Белсенді оқытудың тиімді әдістері: тәжірибеде қолдану

Белсенді оқытудың тиімді әдістері: тәжірибеде қолдану

Қазіргі білім беру жүйесінде оқушылардың тек ақпаратты қабылдауы ғана емес, оны терең түсініп, тәжірибеде қолдана білуі маңызды. Белсенді оқыту әдістері білім алушыларды оқу процесіне тарту арқылы олардың білімді игеруін жеңілдетеді. Бұл әдістер оқушылардың қызығушылығын арттырып, шығармашылық ойлау, сыни талдау және топтық жұмыс дағдыларын дамытады. Осы эсседе белсенді оқытудың тиімді әдістері және олардың тәжірибеде қолданылуы қарастырылады.
Белсенді оқыту – білім алушыларды оқыту процесіне тікелей араластыратын әдістер жүйесі. Бұл әдістер оқушылардың жеке тәжірибесіне сүйеніп, оларды жаңа білімді өз бетімен игеруге және оны өмірде қолдануға бағыттайды. Белсенді оқыту әдістерінің негізгі мақсаттары:

• Оқушылардың білімді саналы түрде меңгеруін қамтамасыз ету;
• Танымдық қызығушылық пен шығармашылық қабілеттерін дамыту;
• Оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу және шешім қабылдау дағдыларын жетілдіру.

Белсенді оқытудың көптеген әдістері бар, олардың әрқайсысы белгілі бір мақсатқа бағытталған.
Диалог арқылы оқыту оқушыларды белсенді тыңдауға, өз ойын анық жеткізуге және басқалардың пікірін құрметтеуге үйретеді.

• Пікірталас – белгілі бір тақырып бойынша оқушылардың көзқарастарын білдіруіне мүмкіндік береді. Бұл әдіс сыни ойлауды дамытады.
• Сократтық сұхбат – оқушыларға жетекші сұрақтар қою арқылы олардың тақырыпты өз бетінше түсінуіне көмектеседі.

Топтық жұмыс оқушыларға бірігіп жұмыс істеу дағдыларын дамытудың тиімді құралы болып табылады.

• Жоба әдісі – оқушыларға нақты бір мәселені шешу үшін зерттеу жүргізу, ақпарат жинау және оны талдау тапсырмасы беріледі. Бұл әдіс зерттеу және аналитикалық қабілеттерді дамытады.
• «Ойлан – Жұптас – Бөліс» әдісі – оқушылар алдымен жеке ойланып, содан кейін жұптасып пікір алмасып, кейін сыныппен өз ойларын бөліседі.

Бұл әдістер нақты өмірлік жағдайларды үлгілеу арқылы оқушылардың тәжірибесін кеңейтеді.

• Рөлдік ойындар – оқушыларға белгілі бір рөлді ойнау арқылы өз көзқарасын қорғауға немесе жаңа жағдайға бейімделуге мүмкіндік береді.
• Кейс - стади (жағдаяттық талдау) – нақты өмірден алынған проблемалық жағдайларды талдау және шешу.

Ойын технологиялары оқыту процесін қызықты әрі нәтижелі етеді.

• Оқу викториналары – оқушылардың білімін тексеруге және оларды бәсекелестік арқылы ынталандыруға көмектеседі.
• Квест тапсырмалар – оқушылар тапсырмаларды орындап, жаңа білім алады.

Бұл әдісте оқушыларға шешуді қажет ететін күрделі тапсырмалар беріледі.

• Жобалық зерттеу – оқушылар күрделі мәселені зерттеп, оны шешу жолдарын ұсынады.
• Ой қозғау (мозговой штурм) – оқушылар жаңа идеяларды тез ұсынуға және шығармашылық шешімдер табуға үйренеді.

Белсенді оқыту әдістерін тиімді пайдалану үшін мұғалім келесі қағидаларды ұстануы керек:

• Оқу материалының күрделілігін ескеру – әдістер тақырыпқа сәйкес таңдалуы қажет.
• Оқушылардың ерекшеліктерін ескеру – әртүрлі оқу стилдеріне сәйкес әдістерді қолдану тиімді болады.
• Кері байланысты қамтамасыз ету – оқушылардың оқу процесіне деген көзқарасын білу үшін олармен үнемі кері байланыс жүргізу маңызды.

Мысалы, тарих сабағында оқушыларға тарихи оқиғаларды рөлдік ойын арқылы көрсету тапсырылса, олар сол дәуірдің ерекшеліктерін жақсы түсінеді. Ал математика сабағында оқушыларға өмірлік мысалдар арқылы есептер шешуге мүмкіндік берілсе, олардың пәнге деген қызығушылығы артады.
Белсенді оқыту әдістерін қолданудың бірнеше маңызды артықшылықтары бар:

• Оқушылардың қызығушылығын арттырады;
• Өзіндік ойлау және шығармашылық қабілеттерді дамытады;
• Әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды нығайтады;
• Білімді тәжірибеде қолдануға үйретеді.

Қорытынды
Белсенді оқыту әдістері оқушылардың оқу процесіне белсенді қатысуына ықпал етіп, олардың білімді терең әрі саналы түрде меңгеруіне көмектеседі. Тәжірибеде бұл әдістерді тиімді пайдалану үшін мұғалім оқушылардың қажеттіліктерін ескеріп, әртүрлі оқыту тәсілдерін үйлестіріп қолдануы қажет. Белсенді оқыту оқушылардың ынтасын арттырып қана қоймай, олардың өмірлік дағдыларын дамытуға да мүмкіндік береді.