Ұқсас қосылғыштарды біріктіру

Сын тұрғысынан ойлау технологиясын математика сабағында қолдану
Сабақтың тақырыбы: «Ұқсас қосылғыштарды біріктіру»

Сыни тұрғыдан ойлау — бұл саналы мағынаны іздеу: өзінің көзқарасының қандайлық болуымен, басқалардың да пікірін ескеріп, қандай да обьективті ойлау және қисыны бар өзіндік қате сенімінен бас тарта білу. Сыни тұрғыдан ойлаудың жаңа идеяларды ұсынуға және жаңа мүмкіндіктерді көруге қабілетті, мәселелерді шешу кезінде маңызы зор.

Білуі қажет:
- алдын-ала сенімділік туғызу;
- білімдерін бір-біріне жеткізу;
- бұл мәселені шешуге осы білімдерінің әсер етуі.

Сыни тұрғыдан ойлай білетін адам сұрақтар қоя біледі:

- Мен не білемін?
- Мен жаңаша нені білдім?
- Менің білімім қалай өзгерді?
- Мен осы біліммен не істей аламын?
XX ғасырда білім берудің мақсаттары мен міндеттері өзгереді, өйткені келешекте мәліметтердің жинақталуы жүктеменің оқушылардың шамасынан тыс болуына әкеледі және оқытушының міндеті білімді көбейту емес, осы білімдерін өз бетімен алуға мүмкіндік беретіндей құралмен қамтамасыз ету.
Жаңа педагогикалық технологиядағы негізгі үш саты:
«Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясы бойынша, үш кезеңнен тұратын модульдік сабақты пайдаланады:
- Шақыру
- Іске асыру (ұғыну, мәнін түсіну)
- Рефлексия (сананың өзіне, өзінің психикалық күйіне назар аударуы)
Мұнда сабақтың базалық үлгісі туралы айтылып отыр. Бірақ сабақта барлық үш кезеңді іске асыру мүмкін емес, мысал үшін, бір сабақ толығымен шақыру түрінде немесе т.б. болу керек.

Сыни тұрғыдан ойлау технологиясын қолдану арқылы жасалған өз тәжірибемнен сабақтың бір үлгісін ұсынып отырмын.
Бұл сабақ 6 сыныпта «Ұқсас қосылғыштарды біріктіру» тақырыбы бойынша құрастырылған. Сабақты ұйымдастыруда сын тұрғысынан ойлау технологиясының Инсерт, Блум Таксономиясы, ББҮ стратегиялары пайдаланылады. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы сабақтың барлық сатысын қамтиды. Сабақты оқушылар тиімді меңгеру үшін барлық жағдайларды жасай алады, не білетіндерін ойға түсіреді, сұрақтар қояды, сабақта не үйренгендерін түйіндейді. Осы сатыларды қамтитын сәттер оқушылардың белсенді таным жұмыстарының куәсі болып табылады.

Сабақтың тақырыбы: « Ұқсас қосылғыштарды біріктіру »
Сабақтың типі : Ақпаратты коммуникативті технологияны қолдану арқылы жаңа сабақты енгізу
Сабақтың мақсаты: Ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмімен танысу және қолдану.
Сабақтың міндеттері:
Білімділік:
- ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмімен танысу;
- ұқсас қосылғыш ұғымын енгізу;
- «ұқсас қосылғыштарды біріктіру» дегенді түсіндіру;
- есептеу дағдыларын жетілдіру.
Дамытушылық:
- ойлау, салыстыру және аналогиялық тұрғыда орындау қабілеттерін дамыту;
- берілген тақырып бойынша талдау және жүйелеу дағдыларын дамыту.
Тәрбиелік:
- оқушыларда білімге деген оң көзқарас қалыптастыру, топта жұмыс жасай білуге тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже:
Берілген тақырыпты игеру барысында оқушылар ұқсас қосылғыштар ұғымын түсінумен қатар, ұқсас қосылғыштарды біріктіруде көбейтудің үлестірімділік заңын қолдана білуі қажет.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегиялары:
«Инсерт» - түртіп алу арқылы оқу;
«Блум Таксономиясы»;
Сабақта қолданылатын әдістер:
Зерттеу (ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмін іздеу-кітаппен жұмыс);
Жартылай іздеу ( ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмін құрастырудағы эвристикалық әңгіме)
Сабақта қолданылатын көрнекіліктер: интерактивті тақта, кестелер.
Сабақтың құрылымы және барысы.
1. Мұғалім тақтада жазылған сөздерге назар аударады:
«Адамның құндылығы – оның ойлау қабілетінде» (Блез Паскаль).

