Жұлдызды сәт: "Абай мен Мұхтар"

ШҚО облысы, Өскемен қаласы
№ 32 орта мектеп, қазақ тілі мұғалімдері
Амербекова А. Б.
Касымканова З. Н.

Жұлдызды сәт: «Абай мен Мұхтар»
Мақсаты: Оқушыларды Абай Құнанбайұлы және Мұхтар Әуезовтің өмірімен, олардың шығармашылығымен таныстыру. Олардың шығармаларын оқытуда, оқушылардың қызығушылығын арттыру. Өз халқының ұлы адамдарын мақтаныш ету.

Эпиграф: Гүлдер солып, жұлдыздар сөніп,
адамдар өліп жатады.
Бірақ, адамзаттың бір ерекшелігі сол - Одан із қалады, іс қалады, сөз қалады.
(Ы. Жақаев)

Цветы увядают, звезды гаснут,
Люди умирают.
Только у человека есть одна особенность-
После него остается след, дело, слово.
(Ы. Жакаев)

Көрнекіліктер: Абай, Мұхтар ( портреттер), эпиграф, Абай мен Мұхтар кітап көрмесі, кәртішкелер, 1, 2, 3 жұлдыздар

Жұлдызды сәттің барысы
Ортаға екі жүргізуші шығады
1. Құрметті қонақтар!
Сіздер бүгін Абай мен Мұхтарға арналған мерекеге келіп отврсыздар.
Мерекенің аты жұлдызды сәт: «Абай ммен Мұхтар».
2. Добрый день, дорогие гости!
Сегодня у нас праздник, посвященный Абаю Кунанбаеву и Мухтару Ауэзову.
Вы присутствуете на звездном часе: «Абай и Мухтар»
1. Гүлдер солып, жұлдыздар сөніп,
Адамдар өліп жатады.
Бірақ, адамзаттың бір ерекшелігі сол-
Одан із қалады, іс қалады, сөз қалады.

2. Цветы увядают, звезды гаснут,
Люди умирают.
Только у человека есть особенность-
После него остается след, дело, слово.
1. Ойынға қатысушылармен таныстырамыз.
2. Представляем участников игры.

1 сайыс Абай мен Мұхтардың өмірбаянынан.
1. 1 тур Из биографии Абая и Мұхтара.

Оқушы дұрыс жауап берсе, оған жұлдыз береді.
1. Қазақ жерінің ақыны, данышпаны көп болғанымен, Абайы біреу-ақ.
Абайы бар ел қай халықпен де терезесін теңестіре алады. Абайы бар елдің мерейі үстем. Абай – қазақтың бар жерінде туып, бар жерінің туын ұстап тұрған кемеңгер Абай ата! Қасиетті ұлы абыз! Өзіңіз үміт еткен шөберлеріңіз: Сіз туралы толғап, сіз туралы сыр шертпек.
Сәлем еді айтқан бүгінге,
Араға тастап талай жыл.
Күндіздей жарық түн де
Жадырап Қазір Абай жүр.

2. Из романа «Путь Абая»
- Хороший человек в степи появился, имя ему Абай. У него особенные слова и наставления. Это мудрец, заступник народа, друг несчастных, враг насильников он сын своего народа. Будем же слушать его речи, запомним его наставления. Две замечательные женщины- умная, справедливая, сердечная бабушка Зере и мать добрая, остроумная Улжан - воспитывали будущего поэта. Он рос внимательным, впечатлительным мальчиком, за что мать дала ему другое имя – Абай
(что значит внимательный, проницательный).

Жүргізушілер кезекпен сұрақтар қояды.
1) Абайдың шын аты кім еді?
1. Мұхамедханафия
2. Ибраһим
3. Ильяс
2) Абай қай жылы, қай жерде туған?
1. 1894 жылы Талдықорған облысы Ақсу ауданы
2. 1835 жылы Көкшетау облысы Құсмұрын бекеті
3. 1845 жылы бұрынғы Семей облысы Абай Ауданы
3) Абайды неше жасында Семейдегі діні мектепке оқуға берді?
1. 9 жасында
2. 10 жасында
3. 12 жасында
Абай кім болған? Оқушы Абайдың өмірбаяның айтып береді.
Продолжаем звездный час.
Сайысымызды әрі қарай жалғастырамыз.

