Зат есімнің жекеше және көпше түрлері

Қарағанды облысы,
Балқаш қаласында №16 орта мектебінде
бастауыш сынып мұғалімі
Балтабай Мөлдір Серғазықызы

Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Зат есімнің жекеше және көпше түрлері
Сабақтың мақсаты: Зат есімнің жекеше және көпше түрлері туралы түсінік беру, сөйлем ішінен таба білуге үйрету.
1/ Білімділік: Зат есім туралы алған білім, білік, дағдыларын еске түсіре отырып, қорытындылар мен тұжырымдар жасау, бір жүйеге келтіру, жинақтау. Зат есімдердің жекеше, көпше тұлғада жұмсалатындығын түсіндіру; оқушыларға жекеше түрдегі зат есімдерді көпше түріне айналдыра білуге үйрету; сөйлем ішінен тауып сұрақ қоя білуге, сауатты жазуға дағдыландыру. қосымшаларын ажырата білу және дұрыс жалғай білу.
2/Дамытушылық: Сөйлеу тілін, ой - өрісін дамыту. Берілген сұраққа тиянақты жауап беру, танымдық қабілетін дамыту. Өздігінен қорытынды шығара білуге үйрету. Ойын түрлері арқылы ізденімпаздық қабілеттерін, ой - өрісін дамыту түрлі тапсырмалар орындау барысында танымдық іскерлік есте сақтау қабілеттерін арттыру.
3/ Тәрбиелік: Сауаттылыққа, ізденімпаздыққа, ұйымшылдыққа тәрбиелеу, ауызбіршілікке бірін - бірі сыйлай білуге тәрбиелеу.
Қолданылған технология: Дамыта оқыту технологиясы
Сабақ түрі: Жаңа тақырыпты таныстыру сабағы. Дамытушылық, интерактивті тақтамен жұмыс.
Сабақтың әдіс - тәсілдері: Түсіндіру, сұрақ - жауап, салыстыру - ажырату, ойын әдісі, деңгейлік тапсырмалар. көрнекілік, талдау - жинақтау, семантикалық карта, 5 жолды тұжырымдама.
Көрнекілігі: оқулық, суреттер, суретті - жұмбақтар, слайд, семантикалық картаға арналған кеспе қағаздар.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушыларды қазақ тілі сабағына даярлау.

І) Қызығушылықтарын ояту
1. Психологиялық дайындық
Айналаға алақанмен,
Жылулықты шашайық.
Сәттілік тілеп, күлімсіреп,
Біз сабақты бастайық.
- Сабағымыздың ұраны:
Мақсатымыз, білім алу,
Міндетіміз, еңбектену
«5»- ке қолды жеткізу

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

ІІІ. Өтілген материалды қайталау.
1/«Ой қозғау»
- Зат есім дегеніміз не?
- Зат есімге қандай сұрақтар қойылады? Мысал келтір.
- Зат есім түрлері?
- Жалқы есім деген не?
- Жалпы есім деген не? (жауабы, мысалдар келтіру)

I. Қызығушылықты ояту.
Семантикалық картамен жұмыс(болған соң тақтадағы плакатпен өзін - өзі тексеру жұмысы жүргізіледі).

ІҮ. Жаңа сабақ.
- Интерактивті тақтадағы суреттер бойынша жұмыс жүргізу.
а/ Сурет бойынша жұмыс. Оқушыларға суреттегі заттардың санын анықтау. Оларды бір - бірінен айырмашылығын тапқызу.
ә/ Ережені хормен оқыту
б/ Әр қатарға плакатта жазылған сөздер беріледі. Зат есімнің жекеше түрін көпше түрге айналдыу. Ауызша орындалады..

- Мынау не? Қоян.
- Ал, жанына бірнеше қояндар қосылды. Сонда нелер болды? Қояндар.
Қоян деген сөз «бір қоян» деген, «қояндар» деген сөз «көп қоян» деген ұғымды білдіреді. Яғни зат есім жекеше, көпше түрі туралы толық түсінік беріп кету.

- Мынау не? Балапан
- Ал, мыналар нелер? Балапандар.
Балапан деген сөз «бір балапан» деген, балапандар деген сөз «көп балапан» деген ұғымды білдіреді.
- Сөздерді салыстырып оқиықшы? Олардың бір - бірінен қандай айырмасы бар?
(Оқушылар жауабы)
Зат есімнің жекеше және көпше түрлерін сурет арқылы айту (слайд - 4, 5, 6)
Мысық - мысықтар,
Аспаз - аспаздар,
Кітап - кітаптар.
Зат есімнің жекеше және көпше түрі болады.
Кім? Не? сұрақтарына жауап беретін сөздерді зат есімнің жекеше түрі дейміз: ата, құс, түйе.
Кімдер? Нелер? сұрақтарына жауап беретін сөздерді зат есімнің көпше түрі дейміз:
аталар, құстар, түйелер.
М: Суреттерге назар аударайық.