Төрт түлігім – ырысым

Тақырыбы: Төрт түлігім – ырысым
1. Төрт түлік туралы білімдерін толықтыру.
төрт түлік пірлері, төлдері туралы түсінік беру;
2. Есте сақтау қабілеттерін дамыту, ой өрісін арттыру;
3. Қазақ халқының өмірін төрт түлік малмен байланыстыра отырып, оқушыларды төрт түлікті құрметтеуге, еңбекқорлыққа адамгершілікке тәрбиелеу.
Сабақ көрнектілігі: суреттер төрт түлік малдардың суреттері, төлдерімен,

Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру, назарларын сабаққа аудару, сабақтың мақсатымен таныстыру

Мұғалім сөзі.
Бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбы «Төрт түлігім - ырысым,» Осы төрт түлік малға нелер жатады? (түйе, жылқы, сиыр, қой, ешкі).
Қазақ халқы ежелден мал шаруашылығымен айналысқан халық. Кезінде ата - бабаларымыз төрт түлікке жайлы қоныс іздеп кең даламызда көшіп - қонып жүрген. Малдың сүті, жүні, терісі, мүйізі, сүйегі тіпті тезегіне дейін өз қажетіне пайдаланып отырған. Мал қазаққа жесе - асы, кисе - кисе киімі, мінсе көлігі, жапанда серігі - болған.

Ата - бабаларымыз «мал - жан аман ба?» деп амандық саулық сұрасқан. Қазақтар малды тек пайдаланып қана қоймаған, олардың бабын тауып, бағып - күтудің де жай - жапсырын, қасиетін, ерекшелігін жақсы білген.
Ерте заманнан бері осы төрт түлік малдардың пірлері бар.

Пір - деген өте қасиетті сөз. Пірлік деп белгілі бір саланың маманын, жетілген адамын айтады. Пірлік жол көрсететіндей, ауру сырқауы, жолдас адасқаны, жаны күйзелгенде қолтығынан демейтін дәрежелі адам болған.

Түйе пірі - Ойсыл қара деп жүрген Увайс Қарани шын мәнінде өмірде болған адам. Пайғамбар дәуірінде өмір сүрген өмірін түйе бағумен өткізген. Ол өз елінің түйелерін бағып өзінің кәсіпке адалдығымен, таңуалығымен, қанағатшылдығымен көпке үлгі болған. Увайс Карани әулиелігін, ыстық ілтипатын ерекше рухани байланыс арқылы сезінген Мұхаммед( с. ғ. с.) пайғамбар оған деген құрметінің белгісі және оның рухани дәрежесінің айғағы ретінде сахабалары арқылы өз шапанын сыйлаған. Соның құрметіне байланысты ұлың, әулие болып саналған. Сондықтан ол кәсіпке адалдықты насихаттап, сол кәсіптің иесі пірден қолдау, желеп - жебеу тілеген.

Сиыр пірі - Зеңгі баба. Бұлда өмірде болған адам. Халық ауыз әдебиетінде Зеңгі баба өмірін сиыр бағумен өткізген, сопылық ілімін жақсы ұстанғанының бірі, түркілер арасында пір болған, ұлықтардың пірі болған адам. Мазары Ташкент қаласының түбінде. Бұл бабамызда сиыр малының білермені, маманы иесі мен киесі болуы керек.

Жылқы атасы - Қамбар ата туралы халық арасында әр түрлі дерек бар. Мысалы, Қамбар ата есімін Мұхаммед ( с. ғ. с.) пайғамбардың күйеу баласы Әзірет Әлінің атбегі болған Ганбар есімді кісімен байланыстырады. Кейбіреулері, «Қамбар батыр» жырының кейіпкері Қамбар батырды атайды. Сайын далада ұшқан құспен, даланың бөкені, киігімен жарысып өскен, атқа мініп жауға шапқан адамнан артық керемет болған емес. Сондықтан халық атқа мініп, елін жаудан қорғаған ерін, пір тұтуы көңілге қонымды әрі қолайлы жағдай.

Қой атасы - Шопан ата. Зерттеушілердің пікірінше 13 - 14 ғасырларда өмір сүрген. Ол халық жадында шопандық кәсіптің пірі ретінде аңыздық тұлға болып сақталады. Халық арасында Шопан ата туралы аңыз - әңгімелер көптен таралып, қой түлігінің қасиеттерін дәріптеген және сол кәсіптің иесі пірден қолдау, желеп - жебеу тіліп, мұсылмандық дәстүрмен рухани жалғастыққа ұмтылған. Қазіргі кезде Шопан ата аз зерттелген.

Ешкі пірі - Сексек ата. Шежірелік дерек бойынша Қазығұрт тауының бауырында Тұрбат деген жерде жерленген Исмайыл атаның баласы. Шын мәнінде Сексек атада аз зерттелген дүниелердің бірі.