Саяхат сабақ

Қарағанды облысы, Нұра ауданы,
Қ. Шайменов атындағы орта мектебінің
бастауыш сынып мұғалімі
Жағалбайлы Райхан Оспанқызы

І. Сабақтың тақырыбы: Білім еліне саяхат.
ІІ. Сабақтың мақсаты: 1. Оқушылардың сөз таптары туралы алған білімдерін, түсініктерін бекіту.
2. Оқушылардың ақыл - ойын, байқағыштық қабілеттерін, сөздік қорларын, сөйлеу тілін дамыту.
3. Оқушыларды адамгершілікке, ұқыптылыққа баулу.
ІІІ. Сабақтың түрі: Саяхат сабағы.
IV. Көрнекіліктер: Кесте, карта, дидактикалық Тапсырмалар т. б.
V. Сабақтың әдісі: Сұрақ - жауап.

Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі.
Қазақ тілім - өз тілім, ана тілім
Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.
Қастерлейді ұл - қызың мәңгі сені,
Болашағым, бақытым, дара тілім.
– Міне, балалар, кемеңгер ғұлама ақын – жазушыларымыздың тілі - туған қазақ тілімі, қазір қазақ тілі сабағы.

2. Үй Тапсырмасын тексеру.

- Қазақ алфавитінде неше әріп және таңба бар? 40әріп, 2таңба бар.
- Дауысты дыбыстар нешеге бөлінеді?
Жуан дыбыстар: а, о, ұ, ы(у)
Жіңішке дыбыстар: ә, і, е, ө, ү, и,(у)
- Дауыссыз дыбыстар нешеге бөлінеді:
Қатаң – к, қ, п, с, т, ф, х, ч, ц, ш, щ.
Ұяң - б, в, г, ғ, д, ж, з.
Үнді - й, л, м, н, ң, р, у, һ

3. Психологиялық даярлық: Балалар бір - біріне тілек айтады.
4. Білімдеріміздің артып, сөз байлығымыздың молайғанын көрсету үшін, бүгінгі сабақта
«Білім еліне саяхат жасаймыз».
Саяхатқа шықпас бұрын дәптерімізді ашып, бүгінгі күн ретін жазып, сынып жұмысын орындаймыз.

А) Ой ашар. Көп нүктенің орнына тиісті әріпті жазу.
К... н, д... птер, мект... п, бал... қшы, қ... лам, бөр... к, қоз.., ау....

- Ал, балалар, «Білім еліне» саяхатқа шығамыз. Саяхатта біз сендермен көп нәрселерді көреміз. Түрлі кедергілерге кездесеміз.
- Алдымен қандай аялдамаларға тоқтайтынымызды білуіміз керек.
- Ол үшін мынау қоржыннан біз карта – схеманы алуымыз керек.
- Бізге әже Тапсырма беріп отыр. Егер біз сол Тапсырмаларды орындасақ, сонда ғана картаны аламыз.
- 1. Мәтін деген не?
- 2. Мәтіннің түрлерін ата?
- 3. Мәтінге ат қою дегеніміз не?
- 4. Мәтіндегі негізгі ой деген не?

- Ал, енді автобусқа мінуіміз керек. Бірақ автобустың есігі жабық. Есікті ашу үшін біз келесі Тапсырманы орындауымыз керек.
- Жай сөйлем дегеніміз не? Құрмалас сөйлем дегеніміз не?
Бір ғана тиянақты ойды білдіретін дара сөйлемді жай сөйлем дейміз.
- Екі немесе одан да көп жай сөйлемнен құралған сөйлемді құрмалас сөйлем дейміз.
Мысал келтіру: Аңшы қақпан құрып, құсбегі бүркіт салды. Аңшы қақмап құрды. Құсбегі бүркіт салды.

- Ал, енді жол жүрейік.
1 - аялдама: «Мектеп» аялдамасы.
Сөз жұмбақ шешеміз.
1. Білімнің дәнін тереді,
Балаға білім береді. (ұстаз).
2. Сағат сайын қағылды, тек мектептен табылды (қоңырау).
3. Білімнің мол сыйы асы, балғындардың ұясы. (Мектеп)

- Балалар, сөз жұмбақты оқып қандай сөз оқыдық. Зат.
- Зат деп нені айтамыз?
- Өзіміздің бәрін қоршаған нәрселердің бәрі заттар. Мысал келтір:

- Зат есім дегеніміз не?
- Негізгі зат есім дегеніміз - бөлшектеуге келмейтін түбір. (Ат, у, бор, т. б.)
- Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған зат есімді туынды зат есім дейміз. (іскер, байлық, кезекші.)
Тапсырма №1. Негізгі зат есімдерге - шы, ші жұрнақтарын жалғап, туынды зат есім жаса
Күй, өрмек, жылқы, сурет, ән.

