Сабақ берудегі халық педагогикасының маңызы

Атырау облысы, Қызылқоға ауданы,
Сағыз селосы, А. Өміров атындағы
балалар саз мектебінің мұғалімі
Кенжеғалиева Айжамал

Халық педагогикасы – дегеніміз адамның жан дүниесін тәрбиелейтін және зерттейтін ілім» деген. Қандай да болмасын халықтың ұлттық ерекшеліктермен ұлттық психологиясына, салт – дәстүріне мән бермеу ұрпақтар сабақтастығының жойылуына әкеп соқтырады. Сондықтан, сыныптан тыс щаралар жүргізуде, халық педагогикасына сүйеніп, оның бай тәжірибелерін кеңінен қолдануымыз керек

Мақсаты: Қазақ халқының салт - дәстүрін, тәлім - тәрбиесін, өз сабағымда қолдану.
Тәрбиелігі: Оқушыларды қазақ халқының салт - дәстүрлері, ырым - тиымдары арқылы өз елін сүюге, құрметтеуге, өнерін қадірлеуге тәрбиелеу.
Дамытушылық: Оқушыларға ұлттық тәрбие туралы түсінік бере отырып, олардың ой - өрісін, шығармашылығын, санасын, патриоттық сезімін дамыту.
Сабақтың түрі: Пысықтау сабағы
Типі: Дәстүрлі ойын түрінде
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер, интерактивті тақта, аспап, оқулық, карточкалар, қоржын, асық.

Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру:
а) Оқушының оқу құралын тексеру
ә) Сыныптың назарын сабаққа аудару.

2. Кіріспе – мұғалімнің сөзі
Кіріспе:
Халық педагогикасы – дегеніміз адамның жан дүниесін тәрбиелейтін және зерттейтін ілім» деген. Қандай да болмасын халықтың ұлттық ерекшеліктермен ұлттық психологиясына, салт – дәстүріне мән бермеу ұрпақтар сабақтастығының жойылуына әкеп соқтырады. Сондықтан, сыныптан тыс щаралар жүргізуде, халық педагогикасына сүйеніп, оның бай тәжірибелерін кеңінен қолдануымыз керек
Әр халық өзінің жас ұрпағын қайырымды, адал үлкенді құрметтейтін - әділ, ержүрек, ізгі ниетті, ар - ожданы мол болып өссін деп армандайды, бұл мәселені өзінің тұрмыс – салтына байланысты шешіп отырады.
Халық педагогикасы ұрпақтан – ұрпаққа қажетті қасиеттерді жинақтаған тәжірибе, оның мақсаты, ұлттық ерекшелігімізді айқындай түсетін, өнегелі азамат саналы ұрпақ тәрбиелеу Қаншама заман өтсе де маңызын жоймаған халықтық педагогиканы тәлім – тәрбиенің түп қазығына айналдыру, ата - ананың да, мұғалімнің басты борышы

Үй тапсырмасы: 1. Үйге қандай тапсырма берілді?
Оқушы жауабы:
2. «Халық әні» деп қандай әндерді айтамыз
Оқушы жауабы:
3. «Маусымжан» әні қандай темпте, көңіл - күйде орындалады.
Оқушы жауабы:
4. Қандай ладта, қандай тональдікте жазылған?
Оқушы жауабы:
5. Кілт белгісі бар ма?
Оқушы жауабы:
6. Маусымжан әнін талдап болдық, яғни «Маусымжан» деген қыздың атына арнап шығарылған ән.
Оқушы жауабы:

7. Енді қыздар туралы қандай мақалдар білесің?
Оқушы жауабы:

Қыз өссе, елдің көркі
Гүл өссе, жердің көркі

Қыз үйдің сәні, гүл жердің сәні деген мағынаны білдіреді.

Қыздың жиған жүгіндей. Яғни ол қыздың ұқыпты, тәрбиелі ұстағанын айтады.

«Маусымжан» әнінде мынандай жолдар бар.

Мысалы:
Қыз қосылса теңімен жыламайды.
Көздің жасын көл қылып бұламайды

Бұл жерде сол замандағы қыздың өзі ұнатпаған адамға еріксіз қосылуы туралы осы ән арқылы суреттеген.

Маусымжан - маусымжан
Танимын қалқам дауысыңнан - деген жолдар қыздың алыста болса да дауысынан таныған жігіттің сөздері. Осы әнді біздің заманымызға композиторымыз өңдеп әкелді.
Осы тапсырманы үйден қалай шығарып келгенін көрейік. (Оқушымен жұмыс)
Керекті жерлерінде оқушының қатесін түзетіп, кемшілігін көрсету.
Үй тапсырмасының қорытындысы:
Асықты тізіп қойып ату арқылы астындағы сұрақтарға жауап беру.
Сұрақ - 1
Маусымжан әні кімге арналған? (Қызға арналған)
Сұрақ - 2
Маусымжан әнінде не суреттелген? (Әйел теңсіздігін бейнелейді. Қызды сол замандағы өзі ұнатпаған адамға еріксіз қосу.)
Сұрақ - 3
Маусымжан әні қандай көңіл - күйде орындалады. (Орташа, баяу)
Сұрақ - 4
Маусыжанның өлшемі (2/4 өлшемі)
Сұрақ - 5
Маусымжанның тональдігі қандай? («Ля» минор)

Жаңа сабақ: Маусымжан әнінің соңғы тактілерін санап шығару (5 такті)
(Оқушыға санап ойнатып, қате жерлерімен жұмыс жасаймын. Ұқсас тактілерді фразаларды оқушыдан көрсетуін талап етемін.)
Маусымжанның 1 - ші аяқталуымен, 2 - ші аяқталуын салыстырып қараймыз.
Енді әнді түгел басынан аяғына дейін санап, ойнап шығайық.
Оқушы ойнап кемшілігін айтылып әншінің фортепиано сүймелдеуімен айтқан әнін үнтаспадан түзетіледі.
(Үн таспа тыңдалады)
Біз алдағы уақытта «Маусымжан» әнін әнші айтқандай етіп осындай дәрежеде ойнауымыз керек.

Жаңа сабақты қорытындылау:
Сұрақ - 1
Ұқсас тактілер қай жерде?
Сұрақ - 2
Фраза деген не?
Сұрақ - 3
7 - асық орналасқан аспап қалай аталады?
Сұрақ - 4
Асықты шашып жіберіп ойнайтын ойын қалай аталады?

Жалпы асық ойыны - қазақ халқының дәстүрлі ұлттық ойыны. Ұсақ малдың (қой, ешкі і) асықты жілігінен алынған жұмыр сүйек - асықтай ойналады. Иіргенде түскен қалпына қарай асық - алшы, тәйке, бүк, шік деп, ал атуға арналған арнайы қорғасын құйылып жасалғаны - сақа, оң қолмен атуға ыңғайлысы - оңқай асық аталады.
Асық ойыны дәлдікке мергендікке, шапшаңдылыққа, татулыққа, ауызбіршілікке, тәрбиелейді.

Бағалау. Оқушының біліміне қарай бағалаймын.
Үй тапсырмасы: «Маусымжан» әнін аяғына дейін санап шығарып келу.