Литосфера және адам

Сабақтың тақырыбы: §27. Литосфера және адам
Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға пайдалы қазбаларды өндірудің ашық және жабық әдістері туралы түсінік беру.
б) дамытушылық: пайдалы қазбалардың адам үшін маңыздылығын түсіндіру; өз ойын жетік баяндауға үйрету, ізденушілік қабілетін дамыту, картамен зерттеу жұмыстарын жасауға үйрету, пәнге қызығушылығын аттыру.
в) тәрбиелік: оқушыларға экологиялық тәрбие беру, білім алуға, еңбек етуге, адамгершілікке, мәдениеттілікке тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту.
Сабақтың түрі: аралас.
Сабақтың әдісі: репродуктивті, түсіндірмелі көрнекілік әдісі, ассоцация ой қозғау стратегиялары, картамен жұмыс, графикалық бақылау, тест, үлестірме қағаздары (карточка)
Көрнекілігі: физикалық карта, кестелер, суреттер, геологиялық және пайдалы қазбалардың картасы. Электрондық оқулық, интерактивтік тақта, минералдардың коллекциясы.
Пән аралық байланыс: әдебиет, экология, тарих, биология.
Негізгі ұғымдар: ашық әдіспен өндіру, жабық әдіспен өндіру, «тиімді» сөзі.

Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру. Оқушыларды түгендеу, сабаққа дайындықтарын тексеру.
II. Үй тапсырмасын сұрау:
Тақырыбы: Литосфераның минералдық байлықтары.
Жоспары.
1. Минералдық балықтардың түрлері.
2. Рудулы пайдалы қазбалар.
3. Жердегі отын байлықтары.
4. Рудалы емес пайдалы қазбалар.
5. Қорытынды.

III. Өткен сабақты қорытындылау: (трек схемасы)`
IV. Жаңа сабақты түсіндіру:
Тақырыбы: §27. Литосфера және адам
V. Жаңа сабақты бекіту.(графикалық бақылау)
VI. Жаңа сабақты қорытындылау.(трек схемасы)
VII. Үйге тапсырма беру.§ 27. Литосфера және адам. Сұрақта мен тапсырмаларды орындау. Зертханалық жұмысты толықтырып аяқтау.
VIII. Оқушылардың білімін бағалау.

I. Ұйымдастыру кезеңі:
II. Үй тапсырмасын сұрау: Тақырыбы: Литосфера және адам.
Үй тапсырмасының сұрақтары.
1. Жердегі минералды байлықтарды қандай топтарға бөлуге болады?
2. Түсті металдар алу үшін қандай рудалар пайдаланылады?
3. Қандай рудалар полиметалдық деп аталады?
4. Темірді таза күйінде неге пайдаланбайды?
5. Қорытпа дегеніміз не?
6. Көмір мен шымтезек қазіргі кезде отын ретінде мұнай мен газдан төмен тұр. Себебі неде?
7. Саз және құм мен малтатастан қандай құрылыс материалдарын дайындайды?

Оқушыларға таратылатын үлестірмелер.
№1 үлестірме
Оқушының аты - жөні_____________________
1. Жыныстарды ажыратып жаз.
магмалық жыныстар шөгінді тау жыныстары метаморфты тау жыныстары гранит, базалық,
вулканды туф
тас, тұз клепс, избестер тас, шымтезек, саз тас көмір, құм кварцит, кристалды тақта тас, гнейс
2. Байқоңыр қаласы мен Астананың арақашықтығы қанша км?
3. Байқоңырдың координатасын анықта.

№2 үлестірме
Оқушының аты - жөні ________________________
1. Пайдалы қазбалардың шартты белгілерін жаз

Атаулары
Шартты белгілері
1. Тас көмір
2. Шымтезек
3. Мұнай
4. Табиғи газ
5. Темір
6. Марганец
7. Алюминий
8. Хром
9. Полиметал
10. Мәрмәр
11. Құрылыс тас
2. Астана мен Москваның арақашықтығын анықта
3. Москваның координатасын анықта.

