Жиб - Жица күресі. Қалмақан Әбдіқадыров

Сабақтың тақырыбы: Жиб - Жица күресі. Қалмақан Әбдіқадыров.
Мақсаты: Оқушыларға Қалмақан Әбдіқадыровтың «Жиб - Жица» әңгімесі бойынша қазақтың әлемге әйгілі палуаны Қажымұқан Мұңайтпасұлының өмірімен таныстыру, күрес түрі жайлы мәлімет беру; дұрыс оқып, өздігінен ізденіп жұмыс істеуге баулу, байланыстырып сөйлеуге, ойын тұжырымдай білу қасиетін дамыту.
Сабақ түрі: аралас сабақ.
Оқыту әдісі: Ақпараттық коммуникативтік оқыту, сын тұрғысынан ойлауды дамыту әдістері
Көрнекілігі: Мазмұнды суреттер, слайд, кестелер, үлестірме материалдар

Сабақтың барысы: І. Қызығушылықты ояту:
Психологиялық дайындық:
Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы.
Бәрін ұғып алыңдар, әңгімеге зер салыңдар.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
- Жетім мәтіні мазмұнын сұрау

ІІІ. Ой қозғау сұрақтары:
- Үйге қандай тапсырма берілді?
- Үйге М. Әуезовтің «Жетім» Мәтінін оқып түсініп келуге берілді,
- Олай болса, үй тапсырмасы бойынша мына сұрақтарға жауап берейік.
№1 Жападан жалғыз келе жатқан бала кім?
№2 Қасымның жетімдік көрген басынан өткен қиыншылығы туралы не айтасыңдар?
№3Қараңғыдағы қорқыныш елесі сіздерге қалай әсер етті?

ІҮ. Мақсат қою кезеңі: «Сөзжұмбақ» шешейік:
1. Жетім мәтінің кейіпкері 1. Қасым
2. Қасиетті жан 2. Ана
3. Ағаштың көркі 3. Жапырақ
4. Ынта сөзінің баламасы 4. Ықылас
5. Тышқанның жауы 5. Мысық
6. Құстың панасы 6. Ұя
7. Дала және үй құсы 7. Қаз
8. Тәтті жеміс 8. Алма
9. Бір өркешті түйе 9. Нар

Сөзжұмбақ шешімі «Қажымұқан»
1. Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.
- Қажымұқан кім? Ол туралы не білеміз?
Қажымұқан Мұңайтпасұлы – қазақтың әлемге әйгілі палуаны. Жер шарының жиырма төрт елін аралап, талай - талай атақты палуандармен белдескен. Алтыны, күмісі бар – барлығы 48 медаль алған.

Ү. Мағынаны тану: Қалмақан Әбдіқадыровтың «Жиб - жица» әңгімесі:
- Автор туралы мәлімет:
Әбдіқадыров Қалмақан (15. 4. 1901, қазіргі Қызылорда облысы Шиелі ауданы Шиелі кенті — 30. 4. 1964, сонда) — ақын, жазушы, аудармашы. Алғашқы “Сырдария” деген өлеңі “Еңбекші қазақ” газетінде жарияланған (1925). Тұңғыш өлеңдер жинағы “Жалшы” деген атпен 1928 ж. жарық көрді[
Әбдіқадыров аударма саласында да жемісті еңбек етті. Ол Шығыс әдебиетінің классиктері Әбілқасым Фердоуси, Әлішер Науаи өлеңдерін (1948), қырғыз А. Тоқомбаев, орыс жазушысы В. М. Кожевников шығармаларын аударған. Ол тікелей парсы тілінен тәржімалаған “Мың бір түннің” 4 кітабы үш рет — 1949, 1955, 1962 ж. қайта басылды. Әбдіқадыров аудармасы әлемдік әдебиеттің алтын қазынасына жататын осы шығарманың ең үздік нұсқаларының бірі болып табылады. Жазушы жауынгерлік Қызыл Жұлдыз орденімен, марапатталған
Қажымұқан Мұңайтпасұлы (1886 - 1948 жж.) — Қазақ халқының тарихындағы тұңғыш кәсіпқой балуан.
Орасан күштің иесі, күрестің бірнеше түрінен әлем чемпионы атанған тұңғыш қазақ алыбы. Теңдессіз өнерімен жер шарын аралаған, 28 мемлекетте күреске түсіп, 56 медаль олжалаған Қажымұқандай мықты ХХ ғасырдың басында түркі халықтарының ішінде қазақта ғана болды.
Тарихи деректерге сүйенсек, ол 1886 жылғы 7 сәуірде Ақмола уезі, Қараөткел ауылында дүниеге келген.
Қажымұқанның тұңғыш рет әлемдік деңгейде көрінген шағы — 1906 жыл. Алманияда өткен дүниежүзілік сайыста ол әлем чемпионы атанады.
Ол 1948 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы, Бөген ауданы, Ленин туы колхозында қайтыс болды. Темірлан деген ауылда, қабырының басына ескерткіш орнатылған.

Мәтінмен жұмыс:
Мұғалім: Мәтіннің басын баяндайды.
- Әр топ оқушылары қалған бөлігін жалғастырады.
1 бөлім: Қажымұқанның Жапон палуаны Сар - Кек – Ки - мен кездесуі.
Мәтінде ары қарай қандай қызық болды екен, мәтінді оқып мазмұнын баяндайық:
Оқулықпен жұмыс:
2 бөлім: Палуандар арасындағы сайыс
3 бөлім: Қажымұқанның жеңісі
Мәтін мазмұнына талдау жасау:
Топ арасында өзара сұрақ - тапсырмалар:
1. Сайыс қай қалада өтеді? (Харбин).
2. Жапон палуаны Сар - Кек Ки қандай шарт қойды? (Жапон күресі «Жиб - Жицамен» күресем деді.)
3. Көрушілер арасында неліктен қобалжу болды? Жиб - Жица күресінің тіртібі қандай екен? 4. Қажымұқан бұл күрестен жеңді ме? Дядя Иван мектебінен қалыптасып шыққан сұлу әдемі жігіттің келбетіне қандай таңбалар түсті деп ойлайсың?
ҮІ. Әңгіме кестесі
Мәтін кейіпкерлері
Кейіпкерлерге мінездеме
Сар - Кек - Ки -------- Күйгелек, ызақор, кек сақтағыш мінезі бар, көп сөз, күлкіні жек көретін палуан.
Қажымұқан ---------- Алып денелі, байсалды, шыдамды, қайсар мінезді, намысшыл, Қажымұқанның басы - көзін қан басып, жосадай боп сорғалап жүре берді

ҮІІ. Қорыту.
Венн диаграммасы:
● Қажымұқан
● Сар - Кек - Ки
● Екеуі де палуан
Бүгін кім жайлы білдік?
Қажымұқан сияқты тағы қандай палуандарды білесің?
Әңгіме мазмұнына сәйкес келетін мына мақалдың екінші бөлігін тауып, мәнін түсіндір.
Қоянды қамыс өлтіреді, Жігітті намыс өлтіреді.
- Қазір қандай палуан сайыстары өтіп жүр?
- Барыс палуандар сайысы өтеді.
ҮІІІ. Үйге тапсырма:
1. түсініп оқу,
2. Қ. Мұңайтпасұлы туралы реферат жазу.