Шыңғыс Айтматов «Найман ана», «Ғасырдан да ұзақ түн» романынан үзінді

БҚО, Орал қаласы,
№1 жалпы орта білім беретін мектебі
қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі
Алипова Гүлназ Түрақбайқызы

Мақсат - міндеті: Әңгіме мазмұнын, жазушы өмірі мен шығармашылығын тереңірек таныстыру арқылы ел тарихын, әдебиетін білуге, оны құрметтеуге үйрету, топтық жұмыс арқылы бірлік, ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру, жуан - жіңішке сұрақтар қойғызу арқылы ой - талдау жасауға, критериалдық бағалау арқылы өзіндік сын - көзқарасының, әлеуметтік белсенділігінің, өзіне және өзгелердің ісіне талдау жасап, баға беру дағдыларының дамуына жол ашу.

Күтілетін нәтиже: Әңгіменің мазмұнын толық меңгереді, тақырыбын ашады, тарихи мағлұматтар алады. Сыныпта ынтымақтастық атмосферасы қалыптасады, бірлесе жұмыстануды үйренеді.
Өзіндік сыни көзқарас қалыптасады, өзін критерийлер бойынша бағалауды үйренеді.
Пәнаралық байланыс: Тарих

Сабақ кезеңдері:
І кезең
Қызығушылықты ояту
Үй тапсырмасын тексеру: Рудаки өлеңдерін жатқа айтады
Бағалау критерийлері:
«5» - Рудаки туралы презентация, өлеңді жаттау, тақырыбын аша білу, «Найман ана» әңгімесін оқып келу
«4» - Өлеңді жаттау, тақырыбын ашу, «Найман ана» әңгімесін оқып келу
«3» - өлеңді жаттау /яғни тапсырмалардың 1 ғана орындалса/

Тренинг арқылы топқа бөлу
Әрқашанда таза болсын (1)
Ар - ожданың, жүрегің (2)
Өзгелер де саған адал (3)
Әділ болар білемін (4)
Өлең жолдары жазылған қағаздар бойынша 4 топқа бөлінеді.

Кластер құрғызу.
Ең жақын адам – жанашыр, асыл адам, жүрегі жұмсақ, ақылшың
Оқушылар кластерде берілген сөздер кімге қатысты екенін табады. Оқушылардың шапшаңдығы, белсенділігі ескеріледі.

ІІ кезең
Мағынаны тану
Тапсырма - 1
- Ендеше, біздің бүгінгі тақырыбымыз да ана атымен байланысты. Ш. Айтматов «Найман ана»әңгімесі. Әңгімені үйден оқып, танысып келу тапсырылған болатын, бүгінгі сабағымыздың мақсаты – әңгіменің мазмұнын түсіну, тақырыбын ашу, ынтымақтастықта белсенді жұмыстану.

• 4 топқа 4 түрлі мәтін беріледі.
І топ – Ш. Айтматов өмірі туралы мәлімет
ІІ топ – Ш. Айтматов шығармалары
ІІІ топ –«Найман ана» әңгімесі, тақырыбы, идеясы
ІҮ топ – жуан - жуандар, мәңгүрттер
4 топ берілген мәтінді алдымен жеке оқып /1мин/, топта талқылап /2мин/, постер жасайды, өзге топтар алдында қорғайды. Әр оқушының топтық талқылауға қатысу белсенділігі, өз ойларын тұжырымдап, қорғай білуі ескеріледі.

Ш. Айтматов «Ғасырдан да ұзақ күн» романы бойынша қойылымнан үзінді көрсету
Бейнеролик «Ғасырдан да ұзақ күн» спектаклінен үзінді.
view=uvm2mskg/

Тапсырма - 2
Сұрақ - жауап әдісі.
Әр топ бір - біріне қорғаған тақырыптар бойынша бір «жуан», бір «жіңішке» сұрақ дайындап қояды. Қойылған сұрақтардың блум өлшемдерінің қай деңгейіне жататындығын анықтау.
- Ш. Айтматовтың шығармаларын ата, неше тілге аударылған? /түсіну/
- Жоламанның тағдыры арқылы жазушы не айтқысы келді? /талдау/
- Ана - Бейітті халық неліктен соншама қасиет тұтады? /бағалау/
- Ана басындағы ақ жаулық неге құсқа айналды? /бағалау/
Оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі, сұрақтарды қоя білу деңгейі ескеріледі.

Тапсырма - 4
Әңгіме мазмұны бойынша жоспар құрғызу
Оқушылар алдымен жеке /1мин/, жұпта /1мин/, топта /1мин/. Ортақ шешімге келіп, әр топ өздері жазған жоспарларын қорғайды, 4 топ тыңдалып болған соң ортақ бір жоспар құрылады. /интерактивтік тақтада/ Әр оқушының топтық талқылауға қатысу белсенділігі, өз ойларын нақты жеткізіп, бөлімдерді сауатты бөле білуі бағаланады.

ІІІ кезең
Электрондық оқулықтан бейнеролик көрсету. Мақсаты: үйге берілетін эссені жазуда оқушыларға ой түрткі болу. Бейнероликтен көрген тақырыпқа байланысты үйден эссе жазуға дайындалады.

Бағалау
Белгіленген критерийлер бойынша оқушыларға өз - өздерін бағалату, түсінік бере отырып мұғалімнің бағалауы. Критерийлер бойынша өз - өзін бағалайды. Бұл критерийлер сабақ басында тақтада ілінеді және оқушылардың алдына беріледі:

Үй тапсырмасы
«Мәңгүрттік: кеше және бүгін» тақырыбында эссе жазу. Эссе жазу критерийлері алдын-ала беріледі:
- Тақырыптың ашылуы
- Сөздік қорын орынды пайдалануы.
- Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін дұрыс пайдалану.
- Өз ойын грамматикалық тұрғыдан дұрыс, логикалық бірізділікпен жеткізе білуі.
- Өздігінен қорытынды жасау.

Рефлексия жаздыру.
- әңгімеде не әсер етті?
- несімен әсер етті?
- не үйрендім?
- келесі сабақта не үйренгім келеді?
Рефлексияларын әр топтан 3 оқушыдан оқыту.