Аймақтағы тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеу

Жас зерттеушілердің Кіші ғылым Академиясы
Бағыты: Экология
Тақырыбы: «Аймақтағы тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеу»

Қарағанды облысы Абай ауданы Топар кенті Абай атындағы мектеп - гимназияның 10 - сынып оқушысы Смагулова Самалдың «Аймақтағы тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеу» атты ғылыми жобасына

Кіріспе
Адам баласының кез - келген шаруашылық әрекеті әр түрлі қалдықтармен биосфераны ластайды, бұл халықтың денсаулығы мен өміріне, флора мен фауна түрлерінің қысқаруына, қоршаған ортадағы тепе - теңдікке қауіп - қатер тудырады. Көң үйінділерін, өнеркәсіп тастандыларын, қоқыстарды, қала шөп - шаламдарын тек қоршаған ортаны бұзатын ластағыштар деп санауға болмайды, олар құнды шикізат көздеріне жатады. Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу, олардың нақты жиналған көлемін азайтпайды. Олар үнемі арамызда болғандықтан тұрғындардың денсаулығы мен өміріне едәуір қауіп төндіреді. Елді мекендерде тұрмыстық қалдықтар үшін сынақ алаңдарының жоқтығы немесе олардың экологиялық, санитарлық - эпидемиологиялық талаптарға сай болмауынан барлық жерде кездейсоқ қоқыстардың пайда болуына әкелуде.

- 1 -
Жұмыстың мақсаты: қатты тұрмыстық қалдықтардың зерттеу жүйесі мен басқару үрдісін құру, жинау, тасымалдау, сақтау, утилизациялау мен жою.

Жұмыстың міндеттері:
- қалыптасу көздерінде қалдықтарды азайту
- қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау мен сорттау мәселелерін шешу
- қатты тұрмыстық қалдықтарды утилизациялауға негізгі бағыт беру
- өңделмеген қалдықтардың қоршаған ортаға ықпал жасауға жол бермеу мәселелерін шешу

Жұмыстың өзектілігі: Топар кентінің қатты тұрмыстық қалдықтардың қолдануының үрдісін үйлесімдеу, қабылданған тапсырманы аудандық экологиялық бағдарламаға қосумен расталады. Жағдайдың өткірлігі үздіксіз өсумен, меншікті салмақ көлемімен, қатты тұрмыстық қалдықтардың бір тұрғынға жақсы тұрмыс жағдайының жоғарылауымен түсіндіріледі. Қатты тұрмыстық қалдықтардың көлемінің көбеюі жинаумен, тасымалдаумен, утилизациялаумен, жоюмен тұрақты жүйесі болмағандықтан әсерін ұлғайтады. Қалдықтарды бөлек жинау жоқтығынан қайта утилизацияланатын және қайта қолданылатын пайдалы заттар қатты тұрмыстық қалдықтар полигонына әкеліп түсіріледі. Екінші шикізатты өндеуге арналған өнеркәсіптің болмауы, қатты тұрмыстық қалдықтары бар полигондар көбінесе кәдімгі қоқыс тастайтын жер, кейде рұқсат құжаттарсыз, санитарлық және экологиялық заңнаманың тәртібін сақтамайды.

- 2 -
1. 1 Аймақтың табиғи – әлеуметтік жағдайы
Қатты тұрмыстық қалдықтардың шоғырлану деңгейіне, оның құрамының спецификасына аумақтың әлеуметтік - экономикалық деңгейі елеулі әсер етеді, себебі бір адамға санағанда қатты тұрмыстық қалдықтардың үлесі халықтың жақсы тұрмыс жағдайының өркендеуімен өседі. Сонымен бірге, қатты тұрмыстық қалдықтардың пайда болу көлеміне өнеркәсіптің даму ерекшелігі, ауылшаруашылықты жүргізу тәсілі, аумақтың климатты - географиялық жағдайы да әсер етеді. Халық санына тұрақты өсу және халықтың көшіп қону деңгейі әсер етеді.

Халықтың әр түрлі азық – түлік тауарларды, киімдерді, жиһаз және мәдени – тұрмыстық заттар, көліктік құралдар, құрылыс материалдарын сатып алу ұлғаюымен қатты тұрмыстық қалдықтардың пайда болуына әкеледі.

Жөндеу жұмыстарын жүргізу және жаңа баспананы енгізу тұрмыстық қалдықтардың пайда болу көлемінің өсуіне әкеледі. Әлеуметтік инфрақұрылымның даму деңгейі қатты тұрмыстық қалдықтардың пайда болу көлеміне әсер етеді.

Халықты медициналық мекемелермен қамтамасыз ету кентте медициналық қалдықтардың пайда болуы көлемінің ұлғаюына әкеледі.

Соңғы жылдары кенттің экономикасының дамуы, азаматтардың тұрмыстық жағдайдың жақсаруын растайды, өсімі куәландырады, бұл тұрмыстық қалдықтардың өсу динамикасында көрсетілмеуі мүмкін емес.
- 3 -
1. 2 Қатты тұрмыстық қалдықтардың экологиялық мәселесі
Қатты тұрмыстық қалдықтардың экологиялық қауіптілік мәселесі Топар кентінде өзекті мәселеге айналды. Бұл қауіптілік қатты тұрмыстық қалдықтарды пайдалануының барлық кезеңдерін басады. Осы уақытқа дейін қатты тұрмыстық және оларға тең қалдықтардың регламенттейтін құжаттар жүйесінің жоқтығы, қауіптілігінің деңгейімен класы анықталмағаны белгілі. Қалдықтарды тасу кезінде автокөліктің айдауы аздығының қажеттілігі әрқашан есептеледі.