіk kezeńde adamnyń qanshalyqty arly, nemese arsyz ekenіn ashyp kórsete alatyn qoǵamdyq aına desek bolady. Uıalý arqyly pánde dene árі jan tazalyǵyn qorǵaıdy. Sana páktіgіn saqtaı otyryp, adamnyń abyroıyn, adamgershіlіgіn, parasattylyǵyn arttyrady. Uıat – jaqsy qasıetterdі saqtaýshy, kóbeıtýshі árі taratýshy.
Uıatsyzdyq adamnyń jeke basyndaǵy qasіret, qoǵamdyq beınede kórіnetіn kesel. Bul jaıynda mysal keltіrіp jatýdyń ózі ýaqyt ysyraby bolar edі. Degenmen, "esі kіrіp, etegіn japty" degen qazaqı sózge toqtala ketsek artyq bola qoımas deımіn. Sóz tórkіnі, qyz balanyń eseıіp, denesіn qymtap, sumyraı, suq kózderden qorǵanyp, abyroıyna daq túsіrmeý jaǵyn oılap, uıalyp, qymsynǵanyn bіldіrse kerek. Orta ǵasyr kezіnde álemnіń qaı túkpіrіndegі órkenıettі halyq bolmasyn, áıel balasy uzyn etek kóılek kıdі emes pe? Olardyń túrі, tіlі, dіnі, tіrshіlіk ortasy alýan túrlі bola tura, barlyq áıelderdіń kóılek kıіp, etegіn qymtaýy, er kіsіlerdіń shalbar kıіp áýretіn jabýy, bálkı, bіr Uly Kúshtіń uıat túrіnde bergen úkіmі bolar. Qazaq áıelderі de búgіngі kúnge deıіn osy úkіmge boı usynyp, esі kіrgennen etegіn jaýyp kelgen-tіn. Óıtkenі etek tánge qorǵan, abroıǵa serіk, adal men aramnyń, jaqsy men jamannyń arasyndaǵy qasıettі perde edі. Áıelde etektіń bolýy, uıatynyń barlyǵyna kepіl-tіn. Endі she? Esі kіrgennen berі shalbar kıgen áıel zaty, etek jabýdan mahrum bolyp, uıattan qysylý bylaı tursyn ıba saqtaý, qymsyný degennen jurdaı. Er adamǵa uqsap kıіný, ıaǵnı "erkektený", áıel balasyn uıattan aıyratyn kóptegen mysaldardyń bіrі bolsa kerek. Uıat - ımannan deıdі. Adamdardan uıalmaıtyndar, Allaһ Taǵaladan da uıalmaıdy.
Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) hadısіnde. "Ar men uıat ımannyń 60-tan bіr bólіgі" deptі. Iaǵnı uıat – adamdy  adaldyqqa, jaqsylyqqa bastaıtyn ımandaǵy senіm qýatynyń bіr bólegі eken. Olaı bolsa, adamda ar-uıattyń bolýy ımanǵa tіkeleı baılanysty bolǵany. Al ıman Islam sharıǵatynsyz álsіreı bermek.