Сөздің тура және ауыспалы мағынасы

5 - сынып
Тақырыбы: Сөздің тура және ауыспалы мағынасы
Мақсаты: 1. Оқушыларға сөздің тура және ауыспалы мағыналарының ерекшеліктерін түсіндіріп, жаттығу жұмыстарын жүргізу;
2. Оқушылардың ойлау, сөйлеу тілін, түрлі жаттығу жұмыстары арқылы есте сақтау, шығармашылық қабілеттерін дамыту;
3. Оқушыларды дұрыс сөйлей білуге, ұқыптылыққа, байқағыштыққа, жылдамдыққа, ойын ашық, еркін жеткізуге, өз білімін бағалай білуге тәрбиелеу;
Әдіс - тәсілдер: түсіндіру, жаттығу, ой жинақтау, сұрақ - жауап
Көрнекіліктер: тірек сызба
Сабақ түрі: дәстүрлі
Сабақ типі: жаңа сабақ

Сабақ барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі
Оқушыларды сабақ үдерісіне дайындау

ә) Үй тапсырмасын тексеру. 40 - жаттығу. Мәтінді көшіріп жазып келу.
Сөздікті пайдаланып, қарамен берілген сөздердің мағынасын анықтау.
Жыршы -
Жібек жіп -
Кесте -
Шешен -
Даугер -
Ой шақыру. Венн диаграммасы арқылы мәтін мен сөздің ұқсастықтары мен ерекшеліктерін ажырату.
Мәтін ------------ ұқсастықтары --------------- Сөз

б) Жаңа сабақ
(Балалар тақтадағы мысалдарды оқып, өздерінше қайталанып тұрған сөздің қайсысы тура мағынада тұрғандығын тауып көреді).
Көздің жасы, жас адам, жасы үлкен
Көздің жасы - тура мағына
Жас адам - ауыспалы мағына
Жасы үлкен - ауыспалы мағына

в) Жаттығу жұмыстары
41 - жаттығу. ІІ тапсырма. Берілген сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын тауып жазыңдар.
Сөздер ----------- Тура мағына ---------- Ауыспалы мағына
Бет ----------- Адамның беті ---------- Бетімен кету
Құлақ
Қабырға
Дүние
Кілт
Ақ
Өту
Келу
Терең
ІІІ тапсырма. Берілген сөздердің деректі, дерексіз екенін табыңдар.
Үлгі:
Деректі сөз --------------- Дерексіз сөз
Қымыз, құрт,... Сұра, турашыл,...

42 - жаттығу. Өлеңді көшіріп жазып, ауыспалы мағынада қолданылып тұрған сөз бен сөз тіркестерін тауып, астын сызыңдар.
Үлгі: сөздің патшасы,...

Графикалық диктант
тура
ауыспалы
қисық мінез, жақсы бала, ақ көңіл, терең су, қара ниет

г) Бекіту. Венн диаграммасы
Тура мағына ----------------- Ауыспалы мағына

д) Үйге тапсырма