Төл сөз бен төлеу сөз

Қазақ тілі 8 сынып
Сабақтың тақырыбы: Төл сөз бен төлеу сөз.
Сабақтың мақсаты: білімділік – Төл сөз және төлеу сөз туралы түсінік беру;
тәрбиелік – тілді құрметтеуге, сүюге, белсенділік пен қызығушылыққа тәрбиелеу; дамытушылық – оқушыларға қазақ тілін оқыту арқылы ой - өрісін, таным, қабілетін, төл сөз туралы түсініктерін дамыту.
Сабақтың түрі: бекіту сабағы
Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап, топтастыру, дамыта оқыту
Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, қосымша материалдар, таратпалар
Пәнаралық байланыс: әдебиет

Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушылармен амандасу, түгелдеу, оқу құралдарын тексеру. Сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Сыныпты топқа бөлу
ә) Үй тапсырмасын пысықтау:
Үйге берілген 157 - жаттығуды тексеру
б) Жаңа сабақты түсіндіру:
Біреудің сөзі екі түрлі жолмен беріледі: а) ешбір өзгеріссіз, дәл сол айтылған күйінде жеткізу. Біреудің сөзінің мұндай жолмен берілуін төл сөз дейді. Жоғарыда келтірілген мысалда біреудің сөзі төл сөз түрінде беріліп тұр; ә) сөйлеуші тарапынан өзгеріске ұшырап, біреудің сөзінің тек мазмұнын ғана сақтап жеткізу. Мысалы, жоғарыда Абай айтқан сөзді мына түрде де айтуға болады: Абай бес нәрседен қашық болып, бес нәрсеге асық болуды айтады. Біреудің сөзінің мұндай жолмен берілуін төлеу сөз дейді. Төл сөзді болсын, төлеу сөзді болсын жеткізуде оларға жанама түсінік беретін сөйлеушінің өз сөзін автор сөзі дейді. Жоғарыда келтірілген мысалдағы Абай... деп адамдық, адамгершілік жайын қозғайды дегендер – автор сөздері.
1 - Тапсырма
1 - топқа Төл сөзді төлеу сөзге айналдырып жазыңдар
1. – Мына жол сіздің ауылға, мына жол біздің ауылға апарады, - деді Санжар қалжыңдап.
2. – Біз бүгін егін алқаптарының жайы туралы сөйлесеміз, - деді ауыл әкімі.
2 - топқа
1. – Бұл қыз менің қарындасым,- деді Кенжетай, Асқардың сұрағысы келгенін біліп
2. – Бұл үйдің жаны нешеу? – деді Итбай, сөз бастау үшін

3 - топқа
1. - Сізге айтар арызым бар, - дедім мен оған жақындап.
2. – Көкем сені шақырып жатыр, - деді Абзал Мақсатқа қарап.
4 - топқа
1. – Ата, мына қазды атайықшы, - деді Төлеутай қуанып.
2. – Жоқ, балам, бұл қаздарды атуға болмайды, - деді қарт басын шайқап.

2 - тапсырма
Төлеу сөзді төл сөзге айналдырып жазыңдар
1 - топ
Асан әкесінің көп жылдардан бері Жарасбайдың жылқысын бағатынын айтты

2 - топ
Хакім қазір өзінің мына жақта шаруасы болып соған баруға асығып отырғанын салмақты түрмен айтты
3 - топ
Марлан қонақтарына орын ұсынып, Мұратқа кешегі үндеудің қалғаны болса, тез көбейтіп жіберуді тапсырды.
4 - топ
Ол – Шоқан Уәлихановтың қырғыз халқына да қадірлі адам екендігін айтты.

3 - тапсырма
Орын тәртібі арқылы сөйлем құрастырып жазыңдар. Тиісті тыныс белгілерін қойыңдар

1 - топ. Төл сөз – автор сөзі.
2 - топ. Автор сөзі – төл сөз.
3 - топ. Автор сөзі – төл сөз – автор сөзі.
4 - топ. Төл сөз – автор сөзі – төл сөз.

Қызылорда облысы, Шиелі ауданы,
№ 48 Ә. Қоңыратбаев атындағы орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
Қожамбердиева Күлімхан Бәкіртайқызы

Төл сөз бен төлеу сөз. жүктеу