Құстар

Жыртқыш құстар.
Құстардың арасында жыртқыштары бар. Олар - қыран, бүркіт, кезқұйрық, жапалақ, үкі және тағы басқалары. Жыртқыш құстардың қанаты үлкен, көзі қырағы, тұмсығы өткір және тырнағы тұтқыр болады. Олар алуан түрлі жануарларды - тышқан, қоян, құстарды аулайды. Ал үлкен қыран тырнағымен қозыны іліп алып кете алады.
Бүркіт - қасқырды да алатын, өте күшті, ірі денелі жыртқыш құс. Ол таулы жерлерді мекендейді. Ұясын ағаштың ұшар басына салады. Өте сақ, адам көзіне сирек шалынады.
Дала қыраны - жазық пен ұсақ шоқыларды мекендейді. Ұясын жерге салады. Негізінен суыр, қоян сияқты кеміргіштермен қоректенеді. Сондай - ақ құстарды бауырымен жорғалаушыларды аулайды, өлімтіктер жейді.
Кезқұйрық - жыртқыш жыл құсы. Орманды жерлерді мекендегенді ұнатады. Орта көлемді жануарлар, сүтқоректілермен, құстармен, рептилиялармен қоректенеді. Өлі балықтарды және қалдықтарды құмарлана жейді.
Жапалақ пен үкі жемін түнде аулайды. Олар өте саққұлақ, үлкен көздері қараңғыда жақсы көреді.

Орман - тоғай құстары
Кейбір құстар ұясын шалғынды жерге салады. Бөдене қалың шөптің арасын шұңқырлап, ұя салады. Бөдене - қырғауыл тұқымдас, қалың шөп арасында жүретін, ақшыл жолақты, кішкене сұр, жыл құсы.
Бозторғай - түсі қоңыр-ала, қанаты ұзын, бауыры ақшыл кішкене торғай. Бозторғайдың шырылы кішкене күміс қоңыраудың сыңғыры сияқты құйқылжып тұрады.
Бұлбұл - орман - тоғайда, нулы жерде, бақта жүретін, дауысы әдемі кішкене әнші құс. Ол ұясын биік бұта басына салады. Ол өзінің тамаша әнімен көңілімізді шаттыққа бөлейді. Олардың қорегі - өсімдікке зиянды жәндіктер.
Біздің ормандарымызда ала тоқылдақ тіршілік етеді. Ол жазда да, қыста да ағаштың діңін тоқылдатумен болады. Ол ағаш қабығының астынан қабықжегі мен ағашжегінің дернәсілдерін бұлжытпай табады. Тоқылдақ ағашқа зиянды жәндіктерді құртады. Оны орман дәрігері деп бекер айтпаған.
Көкек те орман құсы. Көкектің өзі ұя жасамайды, басқа құстардың ұясына жұмыртқалап кетеді. Көкектің балапаны жұмыртқадан бірінші жарып шығады да, бірден басқа жұмыртқалардың бәрін ұядан шығарып тастайды. Құстар көкектің тастанды балапанын асырайды. Қалай дегенмен, көкек - пайдалы құс. Ол ешбір құс жемейтін түкті жұлдызқұрттарды жейді.

Жыл құстары.
Біздің елімізде құстардың көпшілігі - жыл құстары. Олар біздің жерімізге ұя салып, балапан шығару үшін көктемде ұшып келеді. Ал күзде қайтадан ұшып кетеді.
Жыл құстарына: ұзақ, аққу, тырна, ләйлек және тағы басқа құстар жатады.
Аққу - мойны ұзын, қаз тұқымдас жыл құсы. Наурыздың басы мен сәуірдің аяғында оралып, қазан айларында ұшып кетеді. Су өсімдігінің жапырағымен, тамырымен, кейде ұсақ жәндіктермен қоректенеді. Сұлу, достыққа адал құс, махаббаттың символы.
Қарлығаш - жылқұсы. Қарлығаштар өте үшұыр. Басқа құстардан айырмашылығы - жемін ұшып жүріп аулайды. Олардың әрқайсысы күніне мыңнан астам маса жеп, зор пайда келтіреді.
Тырна - Қазақстан далалары мен шөл далаларында кеңінен тараған жыл құсы. Ірі өзен жағалауларында мекендейді. Негізінен өсімдікпен, жәндіктермен қоректенеді.
Ләйлек - мойны, тұмсығы ұзын сидам сирақты жыл құсы. Ол су жағалауында тіршілік етеді. Балықтармен, Су өсімдігінің жапырақтарымен, жәндіктермен қоректенеді.

Отырықшы құстар.
Сауысқан, қарға, торғай, көкшымшық, көгершін ешқайда ұшып кетпейді. Олар қыс кезінде адамдардың тұрағына жақын келеді. Өсімдіктердің тұқымын, тамақ қалдықтарын қорек етеді және суыққа төзімді.
Сауысқан - қарға тұқымдасына жататын, қысқа тұмсықты құс. Денесінің көп бөлігі қара, тек кеудесі ақ болады. Құрт - құмырсқа, аздап шөп те жейді.
Қарға - сауысқанға ұқсас құс. Денесінің түсі қара. Сауысқан сияқты қоректенеді.
Көгершін - бейбітшілік құсы, адамзатың досы, қысы - жазы бір жерде мекен етеді. Олар дән, нан қиқымдарымен қоректенеді. Салмағы 200 - 250 грамм, 12 жыл өмір сүреді.
Торғай - сүйір тұмсықты кішкене құс. Олар ұсақ жәндіктермен, өсімдік дәндерімен, тамақ қалдықтарымен қоректенеді.
Отырықшы құстарға адамдар ұя жасап, жем шашарлар құрады. Қыста тоңып, ашығып қалмауына жағдай жасап, қорғайды.
Топтағы балалар бірлесіп отырып оқып, слайд бойынша, мазмұнын түсіндіреді