Қазақ ұлттық шешендіктануының алғашқы бастаулары

Тақырыбы: Қазақ ұлттық шешендіктануының алғашқы бастаулары
Мақсаты: Білімділік: Шешендіктанудың алғашқы бастаулары неден басталғанына түсінік бере отырып, Ұлы ғұламалардың нақыл сөздеріне көңіл аудару, шешендіктің өзіне тән сипат, қасиетін ұғыну, білімін кеңейту.
Тәрбиелік: Шешендік өнерін сүюге, құрметтеуге баулу. Нақыл сөздер арқылы ақылдылыққа, парасаттылыққа, данышпандыққа, әділнтшілдікке, батылдыққа, патриотшылдыққа тәрбиелеу..
Дамытушылық: Жеке тұлғаны салыстыра білу дағдысын арттыру, сөйлеу тілін дамыту, іскерлік, ізденімпаздық, ойлау, шешендік қабілеттерін жетілдіру.
Негізгі әдістер: сұрақ – жауап, талдау, тіл дамыту, жинақтау, СКТ, ой – қозғау, шығ. жұм.
Көрнекіліктер: Таблицалар, кесте карточкалар, билер мен Ә. Н. Фараби портреті, үнтаспа, сөзжұмб. т. б.
Сабақ түрі: қалыптан тыс саяхат сабақ.
Пәнаралық байланыс: әдебиет, музыка, география, тарих, бейнелеу.

Сабақ барысы: І Ұйымдастыру кезеңі: - Сәлеметсіңдер ме! – Иә, балалар, бүгінгі сабақта түгелміз бе? Көңіл – күйлерің қалай? 1 психогим. тренинг «Комплимент»
ІІ Үй тапсырмасын тексеру: Ережелерді зерделеу

ІІІ Жаңа сабақ: П – 4. Қазақ ұлттық шешендіктануының алғашқы бастаулары
Қазақтың ұлттық шешендіктану ғылымының тамыры Әбу Насыр әл – Фараби еңбектерінен басталады, «Риторика» еңбегі.
«Сөзге тапқырлық – жақсы адамгершілік қасиет» Қала әкімінде 12 қасиет болу керек.
ХІ ғ шығыс педагогикасы тарихындағы әйгілі шығарма «Кабуснама».
«Адамзаттың ең абзал қасиетінің бірі – сөз сөйлей білу. Бұл жағдайды жете түсін де, жақсы сөйлей білуге үйрен: сыпайы, анық сөйлеуді әдет қылғайсың».
Жүсіп Баласағұн: «Құдатғу білік»
Махмұт Қашқари: «Диуани лұғат ат – түрік»
Ахмет Иүгінеки: «Ғабатум хама»
Қожа Ахмет Йассауи: «Диуани хикмет»

Шешендік сөздер қашанда халықтың қажетті мұрасы болып табылған. Сонымен бірге алар – тәрбие құралы. Қазақ халқы қандай ауыр жағдайда өмір сүрмесін, өзінің би – шешендерінің өзін жадында сақтай жаттап айта жүруді, одан үлгі - өнеге алуды тоқтатқан емес. Шешендер, билер әрқашан шындықты айтып, аз сөзге мағына сыйғызып, халықтың рухани қажетін өтеп отырған.
адамдарды иландыру

Шешендіктің негізгі мақсаты:
ойын нақтылап айту, сендіру, шындықты ашу,
қасиеттері:
сөз тапқыш, суырып салма ақын, турашыл, батыл, ержүрек

ІҮ Тексеру: 1. Кітаппен, дәптер, тақтамен жұмыс.
г/б. 22 – тапсырма. 23 бет. Асан қайғы, Жиренше шешен сөздерінен тұрақты тіркестер мен ақыл – нақыл сөздерді теріп жазу.
23 – тапсырма. 23 – 24 бет. Орта ғасыр түркі даналары пікірін аш, ой – пікірлерінің қайсысы шешендік өнерді танытады? Пікіріңді дәлелде!
м/б. 13 – жаттығу. 33 – 34 бет. Мәтінді оқып шыққан соң, «Балалықтың бал сабақтары» пікір алмасу.
14 – жаттығу. 34 – 35 бет. «Қыпшақ даласының кемеңгері» сөз сайыстыру.(Әл – Фараби).
2. «Әр өлкенің өз құты мен бағы бар» тақырыпта геог. химия. физика пән.
Жер байлығы, табиғаты мен экономикалық ерекшеліктері жайлы «Дөңгелек үстел» ұйымдастыру.
Ү Бекіту: 1. 1 нақыл сөзге диалог құру.
2. «Кабуснама» туралы не ойлайсың?
3. Тестік сұрақтар (10 сұрақ).
ҮІ Қорыту: - Бүгінгі сабақ ұнады ма?
5 жол өлең. ШЕШЕН
ҮІІ Бағалау:
ҮІІІ Үйге: гум/ бағ. 22 – 24 бет. 24 – тапсырма «Орта ғ. ойшылдарының сөзі кеше ж/е бүгін» Ойталқы ұйымдастыру.

Алматы облысы, Ұйғыр ауданы,
№ 5 Шонжы орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пән мұғалімі
Махпирова Милеза Абдыхуджаевна