Тәрбие, тәлім - кітапта

Тәрбие, тәлім - кітапта.
Тәрбие мәселесін сөз еткенде балаларымыздың кітап оқудан қол үзіп бара жатқаны жанға батады. Оқушылардың көпшілігінде самарқаулық басым, қызығушылық жетімсіз. Тіпті ашығын айтсақ, көркем туынды оқымайтын, көркемдік әлеміне қызықпайтын, одан гөрі теледидар, кино көргенді хош санайтын оқушылар қатары жылдан - жылға көбейіп келеді, ащы да болса, шындық осы. Бұл жағдайда орта және жоғары мектептер ұстаздары, бәріміздің де қатысымыз бар. Қай қайсымыз да шәкірттерімізден жеткілікті деңгейде талап ете білеміз бе? Максим Горький:«Ашыққан адам асқа қандай обыр болса, мен кітап оқуға сондай обырмын...» деген екен.
Ал, бүгінде осындай жастар кездесе ме...

Кітап - адам баласы ақыл - ойыннан туған рухани байлықты сақтап, оны ұрпақтан - ұрпаққа жеткізіп отыратын, білім мен тәрбие беретін құрал. Ол - адамзат жасаған ең ұлы кереметтердің бірі. Менің ойымша, балалар теледидар мен компьютер ойындарына әуес сияқты. Олар сол көгілдір жәшіктерден (аудио, видео, интернет) бәрін дайын күйінде қабылдап жатыр. Неліктен біздің халық кітап оқымайтын дертке ұшырады. Кітапханашының, ата - ана мен мұғалімнің белсенді көмегі қажет. Оларға барлық білім кітапта екенін әліде болса жете түсіндіріп көмектесуіміз қажет. Ол үшін оны мектеп табалдырығын аттаған бүлдіршіндерден бастасақ. «Артық ғылым кітапта, ерінбей оқып көруге» деп Абай атамыз айтқандай, кітапты балаға жастайынан оқуға баулу керек. Бірақ, ешқашан да баланы оқуға мәжбүрлемеуіміз қажет. Оқушыны өз бетімен кітап оқуға үйретіп, оны қалыптастыру үшін жүйелі жұмыстар жүргізе білу керек. Кітаппен шындап жұмыс істей алмау біреулердің кітапқа деген сүйіспеншілігін мұқалтса, енді біреулерді жүйесіз, ойланбай оқуға әкеліп соқтырады. Осы бастан алдын алмасақ, барар - бара рухани әлемге атүсті қарайтын індетке жолығамыз. Шынымен де адам баласының санасын рухани адамгершіліктен гөрі күйкі тірлік басып кетсе, онда оның өміріне ақау түсетіні белгілі. Орыстар кітап оқымайтын халге жеткенін зерттеп, зерделеп күресуде. Бізде жұмыс жоқ деуден аулақпын. Қол жеткізген жетістіктерімізде жетерлік. Әрине, барлық оқушылардың әдеби туындыларды оқымайды, жалқау, өнерге қызықпайды деп кінәлау да дұрыс болмас. Ізденіш, кітапты сүйіп оқитын, мектепте оқып жүріп түрлі пәндік олимпиадаларға, ғылыми жобаларға қатысатын, жүлделі орындарды иеленіп жүрген оқушылар да баршылық. Бұлар бірақ, азшылық. Десек те, ұлттың рухани әлемге бір табан жақын болуы үшін мүмкіндік жасауымыз керек. Шынымен де, ертеңін ойлаған ел ең алдымен рухани әлемнің ешқандай тосқауылға ұшырамай, нәтижелі жұмыс істеуіне жағдай жасайды. Себебі, ұлттың ұлт болып қалуы үшін, халықтың өресі басты орында тұруы керек. Өйткені, Адам мен адамды, ел мен елді теңестіретін - білім. Қазақстан биік белестерге ғылымын өркендету арқылы жетеді. Сондықтан білімді болмай, алға қойған мақсатымызға жете алмаймыз. Орыстың танымал педагогы В. Сухомлинскийдің мына бір сөзі, сөзі емес - ау, талабы дейікші, бүгінгі мектеп өмірінде етек алып отырған әлгіндей кемшіліктердің себебін анық аңғартқандай.