Абайдың қара сөздері. Он жетінші қара сөзі

Сабақтың тақырыбы: Абайдың қара сөздері. Он жетінші қара сөзі
Сабақтың мақсаты:
а) білімділік: Оқушыларға қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбаевтың қара сөздерінің мағынасын ашу, ақыл, қайрат, жүрек пен ғылымның адам өмірінде алатын орнын түсіндіру.
ә) Дамытушылық. Оқушылардың ауызша сөйлеу тілін, ойлау қабілетін дамыту, бір - біріне түсіндіру арқылы шығармашылық жұмыс жүргізуге баулу.
б) Тәрбиелік. Оқушыларды ұлы ақынның еңбектерін оқи отырып, елін сүюге, жерін сүюге, адамгершілік, адалдық сынды асыл қасиеттерге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың типі: Жаңа білімді меңгерту сабағы
Сабақтың әдіс - тәсілдері: топпен жұмыс, рольге бөліп оқу, сөздікпен, оқулықпен жұмыс
Сабақтың көрнекілігі: Абайдың суреттері, интерактивті тақта, қара сөздері (аудио түрінде жазылған)

Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі.
- Оқушылармен амандасу, түгендеу;
- Сынып тазалығы.

2. Үй тапсырмасын тексеру
- Балалар, біз өткен сабақтарда Абай Құнанбаевтың өмірімен, шығармашылығымен таныстық. Үй тапсырмасын топтастыру арқылы тиянақтау.
Абай → ұлы ақын, сазгер, ағартушы, мысалшы, аудармашы

3. Жаңа сабақ. Абайдың қара сөздері. Он жетінші қара сөзі
- Сонымен, балалар, Абай ақын ғана емес, аудармашы, мысалшы, әсем ән жазған сазгер болуымен қатар ғалым, философ, ойшыл болған екен. Бүгінгі сабағымыздың мақсаты – ұлы ақынның философиялық ойларын, қара сөздерінің идеясын түсіну, топпен жұмыс жасай отырып, “Он жетінші қарасөзді” меңгеру.

Қарасөз дегеніміз – ғылым туралы, философия туралы, дін туралы қарасөзбен жазылған еңбек. Абайдың 1890 - 1898 жылдар арасында жазылған 45 қарасөзі бар. 46 - шы қарасөзі аяқталмаған.
Қарасөз – арабтың “ғақлия” деген сөзімен мәндес. Ғақлия көркем сөз, дана сөз, асыл сөз деген мағынаны білдіреді. Абайдың қарасөздері гуманистік, ағартушылық, әлеуметтік ойлары, дін туралы пікірімен бірігіп, тұтас қазақ халқының философиялық консепциясын құрайды, көркемдік сыры мен философиялық сананы ұштастырған. Абайдың қарасөздері мен өлеңдері адамзат баласына ортақ сөз. Қарасөз алғаш Семей қаласында 1948 жылы “Абай” журналында жарық көрген. Қарасөздер орыс, қытай, француз т. б. көптеген әлем тіліне аударылған.
Түсіндірмелі сөздікпен жұмыс (слайд арқылы көрсетіледі). Түсініксіз сөздерді дәптерлеріне жаздырту.
- Ғақлия - көркем, дана сөз
- ғибадат - құлшылық ету, сиыну
- мәдмәладқа жету - мақсатқа жету
- ахирет - адамның о дүниеде сұралатын ісі.
- нәпсі - құмарлық
- залал - зиян
- күнәкәр - күнәлі болу

Топпен жұмыс. Оқушылар 4 топқа бөлініп отырғызылады. Оқушыларға Абайдың бірінші, екінші қара сөздері аудио жазба түрінде тыңдатылады.
1 - топ: «Ақыл»
2 - топ: «Қайрат»
3 - топ: «Ғылым»
4 - топ: «Жүрек»
Тапсырма. Әр топтан бір оқушы мәтіннің тиісті бөлігін оқып шығады. 2 - оқушы түсінгенін мазмұндайды.

Дәлелде. Мұнда әр топ өзінің атына сәйкес, яғни “ақыл” тобы ақылдың айтқанын, «қайрат» тобы қайраттың айтқанын, «жүрек» тобы жүректің айтқанын дұрыстығын өз сөзімен, өмірмен байланыстырып дәлелдеу.
Ал, “ғылым” тобы әр топтың айтқан жауабына баға бере отырып, кемшілігін, жетістігін айтады.
Жаңа сабақты бекіту.
Сонымен, балалар, Абайдың қара сөздерінде айтылған пікірлерді түйіндей келе, адам қандай болу керек деп келгенін топтастырып көрейік.