Рационал сандарды азайту

Класс: 6

Сабақтың тақырыбы: 3.3. Рационал сандарды азайту. Координаталық түзудегі кесіндінің ұзындығы.
Сабақтың мақсаты: Рационал сандарды азайту ережесін беріп, рационал сандарды азайту біліктілігін қалыптастыру.
Міндеттер: 1. Рационал сандарды азайту ережесін білу;
2. Оқушылардың бұрынғы біліміне сүйене отырып, жаңа білім алу қызығушылығын ояту. Жаңа әдіс-тәсілдерді пайдаланып оқушылардың танымын кеңістікке шығару.
3. Математикалық тілде сауатты сөйлей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Аралас сабақ.
Қолданылған көрнекіліктер және сабақ технологиясы: кеспе қағаздар,плакаттар, слайдтар, АКТ, саралап оқыту, білім алушылар білімін бағалауға арналған өзін-өзі бағалау парағы.
Пайдаланылған әдіс-тәсілдер: түсіндіру,баяндау, ойландыру, сұрақ-жауап, иллюстративтік, сөздік, жартылай ізденушілік.
Сабақ өткізу формалары: топтық, жеке , жұптық, бірін-бірі тексеру, өзін-өзі тексеру, деңгейлік оқыту.
Пәнаралық байланыс: психология, тарих, информатика, қазақ тілі.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі. Психологиялық дайындық.
Оқушылар назарын сабаққа аудару.
Қызығушылық ояту сәті.
Қазір қызы 8 жаста, анасы 38 жаста. Неше жылдан кейін анасының жасы қызының жасынан 3 есе артық болады?
Жауабы: 7 жылдан кейін.
Білім алушылар жақсы баға алу үшін бір-бірімен сайысқа түсіп, жарыса отырып сабаққа қатысулары тиіс. Алған ұпайларын өзін-өзі бағалау парақшаларына қойып отырады.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. Интерактивті тақтадан дұрыс жауабы бойынша әр жұп бірін-бірі тексереді.
№480
1)17+(-50) = -33
2)36+(-60) =-24
3)41+(-73) = -32
4)58+(-31) = 27
5)130+(-203) = -73
6)210+(-76) =134
7)300+(-39) =261
№487
3) -у=42,74-56,3
-у= -13,56
у=13,56
Жауабы: 13,56.
№490
1)3,9а-2,81в-5,1а+4,9в=-1,2а+1,09в

ІІІ.Жаңа сабақ.
Азайту екі қосылғыштың қосындысы және қосылғыштардың біреуі бойынша екінші қосылғышты (белгісіз) табу амалы.
в+х=а, х- белгісіз қосылғыш.
х=а-в немесе х=а+(-в) қарама-қарсы сандар

Рационал сандарды азайтуды азайғышқа азайтқышқа қарама-қарсы санды қосып, азайтуды қосу амалымен есептеуге болады екен.Рационал сандарды азайту амалы азайғыш азайтқыштан кіші (кем) болғанда да орындалады.
Мысалдар:
1) 4-9=4+(-9) =-5 немесе 4-9 =-5
2) 8-(-5) =8+5=13
3) -9-(-12) =-9+12=3

Бір саннан екінші санды азайту үшін , азайғышқа азайтқышқа қарама-қарсы санды қосу керек.
а-в=а+(-в)
Егер азайғыш пен азайтқыштың таңбалары әртүрлі болса, онда рационал сандарды азайту таңбалары бірдей сандарды қосу «ережесі бойынша» орындалады.
1-кесте.
Азайғыш ---------Азайтқыш------------------------ -Жазылуы -------------------Айырма
6--------------------- -2 -------------------------------6-(-2) =6+2=8 --------------------- 8
-7--------------------- +3------------------------- -7-(+3) =-7-3=-10----------------- -10
1,8-------------------2,7--------------------1,8-(-2,7) =1,8+2,7=4,5 --------------------4,5
Егер азайғыш пен азайтқыштың таңбалары бірдей болса, онда рационал сандарды азайту таңбалары әртүрлі сандарды қосу ережесі бойынша орындалады.
2-кесте.
Азайғыш ---------------Азайтқыш -----------------------Жазылуы ------------------------Айырма
-9-------------------------- -3-------------------------------- -9-(-3) =-9+3=-6-------------------- -6
-2-------------------------- -5-------------------------------- -2-(-5) =-2+5=3-----------------------3