1. «Мұхтар Әуезов - шақар шабытты және бақытты жазушы»- Николай Тихонов айтты.
Ғабит Мүсірепов: «Қазақтың әр жазушысы «Абай» арқылы әдебиетіміз жаңа бір сатыға көтерілгенін ескеріп, қолына қалам алғанда, сол сатыға көтерілуді, сол саты арқылы одан да жоғары көтерілуді арман етсе деймін».

Александр Корнейчук: «Әуезов үлкен гуманист адам еді. Ол өз халқын, оның биік мәдениетін шексіз сүйетін. өзге халықтың әдебиетін өз халқының әдебиетіндей, терең түсініп, оны құрмет тұтып, үнемі қошеметтеп отыратын».

2. За семь лет до смерти Абая в соседнем ауле, также расположенном у склона Чингиских гор, родился мальчик. С детских лет он соприкоснулся с жестоким миром распрей, насилия, несправедливости, родовой вражды, и, с детских лет знал он стихи Абая. В последствии мальчик тот станет известным писателями напишет известную книгу о своем великом соседе. Этим мальчиком был: Мухтар Ауэзов.
Жүргізушілер кезекпен сұрақтар қояды.
1) Мұхтар Әуезовке биыл неше жыл толады?
1. 100 жыл
2. 150 жыл
3. 120жыл
2) Мұхтар Әуезовтің атасының аты кім?
1. Омархан
2. Әуез
3. Құнанбай
3) Мұхтар Әуезов қай университетінің филологиялық факультетін бітірді?
1. Мәскеу университетінің
2. Ташкент университетінің
3. Ленинград университетінің
Мұхтар кім? Оқушы Мұхтардың өмірбаяның айтып береді.
1. Ұлы ақын ағартушы Абай музыка саласында да айта қалғандай мұра
қалдырды. Абай әндері алғашқыда оның өз айналасына ауыл-аймағына, кейін жалпы қазақ арасына тарай бастайды. Абай әндері халықтық негізден нәр алғандықтан, халық әндерімен тамырласып жатқандықтан, ауыздан-ауызға көше отырып, қалың бұқараның игілігіне айналды.
2. Абай с детских лет любил народное искусство, сам пел и играл на домбре. Он знал Биржана, Ахана-серэ, Тастамбета и много других выдающихся певцов, высоко ценил их творчество и исполнительское мастерство. Абай не был певцом для широкой аудитории, он напевал свои песни близким друзьям и часто гостившим в его ауле певцам и акынам, а они включали его песни в свои репертуары и постоянно разъезжая по аулам, распространяли их среди народа.
Песня Абая «Көзімнің қарасы» - «Ты зрачок моих глаз».

1. II сайыс Абай мен Мұхтардың шығармалары.
2. II тур Произведения Абая и Мухтара.
1. Абай жасы қырыққа таяғанда бірыңғай өлең жазумен, оқумен айналысуға мүмкіндік алады. Абай шығармаларында, қазақ өмірінің адам мінезінің данышпандық білгірлікпен және ақындық шеберлікпен дәл тауып суреттелген жақтары жоқ. Басқа елдердің, соның ішінде әсіресе орыстың
А. С. Пушкин, М. Ю. Лермонтов сияқты ұлы ақындары мен мысалшы Крыловтың шығармаларын керемет көркем етіп аударды.

