Диктанттар жинағы

Диктанттар жинағы.

Қоңыр күз.
Жаздан кейін қоңыр, салқын күз кел де келіп жетеді. Бұл кезде күн қысқа, түн ұзақ болады. Қараңғылық ерте түседі. Аспанда қара бұлт қаптап, жауын да жиі - жиі жауады. Күз айлары – жыл мезгілдерінің ең молшылық айлары. Бұл мезгіл – көкөніс, жеміс - жидектің піскен кезі. Күзде адамдар қысқа әзірлік жасайды. Қысқа көкөністерді тұздайды. Осындай кезде қыс та келіп қалады.(55 сөз)

Тапсырма. 1. Қосымшаларын табыңдар:
Қараңғылық, мезгілдерінің, көкөністерді.
2. Фонетика талдау: Салқын, піскен.

Біздің сынып.
Біздің сынып таза, кең, жарық. Сыныптың қабырғалары ақ, төбесі биік. Едені сары бояумен боялған. Сыныпта үш үлкен терезе бар. Парталар үш қатар қойылған. Парталардың үстіңде дәптерлер, кітаптар, қарындаштар,
күнделіктер жатыр.
Сыныпта үстел, тақта, орындықтар бар. Орындық үстелдің жананда тұр. Терезеде көк перделер ұсталған. Маған біздің сынып өте ұнайды.(48 сөз)

Тапсырма: мәтіндегі сөздердің түбірін ажыратыңдар.

Менің досым.
Менің ең жақын досым – Асқар. Оның бойы ұзын, шашы бұйра, көзі қара, бет - әлпеті әдемі. Ол – тәртіпті оқушы. Асқар сабақтан кешігуді білмейді.
Оқулықтарын таза ұстайды. Қызықты кітапты көп оқиды. Сабақтан кейін апасына көмектеседі. Оның Анар есімді қарындасы бар. Асқар қарындасын ойнатады.
Менің досым - адал, сенімді, әзілқой. Мен досымды мақтаныш етемін.(50сөз)

Тапсырма: тәуелдік жалғауды табындар.

Қыс.
Күн суық. Жерде қар қалың. Түн ұзақ, күн қысқа. Қыста мен таңертең сағат жетіде тұрамын. Беті - қолымды жуамын, сүртемін, шашымды тараймын, тамақ ішемін. Сонан соң басыма бөрік, қолыма қолғап, үстіме жылы пальто, аяғыма етік киіп, мектепке барамын. Мектептен шыққан соң, мектептің мұз айдынына барамыз. Мұз айдыны мектептен алыс емес.
(51 сөз)

Тапсырма: бастауыштың астын сызыңдар.

Абай Құнанбаев.
Абай Құнанбаев – қазақ халқының ұлы ақыны. Ол ерте кезде өмір сүреді. Қазақ халқын әр түрлі өнер үйренуге, білім алуға шақырады. Халқына еңбекті сүюдің, еңбек ете білудің пайдасын түсіндіреді. Ақын өсекші, өтірікші, жалқау, мақтаншақ адамдарды жек көрді. Абай өз шығармаларында мұндай адамдарды қатты сынады. Абай Құнанбаев – ұлы аудармашы болған. Ол барлық адамдарды дос болуға шақырды.
(54 сөз)

Тапсырма: “ақын, адам, дос, халық”- деген сөздерің көптік жалғауларын жазыңдар.

Ыбырай Алтынсарин.
Ыбырай Алтынсарин – қазақ халқының белгілі ағартушы, жаңашыл педагогы, жазушы, қоғам қайраткері. Ол жасынан ынталы, зерек болды. Ыбырай Алтынсарин орыс әдебиетін көп оқыды. Халқына білім беруді арман етті. Балалар үшін Орысша - қазақша мектептер ашты. Оған арнап оқулықтар жазды. Оның өлендерін оқушылар жатқа біледі. Қостанайда Ыбырай Алтынсарин арналып мұражайлар ашылып, ескерткіштер орнатылды. Ол – балалар әдебиетінің атасы.
(53 сөз)

Тапсырма: көптік жалғауды табындар.

Қорқыт.
Қазақ музыкасымен, ән - күймен бірлікте аталатын есімнің бірі - Қорқыт ата. Ол еүллі түркі халықтарына ортақ данышпан адам. Қорқыттың мазары Сырдария бойымен жүріп отырсаңыз, Қызылорда облысының Қармақшы ауданында тұр. Теміржолмен, басқа көлікпен әрі - бері өткендер ата аруағына сыйынып, ішпей дұға оқиды. Даналығымен ел есінде сақталған қасиетті бабамыздың бойындағы дарыны - кейінгі ұрпақтарына да үлкен өсиет. Ол - өзінің өмірінде халқы үшін жанын аямаған өр тұлға.
(60 сөз)

Тапсырма: “Даналығымен” сөзді сөз құрамына талда.

Алматы көлі.
Алатаудың сұлу жерлері көп. Оның ішінде Алматы көлінің орны бөлек. Бұл көл тәуліктің әр мезгілінде әр түрлі болып құлпырайды. Таң атып, күн шыққан кезде, көл жап - жасыл болып кетеді. Сондықтан халық оны “Жасыл көл” деп айтады. Бұдан жүз жыл бұрын осы көлге келген орыстың атақты саяхатшысы - Семенов – Тянь-Шанский оны көріп таң - тамаша болған. Ол бұл көл жайында былай деп жазған: “Жасыл көлдің” ғажап көрінісі еш уақытта менің ойымнан кетпейді”. Алатау өңірінде мұндай көлдер, сұлу жерлер өте көп.
(78 сөз.)

Наурыз мерекесі.
Наурыз халық мейрамы. Наурыз мерекесі – жыл басы, күн мен түннің теңелген күні. Мейрам күні ежелгі дәстүр бойынша тал, ағаш, гүл егеді. Наурыз мейрамында ән айтылады, адамдар әдемі киім киеді, түрлі ұлттық ойындар өткізіледі, көже пісіреді. Көже пісіру жеті тағамға деген сый, кұрмет көрсету. Ол су, сүт, ет, дән, ұн, тұз, майдан жасалады.
Наурыз – көктем мезгілінің, көркі, берекесі ретінде саналады. Біз наурызды асыға күтеміз.
(63сөз)

Тапсырма: екінші сөйлемді аудар.

Қошақан.
Дәулет пен Хасен құмнан жуа терді. Олар жолдың шетінде қалған ақ қозыны көрді. Қошақанның енесі жоқ екен. Қошақан өз аяғымен жүре алмады. Ол өте әлсіз еді. Екі бала қозыны кезектесіп көтерді. Екі дос түс ауа қошақанды ауылға аман - есен жеткізді.
Олар қозыны аға шопанға әкеліп берді.
Шопан балаларға алғыс айтты.
(50сөз)

Тапсырма: 1.“Ақ, түс”сөзінің омонимін тап “әлсіз”сөзінің антонимін тап
2”. балаларға” – сөздің сөз құрамына талда.

Көктем.
Қар еріп болды. Көктем келе жатыр. Күн жылынып, жер көгеріп келеді. Балалардың қуанышы қойынына сыймай жүр. Олардың үйге кіргілері келмейді. Ауылды жерде егін салу басталады. Мен сақаға отырып жер жырт -
тым. Марат трактормен егін екті. Кешке дамылсыз жаңбыр жауып, жұмыс аз істелді. Бұған біз ренжідік. Бүгін күн батты, бірақ жұмыс біткен жоқ. Кешке
басқа адамдар келді.

Диктанттар жинағы. жүктеу