Азайту амалының ерекше жағдайлары:
а-а=0
0-а=-а
а-0=а
Мысалы:
-5-(-5) =-5+5=0
0-2,7=-2,7
-4,1-0=-4,1
Координаталық түзудегі кесіндінің ұзындығы.
Мысал:Координаталық түзудегі шеткі нүктелері А(-4) және В(3) болатын АВ кесіндісінің ұзындығын (бірлік есінді есебімен) табайық.
Координаталық түзудегі АВ кесіндісінің ұзындығын табу үшін:
1) А(-4) және В(3) нүктелерін координаталық түзуде белгілеу керек.
2) А(-4) және В(3) нүктелерінің арасында неше бірлік кесінді бар екенін табу керек.
3) АВ=3-(-4) =3+4=7. АВ=7 (бірлік кесінді)
Координаталық түзудегі кесіндінің ұзындығын табу үшін оның оң жақ шеткі нүктесінің координатасынан сол жақ шеткі нүктесінің координатасын азайту керек.
IV. Ауызша есептер шығару. №492
№493
V. Деңгей бойынша есептер шығару.
1 деңгей
№494. Айырманы табыңдар:
1)-2-10=-12
-14-20=-34
2)-7,6-9=-16,6
-8,5-2,3=-10,8
3)-2,3-0,7=-3
-3,2-1,8=-5

№495.Азайтуды орындаңдар:
1)-20- (-16) =-20+16=-4
-36- (-17) =-36+17=-19
-4,6- (-25) =-4,6+25=20,4

2)-5,7-(-1,3) =-5,7+1,3=-4,2
-7,5- (-2,1) =-7,5+2,1=-5,4
-8,9- (-3,7) =-8,9+3,7=-5,2

3)-6- (-8,1) =-6+8,1=2,1
-5- (-6,7) =-5+6,7=1,7
-8- (-9,5) =-8+9,5=1,5
2 деңгей
№504. Есептеңдер:
1)1,37-4,9=-3,53
2)3,8-5,35 =-1,55
3 деңгей
№514.Жақшаларды ашып , өрнекті ықшамдаңдар:
1)а+(-в)-(-2а) =а-в+2а=3а-в; 3)-а-(-в)-4а=-а+в-4а=в-5а;
2)-а-(+а)+2в-(-в) =-а-а+2в+в= -2а+3в;

VI. Флипчарт бойынша құрылған тест тапсырмасын орындау:
1) Есептеңдер: -5,2 - (-7,3) - 6,7=
А) -4,6
В)19,2
С) -19,2
2) Есептеңдер: 14,8 - 1,78 - 18,1=
А) – 5,08
В) 5,08
С) -3,8
3) Есептеңдер: 5 - (-13) - 24,16=
А) – 6,16
В) 20,16
С) 6,16
4) Есептеңдер: -3,4 – ( +8,19 ) - 4,5=
А) -22,25
В) 22,25
С) 0,29
5) Есептеңдер: -8,6+1,78+4,23=
А) -2,59
В) 14,61
С) 2,59
6) Есептеңдер: 5,8+4,13 - (-8,17)=
А) 18,1
В) -18,1
С) 1,76
7) Есептеңдер: -12 - (-7,3) - 4,9=
А) – 9,6
В) 5,6
С) 9,6
8) Есептеңдер: 15,8 - (+ 14,3) - 3,19=
А) – 1,68
В) 1,9
С)1,69
9) Есептеңдер: -3,4-(-3,4)
А) 0
В) 1
С) 2
10) Өрнектің мәнін табыңдар: -15,01 — х — у, егер х = 7,3; у = -2,97
А) -19,34;
В) -25,28;
С) 10,68;
11) Өрнекті ықшамдаңдар және мәнін табыңдар: -6,38+у — 19,5 — х — 6,3 егер х=-3,19, у=-0,68
А) -29,67;
В) -36,05;
С) 36,05;
12) Ең үлкен және ең кіші сандардың айырмасын табыңдар: -4,3; -8,5; -17,18; -9,014; -7,38.
А) 12,88;
В) -12,88;
С) -4,714;
13) Теңдеуді шешіңдер: |х|+4=15.
А) -11; 11;
В) -11;
С) 11;
14) Теңдеуді шешіңдер: |a|-2=11
А) -13, 13;
В) -13;
С) 13
15) Теңдеуді шешіңдер: 2|y|=20
А) -10; 10;
В) 10;
С) -10.

VII. Кеспе қағаз бойынша жұмыс.
1) Өрнектің мәнін табыңдар: |-27| - |15| + |0| - |-4|.
A) 8;
B) -8;
C) 46;
D) 38.
2) Дұрыс теңсіздікті көрсетіңіз:
А) -4>-1;
B) -5>0;
C) -7<-5;
D) 4<-8.
3) Есептеңдер: -5,2-(-7,3)-6,7=
А) -4,6
В) 19,2
С) -19,2
4) - (-(-(-74))) неге тең?
А) 74;
В)- 74.
5) Өрнектің мәнін табыңдар: а - b + 2,13, если а = - 4,2; b = -1,89.
A) -3,96;
B) -0,18;
C) 3,96;
D) -8,22.
1-а, 2-с, 3-а, 4-а, 5-в
VIII. Сабақты қорытындылау.
1.Рационал сандар қалай азайтылады?
2.Таңбалары әртүрлі сандарды азайту қалай орындалады?
3.Таңбалары бірдей сандарды азайту қалай орындалады?
4.Координаталық түзудегі кесіндінің ұзындығын қалай табады?

X. Үйге тапсырма:
1 деңгей №498, 2 деңгей №508, 3 деңгей №514/4/
XI.Бағалау.