Тапсырма №2. Туынды зат есімдерден негізгі зат есімді ажыратып жаз.
Достық, батырлық, сөздік, балалық.

▪ Жалпы есім дегеніміз не?
Біртектес заттардың
жалпы атауы
қала, өзен, кісі.
▪ Жалқы есім дегеніміз не?
Біртектес заттардың өз ішіндегі жекелеген
атаулары: Алматы, Ертіс, Алатау.

Тапсырма №3 Жалпы есімді бір бағанға теріп жазу, жалқы есімді екінші бағанға жаз:
Ірімшік, Гүлнар апай, қала, Астана, домбыра, Қарағанды, бүлдірген, Сарыарқа, баспалдақ.

Септік жалғаулары дегеніміз не?
Сөйлемдегі сөздерді бір - бірімен байланыстыру үшін жалғанатын жалғауларды септік жалғаулары дейміз.

Септікті атандар:
Тапсырма № 3 суретші, балық сөздерін септеп жаз.
2 - аялдама: « Білгірлер» аялдамасы.
Сөз жұмбақты шешу:
1. Апта күні (сенбі)
2. Тамақ ішуде қолданылатын бұйымдар (ыдыс).
3. Қасиетті тағам (нан)
4. Сүттен жасалған тағам.(ірімшік)
5. Білім беретін орын (мектеп)
- Сөз тізбекті дұрыс шешсек қандай тақырып шығып тұр (сын есім)
- Сын есім туралы не білеміз?

- Дара сын есім.
Бір ғана сөзден тұрып, заттың сындық белгісін білдіреді. Ақ, бойшаң, баласыз.
- Күрделі сын есім дегеніміз – кемінде екі сөздің тіркесуінен және қосарлануынан болып, заттың сындық белгісін білдіреді. Өте жақсы, тап - таза, көп балалы.

Негізгі с. е.
- ешбір қосымшасыз негізгі түбір күйіндегі сын есім. Сары, терең.
Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған сын есімді туынды сын есім дейміз. өнерлі, күшті.

Тапсырма №4
Сөздердің ішінен туынды сөздерді теріп жаз.
Ақ, әлсіз, білгіш, көк, ащы, сөзшең, тар, тапқыр,
Тапсырма №5 көп нүктенің орнына тиісті сын есімді қойып, көшіріп жазу.
Заттың түрін, түсін білдіретін сөздер:.........
Көлемдік, салмақтық белгісі:............
Дәмін, иісін:......
(ақ, қара, биік, аласа, ұзын, көк, тәтті,, ащы, жұпар, қышқыл.)

3 - аялдама: «Тапқырлар» аялдамасы.
Балалар, бәріміз бірлесе отырып, мақал - мәтелдердің жалғасын тез тауып, сұрақтарға жауап бере алсақ, сөзжұмбақ шешіледі.
1. Адамның арқауы не? (ас)
2. Олақтан кім жаман? (салақ)
3. Еңбек адамның екіншінесі? (Анасы)
4. Несіз күнін жоқ?(білімсіз)
5. кітап - білім несі (бесігі)
6. Сөздің көркі ( мақал).

4 - аялдама: «Ойшылдар»
Сөзжұмбақты шешу
1. Мал өнімі (ет).
2. Жыл мезгілі (көктем)
3. Сүттен жасалатын тағам.(ірімшік)
4. Уақыт бірлігі (сағат)
5. Әкенің әкесі.(ата)
6. Ауруды емдеуші (дәрігер)
7. Бақыт құсы (көгершін)

Етістік дегеніміз не?
Болымды
Және болымсыз етістік дегеніміз не?
Болымды етістік - іс - әрекеттің жүзеге асуын білдіреді. Кел, санады,
- болымсыз етістік - іс - әрекеттің болмауын, жүзеге аспауын білдіреді ма - ме - па - пе – ба - бе жұрнақтарының жалғануы немесе жоқ, емес сөздерінің тіркесуі арқылы жасалады.

Етістіктің шақтарың ата.
Оқулықпен жұмыс
Үй жұмысы