« Егер айтсаң - ұмытпаймын, көрсетсең - есімде қалады, қызықтырсаң - түсінемін».
I. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылардың көңілін сабаққа аудару.
II Ауызша есептеу.
№1 кесте
А). Өрнектердің коэффициенттерін ата:
-7ас; -203вс; -у; 10.3z; 5t.
Ә). Теңдеуді шеш:
-х=-6; -2х=-3; -8х=2; -5х=10; 2х=-5; -х=8.

С) Өрнекті ықшамда:
х+х; а-а; 0-а; в*в*в; х-0; х:х; х*х; а-0; в+в+в; х+0; с*0; х:0.
Д) Жақшаларды аш:
- (а+в+с); (х+у)-х; ( с+5,4)-( 4,9 + с); ( а-в) + ( -а +в).

III.Сабақтың тақырыбымен таныстыру.
Берілген кестені оқушылармен бірге толтыру.

№2 кесте
«Б» Білемін
«Б» Білгім келеді
«Ү» Үйрендім

Білгім келеді: оқушылар оқулықтың 4.4 параграфын ашып, мұқият оқып кестенің екінші бағанын толтырады.

VI. Берілген тақырып бойынша жұмыс .
1.Тақтада жұмыс: Жақшаларды ашу:
6 (а-в-с) =
9 ( -х+у) =
-5 ( 3m +k-n) =
3 ( 2х +6у) =
Мұғалім: жақшаларды ашуда көбейтудің қандай қасиеттері қолданылады?

5а-9a + 4а -11а.
Мұғалім: Қосылғыштарға назар аударамыз. Олардың ұқсас элементтері қандай? ( бірдей әріптік өрнектер)
Олар немен ажыратылады? ( коэффициенттерімен)

Мұғалім: оқулықтан тек қана коэффициенттерімен ажыратылатын әріп бөліктерін қалай атайтынымызды оқиық. ( оқушылар жауап берді)
Тапсырма: Өрнектердегі ұқсас қосылғыштарды табыңыз:

№3 кесте
2а + 3в +5а – 5;
-3у +2х +3х;
m+ 2m + 6m – 3n;
11p + 2p + 20p – 3x.

(Әр топқа жеке-жеке тапсырмалар беріледі). I топ. №780, 1-3 тапсырмалар.
II топ. №781, 1-3 тапсырмалар.
III топ. №780, 4-6 тапсырмалар.
IV топ. №781, 4-6 тапсырмалар.

Мұғалім: Ұқсас қосылғыштар немен ажыратылады?
Сергіту сәті: « Мақалдың мағынасын түсіндір» ( Әр топқа жеке мақалдардың мағынасын түсіндіру ұсынылады)
1. Жеті рет өлшеп, бір рет кес;
2. Тоғыз ат бір қазыққа байланбас;
3. Айла алтау, ақыл жетеу.

Мұғалім: Ендігі кезекте ұқсас қосылғыштарды біріктіруді үйренеміз, ол үшін ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмімен жұмыс жасаймыз.
(оқулықпен жұмыс)
№4 кесте
Алгоритмді тексерейік.
Ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмі:
Ұқсас қосылғыштарды біріктіру үшін:
1. Олардың коэффициенттерін қосу керек;
2. Алынған нәтижені ортақ әріп бөлікке көбейту керек.
Мұғалім: ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмін бекітейік.
№782 есеп (180 бет)
Мұғалім: Енді өтілген теориялық материалды бекітеміз, ол үшін Блум Таксономиясын қолданамыз.
1. Білім: жақшаларды аш ( а-в) – (а +в); жақшаларды ашу алгоритмі.
2. Түсіну: ұқсас қосылғыштарды біріктір: 2а -6а + 8а –а -5в +4;
3. Қолдану: 5(7у- 2)- 7(5у + 2)
4. Талдау: ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмі не үшін қажет?
5. Синтез: а-ның кез келген мәнінде өрнектің -ге тең болатынын дәлелде..
6. Бағалау: - көбейтудің үлестірімділік қасиеті ұқсас мүшелерді біріктіруде қажет пе?
- Ұқсас қосылғыштарды біріктіру өрнектердің мәнін табуда қажет пе?
VII Рефлексия

«Б» Білемін
Оң және теріс сандарға амалдар қолдану; жақшаларды ашу; өрнектегі сандық коэффициентті анықтау;
көбейтудің үлестірімділік қасиетін қолдана білу.
«Б» Білгім келеді
Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып жақшаларды ашу; ұқсас қосылғыштар;
ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмін;
бос мүше.
«Ү» Үйрендім
Көбейтудің үлестірімділік қасиетін қолданып жақшаларды ашу; ұқсас қосылғыштар; бос мүше;
ұқсас қосылғыштарды біріктіру алгоритмін.
Біздің бүгінгі сабағымыз сіздерде қандай әсер қалдырды? Не себепті?
VIII.Үйге тапсырма. №783, №786, №789. 180-бет.