«Жылқышы» әңгімесі Сәбит Мұқанов

Сабақтың тақырыбы: «Жылқышы» әңгімесі С. Мұқанов.
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға С. Мұқановтың «жылқы» әңгімесінің маз - мұнын түсіндіру. Жылқы малы туралы түсіндіру, «Жеті қазынаның бірі» жылқының ерекше қасиеттерімен таныстыру.
Сабақтың дамытушылық мақсаты: Мәнерлеп оқуға, түсінгендерін өз сөздерімен айтуға.
Сабақтың тәрбиелік мақсаты: «Жылқы» жануарына деген сезімдерін ояту қамқорлық жасауға тәрбиелеу. Сөздік қорларын молайту.
Ойлау, есте сақтау қабілеттерін арттыру.
Шығармашылықпен жұмыс жасай білуге тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: Түсіндіру сұрақ - жауап.
Сабақтың көрнекілігі: плакаттар, суреттер, топтамалар, мақал - мәтелдер.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Сабақтың өтілу барысы: Ұйымдастыру кезеңі.
Үй тапсырмасын пысықтау, бағалау.
Үйге не берілді?
Оспанхан Әубәкіров «Ара мен шыбын» әзіл өлеңі.

2. Сұраққа жауап.
1. Мәтінді шығарманың қай түріне жатқызасың? 2. Шығарма нелер жөнінде? 3. Шыбын араға қандай өтініш айтты? 4. Ара неліктен бірден келісе салмады?
5. Мысалдан көкейіңе не түйдің?
3. Шығарманы рөлге бөліп оқыту.
4. Автордың қорытынды ойы айтылған шумақты бөліп оқытып, түсіндіру.
Үй тапсырмасын қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ
1. Кіріспе әңгіме ой қозғау.
Балалар! Біз жылқы туралы не білеміз?
2. Оның қандай пайдасы бар?
3. Жылқы қандай жануар?
4. Немен қоректенеді?
5. Қандай пайдасы бар?

Сүті, еті, көлік, төрт аяғы бар, жалы бар, жүйрік, батырлар мінген, өлең - жырлар, қоңыр, көкшіл, таза су ішеді. Қандай түрлері бар?
Тағы қандай пайдасы бар? Жылқышы деген кім? Жылқы қандай жануар? Жүйрігі, жорғасы, жүктартқыш, сүті өкпе ауруына ем. Жылқы сезімтал, жылқы малдың патшасы.
Балалар, бүгін біз С. Мұқановтың «Жылқы» әңгімесін оқимыз. Жылқының ерекше қасиеттерімен, жылқышы мамандығының ерекшелігімен танысамыз.
Біз тақтаға не білгеніміз жайлы жаздық, енді не білгіміз келетіні жайлы жазайық.

2. 1). «Жылқы» әңгімесін мәнерлеп оқып беру. Әңгіменің мазмұнын түсіндіру.
Жылқы – малдың патшасы. Қазақтың көшпелі тұрмысында жылқының орны ерекше болған. Қазақ халқы жылқыны ерекше бағалаған...
2). Жылқышы және оның жылқышы – ауыл шаруашылығында еңбегі ауыр еңбек. Жылқышының ең ауыр кезеңі – қыс кезеңі. Қыста олар қоста өткізеді. Жылқышы қосы – күнде көшіп жүретін баспана. Қымызы – шипалы, таптырмайтын сусын.
Қылы арқан, жіп, желі.
Еті - өте жоғары сапалы.
Қазысы – тағам, емдік қасиеті мол.
Терісі – жүген, үзеңгі бау, қамшы жасайды.

3. Дәптермен жұмыс.
4. Ел таңбамен таныстыру.

IV. Кітаппен жұмыс. Оқыту.
V. Сұрақ - жауап.
1. Жылқыны жасына қарай қалай атайды? (құлын, жабағы, тай, құнан, дөнен, бесті).
2. Жылқыны түсіне қарай қалай атайды? (торы, көк, жирен, күрең).
3. Жүйрік аттарды қалай атайды? (сәйгүлік, саңлақ, тұлпар, арғымақ).
4. Жылқыға байланысты қандай ойындар бар? (бәйге, аударыспақ, қыз қуу, көкпар, теңге алу).

Сыныпты үш топқа бөлеміз.
Ойын «Бәйге»
І топ тапсырмасы
І. 1. Жылқы туралы мақал.
ІІ. 2. Жылқыға байланысты ұлттық ойындар.
ІІІ. 3. Жылқы жайлы эссе жазу (3 минут).

ІІ. Тіл өнер
1) «... – малдың патшасы»
2) «Аң патшасы -....
3) «Жылқының еңбегінің ауыр кезеңі -....»
ІІІ сайыс. Өлең шығару.
IV. Жорға ойыны.
І - топ. Жылқыны жасына қарай қалай атайды?
ІІ - топ. Жылқыны түріне қарай қалай атайды?
ІІІ - топ. Жүйрік аттарды қалай атайды?

1. Жылқыға байланысты ұлттық ойындар.
2. Жылқының пірі.
3. Бәйгеге шабатын баланы кім дейді? (шабандоз).
4. Жүйрік аттарды баптайтын адам? (бапкер)
5. Жылқыда не жоқ? (өт)
6. Жылқы қандай жануар? (сезімтал)
7. Жылқының сүтінің қандай пайдасы бар? (өкпе ауруына)
8. Жылқыға не жоламайды? (жылан)

V. 5 жолды өлең шығару.
1. Жылқы
2. Қара, жүйрік, жорға
3. Құлынына қымыз береді
4. Қымызын ішу үшін
5. Жылқы – жануар
Қорытындылау, балалар білімін бағалау.
Үйге: «Жылқы» әңгімесінің мазмұнын айту. Жылқы туралы мақал - мәтелдер жаттап келу.