2. Абай является создателем казахской литературы, ее Пушкиным. Абай перевел на казахский язык стихи Пушкина и Лермонотова, его любимыми писателями были Лев Толстой и Салтыков-Щедрин. В последние годы своей жизни, Абай пишет свои знаменитые слова - назидания. Книга начата, когда ему было 45 лет. Абай пишет: «Если найдется человек, который увидит нужные для него слова, то пусть он выпишет словои сделает его делом».
1. Абайдың неше «Қара сөзі» бар?
1. 30
2 . 35
3. 45
2) Абайдың поэмалары нешеу?
1. 3
2. 5
3. 6
1. «Орысша оқу керек, хикмет те, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор. Сен оның тілін білсең, көрер көзін ашылады. Орыстың ғылымы, өнері - дүниенің кілті, оны білгенге дүние арзанырақ түседі».
2 . «Изучай культуру и искусство русских. Это - ключ к жизни. Если ты получил его, жизнь твоя станет легче», - писал Абай в одном из своих назидательных слов.
3)Мына шығармалардың қайсысын Абай аударды?
4. Гогольдің пьесасы «Ревизор»
5. Пушкиннің романы «Евгений Онегин»
6. Тургеневтің романы «Дворянское гнездо»
Стихотворение Абая «Ғылым таппай мақтанба»- «Пока не знаешь молчи»
1. Луи Арагон Францияның атақты жазушысы: «Мен Мұхтар Әуезовтің шығармаларын туған еліме таныстырушы болуды өзіме үлкен абырой санаймын».
2. Мухтар Ауезов внес неоценимый вклад в развитие казахской литературы. Создатель первого романа – эпопеи, драматург, переводчик русской и европейской классики, ученый – поистине неисчерпаемо наследие великого писателя.
1) Мұхтар Әуезовтің тұңғыш пьесасы 1917 жылы жарық көрді. Ол қалай аталады?
1. Еңлік - Кебек
2. Қаракөз
3. Бәйбіше-тоқал
2) Мына шығармаларының қайсысын Әуезов аударды?
1. «Укрощение строптивой» В. Шекспердің
2. «Воскресенье» Л. Н. Тостойдің
3. «Дубровский» А. С. Пушкиннің
3) М. Әуезов соңғы жылдарда жазған шығармасы?
1. «Лихая година»
2. «Племя младое»
3. «Серый лютый»
Стихотворение Гете «Ночная песнь путника» перевел Лермонтов на русский язык, Абай перевел на казахский язык. Оқушы өлеңді жатқа айтып береді.

III сайыс Қазақтың тұңғыш эпопеясы.
III тур Роман «Путь Абая».
1. Леонид Соболев: «Мұхтар Әуезовтің «Абайы»- бұл нағыз роман, басқаша айтқанда өмірдің тұтас қырыстарын қопарған, тұрмыстың, адамдар арасындағы құштарлықтың, махаббат пен өшпенділіктің айқын бояулы картиналарын жасаған және, ең бастысы есте қаларлық жарқын образдар арқылы халық тарихының өмірлік процестерін жинақтаған, құлашы кең кітап».

Мұхтар Әуезовтің мына бір сөзін еске түсірейік: «Материал жинап жүріп мен Абайдың достарымен, ақын талантын күндеушілермен де, немесе жалпы замандастарымен, балаларымен, немелерімен де әңгімелестім. Осы ізденудің нәтижесінде мен болашақ геройым туралы орасан көп деректер жинадым».
2. Мухтар Ауэзов с 1923 года начинает собирать материалы о жизни Абая, стихи поэта, многократно объезжает окрестности Чингиз – Тау, где кочевал аул Абая именно в эти годы (1923- 1925), - вспоминает Ауэзов, «я встречал людей, непосредственно знавших героя моего будущего романа». Именно «Путь Абая» точно заметил Чингиз Айтматов: «Удивительной силой обладают книги большого художника. Ты открываешь их, они открывают тебя».

Жүргізушілер кезекпен сұрақтар қояды.
1) «Абай жолы» романын бірінші кітабы қай жылы дүниеге келді?
1. 1938
2. 1942
3. 1947
2) «Абай жолы» романы үшін М. Әуезов қай жылы Ленин сыйлығымен марапатталды?
1. 1949
2. 1959
3. 1961
3) Абай операсының музыкасын жазған сазгерлерді атаңдар?
1. Ахмет Жұбанов пен Латиф Хамиди
2. Ғазиза Жұбанова
3. Евгений Брусиловский
4) Абай романы неше тілге аударылды?
1. 10
2. 20
3. 30
5) Мұхтар Әуезов «Абай» трагедиясын кіммен бірге жазды?
1. Зоя Кедрина
2. Леонид Соболев
3. Михаил Луконин
Отрывок из рассказа Мухтара Ауэзова «Серый лютый». Оқушы жатқа оқыды.
Жүргізушілер қатысушылардың жұлдыздарын санайды. Мерекенің ... жеңімпазы болды. Қатысушыларға сыйлықтар беріледі