Қазақ тілінің ережелері 1 - 11 сыныптар үшін

Қазақ тілінің ережелері 1 - 11 сыныптар үшін
Фонетика
Фонетика – тіл туралы ғылымның бір саласы. Онда дыбыстар, екпін және буын, үндестік заңы қарастырылады.
Қазақ тілінде 42 әріп және 37 дыбыс бар.
Екі белгі бар: ъ - айыру белгісі, ь - жіңішкелік белгісі.

Қазақ тілінде тән әріптер 10: ә, і, ң, ғ, ү, ұ, қ, ө, һ, ы.
Дыбыстар (звуки): дауысты, дауыссыз.

Дауысты (гласные)- 12 дыбыс: а, ә, о, ө, е, э, ү, ұ, у, ы, и, і
1) Еріндік (5): ү, ұ, у, о, ө; Езулік (7): а, ә, е, ы, і, и, э;
2) Ашық (6): а, ә, о, ө, е, э; Қысаң (6): ү, ұ, у, ы, и, і,;
3) Жуан (5): а, о, ұ, ы, у; Жіңішке (7): ә, ө, ү, і, е, и, у, э;

Дауыссыз (согласные)– 25 дыбыс: б, в, г, ғ, д, ж, з, й, к, қ, л, м, н, ң, п, р, с, т, ф, х, һ, ц, ч, ш, щ, у(тау)
қатаң (11): к, қ, п, с, т, ф, х, ч, ш, щ, ц
ұяң (8): б, в, г, ғ, д, ж, з, һ,
үнді (7): л, м, н, ң, р, й, у (уақыт)

Буын (слог):
ашық: а - на, қа - ла
тұйық: ат, ақ, ән, ет
бітеу: нан, тіл, қыс
Тасымал - перенос
Екпін (ударение) сөздің соңғы буынға түседі (постоянно падает на последний слог).

Үндестік заңы (Закон сингармонизма).
1) Буын үндестігі (слоговой сингармонизм)
2) Дыбыс үндестігі (звуковой сингармонизм)

Буын үндестігі
жуан+жуан + жуан
жіңішке+ жіңішке+ жіңішке

Бағынбайтын қосымшалар (не подчиняются правилу)
көмектес септіктің жалғаулары: - мен, пен, бен
- нікі, дікі, тікі
- еке, тай, жан, сымақ, (әкетай, көкежан)
шет тілінен енген қосымшалар: - паз,- қор, -ғой, -кер,- гер, -кеш, -хана, -күнем, -дар, -ист, -изм, бан, -тал,- уар, -ов, -ев
(әсемпаз, еңбекқор, Әуезов)

Дыбыс үндестігі
Ілгерінді ықпал (прогрессивная ассимиляция)


Қазақ тілінің ережелер жинағы 1 - 11 сыныптар үшін. Қарау