Құрақ құрау

Пәні: Технология
Сыныбы: 8 «ә»
Сабақтың тақырыбы: Құрақ көздерін біріктіру.
Сабақтың міндеттері:
а) Білімділік: Құрақ түрлерімен таныстырып, құрақ көздерін біріктірудің әдіс - тәсілдерін, оны біріктіріп көріп, жұмыс жасауға және жоспарлауға үйрету.
б) Дамытушылық: Теориялық білімдерін іс - жүзінде (практикада) шығармашылықпен дамыту, құрақ құрау туралы алған білімдерін, дағдыларын нығайту.
в) Тәрбиелік: Халқының өнерін, салт - дәстүрін бағалай білуге, өнер адамдарын құрметтеуге, әсемдікке, ұқыптылыққа, төзімділікке баулу. Эстетикалық жағынан дамыған, ойлау қабілеті терең, жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың мақсаты: Құрақ құрау жолын үйрету.
Сабақтың түрі: Сайыс сабақ
Сабақтың типі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: Топпен жұмыс, сұрақ - жауап, зерттеу, қайталау, жүйелеу,
сарамандық жұмыс.
Пән аралық байланыс: Сызу, бейнелеу, геометрия, математика, қазақ әдебиеті, тарих.
Сабақтың көрнекілігі: топтамалар, үлестірмелі кеспелер, мақал - мәтелдер, тірек - схемасы,
технологиялық карта, бағалау көрсеткіштері, тест сұрақтары.
Керекті құрал - жабдықтар: Қайшы, сызғыш, қарындаш, өшіргіш, түрлі - түсті қағаз,
бояулар, үлгі шаблондар, қағаз, бор, мата түрлері, ине, жіп.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
ІІІ. Өткен сабақты пысықтау.
ІҮ. Жаңа сабаққа кіріспе.
Ү. Жаңа сабақ.
ҮІ. Сарамандық жұмыс.
ҮІІ Қорытындылау
ҮІІІ. Оқушыларды бағалау
ІХ. Үйге тапсырма

І. Ұйымдастыру кезеңі
а) Оқушылармен сәлемдесу, кезекші арқылы түгелдеу, сынып бөлмесінің тазалығын, оқушылардың тәртібін реттеу, қадағалау.
ә) Оқушыларды екі топқа бөліп, топ басшысын сайлау.
1 топ: «Ботакөз», 2 топ: «Жұлдызша».

ІІ. Үй тапсырмасын «Брейн ринг» ойынын (топтастыру техникасы) арқылы сұраймын. Тақтаға алтыға бөлінген дөңгелек секторларды ілемін. Әр сектор нөмірленген. Алты оқушыға алты тапсырмасы бар үлестірмелі кеспелер тапсырамын. Нүктесі бар кубикті ортаға тастағанда қай нөмір шықса сол нөмірді ашады, ал өз нөмірлеріне жауап бермесе басқа оқушы жауап береді. Барлық сұрақтарға жауап берілген соң, дөңгелек сектордың барлық нөмірі ашылады. Құрақтың суреті шығады. Енді бұл қандай құрақ екенін табу керек.

а) Сұрақтары:
1. Құрақ дегеніміз не?
2. Құрақ түрлерін ата?
3. Құрақ құрау үшін қандай геометриялық фигуралар қолданылады?
4. Құрақ құрауда түстердің үйлесімділігін не деп атайды?
5. Құрақ құрау кезінде қандай қауіпсіздік ережелерін сақтау керек?
6. Құрақтан қандай бұйымдар жасалған?
ә) «Жалғасын тап» ойыны.
(мақал - мәтелдер)
Бірінші топ бастайды, екінші топ жалғасын жалғастырады. Қай топ жалғастыра алмаса, сол топ ұпай алмайды.
1. Бүгінгі істі ……….. қалдырма.
2. Жеті рет өлше,…….. кес.
3. Өнерліден үйрен,
өнерсізден ……………
4. Еңбек етсең ерінбей,
……………. тіленбей.
5. Еңбегің сайлы болса,
ішің …………. болар.
6. Бірлік болмай, ………болмас.
7. Қыз еркем, ……….. көркем.
8. Өнерлі болу зейнет,
Өнерсіз болу…………
9. Талаппен бастап.
…………. аяқта.

ІІІ. Өткен сабақты пысықтау.
Ал, балалар осы мақал – мәтелдерде айтылғандай, әрбір істі талғаммен, ептілікпен, шеберлікпен жасауға тиістіміз. Құрақ өнері де біздің бойымыздан осындай қасиеттерді талап етеді. Құрақ құрау аса шеберлікті қажет етеді.