№3. үлестірме
Оқушының аты - жөні _______________________
1. Пайдалы қазбалардың атын жаз
1... 2...
2. Астана мен Париждің арақашықтығын анықта. 3. Париждің координатасын анықта.

5. Үй тапсырмасын тексеру.
Мағынаны ажырату әдісі.
пайдалы қазбалар
минералда түзілуі олардың тобы шартты белгісі
1. мұнай
2. Марганец
3. Титан
4. Алмаз
5. Күкірт
6. Көмір
7. Ас тұзы
8. Графит
9. Никел
10. Сынап

отындық
рудалы
рудалы
рудалы емес
рудалы емес
отындық
рудалы емес
рудалы емес
рудалы
рудалы

III. Үй тапсырмасын қорыту. (трек схемасы)
IV. Жаңа сабақты түсіндіру.

Тақырыбы:§ 27. Литосфера және адам.
Жоспары:
1. Литосфераның адам өміріндегі маңызы.
2. Пайдалы қазбаларды ашық әдіспен өндіру.
3. Пайдалы қазбаларды жабық әдіспен өндіру.
4. Қазақстанның пайдалы қазбалары.
5. Адамның литосфераға әсері.
6. Табиғат байлықтарын қорғау.
7. Практикалық жұмыс №3
8. Қорытынды.

Ой қозғау әдісі
Бейне көріністер, суреттер.
Мақал - мәтелдердің мағынасын түсіндіру.
1. «Елім бай болсын десең, Жеріңнің бабын тап».
2. «Байлық атасы еңбек, анасы жер»
3. «Күте білсең жер жомарт»
4. «Жер ырыстың кіндігі»
5. «Жер ана, ел бала»
6. «Туған жердің топырағы да ыстық».

V. Жаңа сабақты бекіту:
Графикалық бақылау. - Я, - жоқ
1. Жыл сайын жер қойнауынан 10млрд тоннадан артық пайдалы қазбалар алынады.
2. Ашық әдіспен өндіру тиімсіз
3. Минералдарды жер астынан өндіру жабық әдіс деп аталады.
4. Мұнайға қарағанда көмірді пайдаланған тиімді, арзан.
5. Ғалымдардың есептеуінше толық өндірілген мұнайдың 20% жер қойнауында қалады.
6. Ғалымдардың есептеуінше толық өндірілген газ бен металдардың 20 пайызы жер қойнауында қалады.
7. Пайдалы қазбалар ешқашан таусылмайды.
8. Жер қыртысын шектен тыс бұрғылап қазу жер қыртысының қозғалысына әсер етпейді.
9. Қазақстанның жер бедері Солтүстік Батыстан Оңтүстік Шығысқа қарай биіктейді.
10. Дүние жүзіндегі ең биік шың Килиманджаро (5895м)
1 - 3 «2»
4 - 6 «3»
7 - 8 «4»
9 - 10 «5» баға қойылады.

Практикалық жұмыс №3
1. Жарты шарлар контурлық картасына дүние жүзінің ірі - ірі таулы аймақтарын және жазықтарын белгілеңдер.
2. Қазақстан рельефінің ерекшеліктерін: таулар мен жазықтықтардың, ойпаттар мен биік таулардың орналасу жағдайларын, қай бағытта аласарып немесе биіктейтінін көрсетіңдер.
3. Қазақстан жеріндегі рудалы, руда емес кен байлықтарына сипаттама жазыңдар.
4. Килиманджаро, Ключи шоқысы, Фудзияма, Хан Тәңірі, Джошолунгма (Эверест) шыңдарының биіктіктерін және олардың координаталарын анықтаңдар.
5. Мариана шұңғымасының тереңдігін, координатасын анықтаңдар.
VI. Жаңа сабақты қорытындылау.