Мың бір мақал жүз бір жұмбақ

Маңғыстау облысы, Боранқұл селосы.
Қазақ тілі және әдебиеті пәні мұғалім
Жолдасқали Мөлдір

Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ (слайд)
Мақал – мәтелдер – ғасырлар шежіресі, онда халықтың ақыл – өнегесі көрініс тапқан. Мақал – мәтелдер ой дәлдігімен, тереңдігімен, ықшамдылығымен ерекшеленеді.
Жұмбақтар да – ауыз әдебиетінің ертеден келе жатқан түрі. Жалпы алғанда, жұмбақ адамның дүниетану жолындағы ойының, қиялының шамасын білдіреді.

Ұпай саны төмен оқушылар мақал – мәтел айтудан сынға түседі. Мақалды жалғастырып айта алмаған оқушы ойыннан шығады.

Көз жетпеген жерге,
Тіліңмен жүгірме,
Ақылды қария
Білімдіге дүние жарық,
Жақсы болсаң
Бірлігі жоқ ел тозады,
Әдепті бала - арлы бала,
Игілік басы -
Ұсталы ел озар,
Жылы – жылы сөйлесең,
Көп біл,
Әке көрген оқ жонар,

Ұпай саны төмен оқушы мақал – мәтел айтудан сынға түседі. Мақалды жалғастырып айта алмаған оқушы ойыннан шығады. Мақалды айтқан соң қарсыласы сол мақалдың ішіндегі бір сөзге мақал – мәтел құрайды.

Адам және оның қасиеттері туралы.
Батырлық, ерлік туралы.
Оқу – білім туралы.
Тәлім – тәрбие туралы.
Отан, туған жер туралы.
Қазақ тіліндегі фразалық тіркестердің мағынасын ашу.
Қоян жүрек.
Көзді ашып – жұмғанша.
Бет моншағы үзілу.
Ит өлген жер.
Іші удай ашу.
Із – түссіз.
Тіл – ауызда қалды.
Құдайға қараған адам.
Аты жер жарды