Құрақ құрау екі мақсатты көздейді.
Біріншіден, мата қиындыларын іске ұқсату, кәдеге жарату, яғни адам үнемділікке үйренеді.
Екіншіден, үлкен сәнділікпен мата қиындыларынан әртүрлі пішінді жасай отырып, қиюластырып, жастық, көрпе, көрпешелер тігу. Жалпы құрақтың бірнеше түрі бар: ботакөз, шатыргүл, сегізжапырақ, тырнақатар, майда құрақ, аққу, қызғалдақ, қайшы т. б. Матаның үйлесімділігіне, қиюласу өрнегіне қарай құрақты мынадай топтарға бөледі.

ҚҰРАҚ ТҮРЛЕРІМЕН ТАНЫСТЫРЫП ӨТЕМІН
Құрақ өнері тек қазақ халқына ғана емес, әлемнің басқа ұлт халықтарында да құрақ өнері дамыған. Қазіргі кезде мата қалдықтарынан тігілген бұйымдар әр ұлттың тұрмысында кеңінен қолданылып жүр. Мысалы, орыс халқы бұл өнерді «Лоскутная техника» деп атайды. Ал Европа халықтарында «Пэчверк» деп аталса, жапон халқында құрақ өнері «Сашико» деп аталады.
Орыс халқы мата қиындыларынан «Лоскутная техника» әдісімен жамылатын көрпе, төсеніш, тұтқыш, жастық сияқты бұйымдар дайындаған. Қазіргі жапон халқында «Сашико» техникасы ұлтық кимано киімінде және үй тұрмысында қолданылып жүр.

ІV. Жаңа сабаққа кіріспе.
Құрақ құрау үшін оның әдіс тәсілдерін білуіміз керек.
Құрақ құрау схемасы.

V. Жаңа сабақ.
Матаны құрау үшін ең бірінші, қандай өрнекті құрайсың, сол өрнектің сызбасын қағаз бетіне түсіріп аламыз. Екінші, матаның түр – түсінің үйлесімділігін анықтау үшін оны түс таңдай отырып бояп аламыз.
Осыдан кейін геометриялық пішінде үлгі қағаз даярлап аламыз да, сол қағазды үлгі етіп, пайдалану арқылы матаны қағаз мөлшерімен қиып аламыз. Қиылған матаны сызба үлгіге қарап белгіленген өрнек бойынша рет – ретімен: әуелі ортаңғы бөлік, содан кейін шеткі бөліктерін тігіп аламыз.
Міне, осындай жұмыстар жүргізу арқылы құрақ құрау технологиясын меңгереміз.

VІ. Сарамандық жұмыс.
«Сегіз жапырақ» құрағын құрастыруға арналған технологиялық карта.
Қауіпсіздік ережесін еске түсіру.

VІІ. Жаңа сабақты қорытындылау.
Берілген бес сұрақ, төрт жауабымен беріледі. Әр топқа координаталық бұрыш беріледі. Көлденеңінен сұрақтар, тігінен жауап нүктелері белгіленеді, сол нүктелерді қосып график сызамыз.
Тест сұрақтары
1. Мата қиындыларынан дайындалатын сәндік қолданбалы өнер түрі.
А) текемет
Ә) түскиіз
Б) құрақ
В) сырмақ

2. Құрақ құрағанда қолданылатын құрал – жабдықтар.
А) біз ине, кергіш, жіп, сурет түсірілген мата, қармақты біз.
Ә) қайшы, ине – жіп, сызығыш лента, мата, картон – үлгілер, бор.
Б) тоқитын станок, қайшы пышақ, тоқпақ ине.
В) желім, таспа баулар, ою үлгілері, ине, қайшы.

3. Құрақ құрауда кездесетін ою түрлері.
А) қошқар мүйіз, түйе табан, сынық мүйіз.
Ә) шимай, сұлма, тұмарша.
Б) ботакөз, тырпақатар, жұлдызша.
В) бітпес, бөрікөз, тайтұяқ.

4. Европа елдерінде құрақты не деп атайды?
А) лоскутная техника
Ә) құрақ
Б) сашико
В) пэчверк

5. Құрақ барысында адам неге үйренеді?
А) үнемділікке, шыдамдылыққа
Ә) ептілікке, жылдамдыққа
Б) іскерлікке, әсемдікке
В) тапқырлыққа ұшқырлыққа

VІІІ. Оқушыларды бағалау.
Құрақ құрау да өнер. Қарап тұрсақ өзіндік сыры бар. Құрақтардың түрлерін көрсете отырып, сабақта мынадай жыр жолдарымен қорытқым келеді.
Қас шебердің қолы ортақ,
Ұрпақтарға жалғасқан.
Зердеңде болса – сол атақ,
Болашақта жетер қалмастан.
Әже менен анадан,
Мирас болған – бұл өнер.
Ұрпақтан озып ұрпаққа,
Кете берер бұл өнер.

Оқушыларды бағалаймын.
ІХ. Үйге тапсырма: түрлі – түсті мата қиындылары, үлгі шаблондар, қайшы әкелу.