Іргетас

Сәулет және құрылыс мамандығы бойынша оқытылатын пәндер ұстаздарына "Іргетас" тақырыбындағы ашық сабағымды ұсынып отырмын.
(Презентациясымен)
I. Бүгінгі сабақ тақырыбы: Іргетас.

II. Тақырып бойынша қарастырылатын сұрақтар:
- ІРГЕТАСТАР
- ІРГЕТАСТАРДЫ ОРНАТУ
- ІРГЕТАСТАРДЫ КҮШЕЙТУ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

III. 1 - сұрақ: ІРГЕТАС, фундамент дегеніміз -(лат. fundamentum – негіз) ғимараттың немесе құрылыстың түсірілген салмақты – жердің негізгі қабатына беретін ғимараттың немесе құрылыстың жер не су астындағы бөлігі; ғимараттың топыраққа түсіретін салмағын көтеріп тұратын жер асты немесе су астындағы бөлігі

IV. 2 - сұрақ: ІРГЕТАСТАРДЫ ОРНАТУ
Негіздіктер мен іргетастарды жобалаған кезде оларды орнатудың әр түрлі нұсқалары болу мүмкін. Табиғи енгізілетін іргетастардың енгізу нұсқаларының шешімі олардың құрылымдық шешімдерінің өзгеруімен (құрама, тұтасқұймалы және т. б.), ену тереңдігінің өзгеруімен, құрылыс материалдары мен бұйымдарымен қолданылатын орнату тәсілімен түсіндірілуі мүмкін. Мүмкін болатын шешімдерді талдап, ұсыныстарды жетекшіленумен онан арғы есептер үшін табиғи енгізілетін іргетастың бір нақты түрін таңдау қажет.

V. Іргетас түрлері: Құрылымына қарай және материалына қарай түрлерге бөлінеді:
Құрылымына қарай: ленталы, бағаналы, плиталы, қадалы іргетастар
Материалына қарай: бетонды, бутобетонды, ағаш іргетастар

VI. Плиталы іргетас
VII. Ленталы іргетас
VIII. Қадалы іргетас
IX. Бағаналы іргетас
X. Ағаш іргетас
XI. 3 - сұрақ: ІРГЕТАСТАРДЫ КҮШЕЙТУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Жаңа құрылыстарды жүргізу барысында ескі ғимараттардың іргетастарының орнықтылығын сақтау өте маңызды. Сондықтан қазір іргетастар мен негіздерді күшейту қайта құру, орнықтылығын сақтау өте өзекті мәселелердің бірі.

Іргетестарды күшейткен кезде ғимараттың басқа конструкциялары деформацияланбау үшін жұмыс толық зерттеліп өте мұқият жасалу керек. Жаңа ғимарат тұрғызған кезде ескі ғимарат конструкцияларының ешқандай өзгеріске ұшырамауы тиіс.
Ғимаратты ұзақ қолдану барысында конструкция деформацияға ұшырайды. Берік емес негізге ғимарат тұрғызған кездегі деформация себебі іргетас, қабырға, бағаналардың бұзылуына әкеліп соғатын біркелкі емес шөгулер. Іргетастарды қайта құру себептері мен шарттарын бағалап, іргетастарды күшейтудің дәстүрлі әдістерін қарастырамыз. Б. И. Далматовтың классификациясын сәйкес бұлар:
• іргетасқа түсетін салмақтың артуы;
• іргетас қалауының бұзылуы немесе гидроизоляция қаситеттерінің төмендеуі;
• іргетастың немесе негіздің орнықтылығының төмендеуі;
• топырақтың деформацияланғыштығының артуы;
• конструкциялардың ретсiз орын ауыстыруларын үздiксiз дамуы
• Негіздер мен іргетастарды күшейту әдістері мыналардан тұрады.
Күшейтетін іргетасты 1, 5 - 2, 0 м ұзындықта бірнеше аймаққа бөледі. Бұл аймақтарда енін 1, 2 - 2, 0 м іргетастың табанына дейінгі тереңдікте траншея қазады. Одан кейін іргетасқа металл штырлар қағады. Опалубка орнатып кеңейтілген жерге бетон құяды. Траншея өңдеген соң траншеяның іргетаспен байланысқан қырларына қалаулармен монолитті байланыстырмай банкеттерге бетон құяды. Гидравликалық домкратқа тіреу болатын болат арқалықтар орнатады. Бұл домкраттар негіздегі топырақты нығыздап тұрады. Топырақты нығыздаған соң домкратты алып тастап банкеттерді бетондайды.

XII. Үй тапсырмасы
XIII. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.