Сәбит Мұқанов «Лашын» әңгімесін талдау

ОҚО, Созақ ауданы,
«Шолаққорған» жалпы орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
Өтепов Талғат Рәзімханұлы

Әдебиет 5 сынып
Сабақ тақырыбы: С. Мұқанов. «Лашын» әңгімесін талдау
Мақсаты: әңгіменің баяндау стилі, тақырыбы мен идеясы, жазушының көркемдік тәсілді қолданудағы шеберлігін түсіну.
Күтілетін нәтиже: құсбегілік өнерге қатысты сөздердің мағынасын біліп, сөздік қорлары көбейеді, шығарманы көркем баяндауды меңгереді.
Әдіс - тәсілдер: өзара бағалау, «Миға шабуыл» сұрақ - жауап әдісі, «Автор орындығы» сұрақ - жауап әдісі, кері байланыс.
Жеті модульдің кіріктірілуі: Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс - тәсілдер, СТО, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау, жас ерекшеліктеріне сәйкес білім беру.
Мұғалімнің іс - әрекеті: не істеймін?
Қызығушылықты ояту
1. Оқушыларды түгелдеу 1 мин

2. Білім алуға, өмірді сүюге деген құлшыныстарын ояту үшін «Салыстыру» таныстырылымын көрсету. 3 мин.

3. Үй тапсырмасын сұрау: С. Мұқановтың «Лашын» әңгімесі. Оқушылардың әңгіме желісін толық меңгергендерін білу үшін «Бағдаршам» әдісін пайдалану. 1 мин
4. «Миға шабуыл» әдісі. Сұрақтар беру:
*Неге әңгіменің атын «Лашын» қойған?
*Құспен аң - құс аулау қалай пайда болған деп ойлайсыңдар?
*Әңгіме кімнің атынан баяндалады?
*Әңгімеден қандай әсер алдыңдар?
*Жазушының бұл әңгімені жазудағы мақсаты не?* Бұл шығарма қай ауылға байланысты жазылған?* Балтабай ауылындағы Сәбит Мұқановтың ерекше жақсы көретін адамы кім? Ол немен айналысты?* Лашын қандай құс?
* Ахмет лашынын салуға қай мезгілде шығатын еді?
* Құс салатын адамның құралы не? Ол не үшін қажет?
* Лашын қандай құстарды алады?
*Лашынға алдырмайтын құс не?
*Құстың отқа шығатын мезгілі қай кез?
*Құстың қандай сезім мүшесі ерекше дамыған? 5 мин.

5. «Автор орындығы» әдісін қолдану 5 мин
Мағынаны тану
Жаңа сабақ тақырыбы таныстырылады:
«Лашын» әңгімесін талдау.
Мақсаты түсіндіріледі: әңгіменің тақырыбы мен идеясын, көркемдігін талдау.

1 - тапсырма 7 мин
Оқушыларға әңгімеде кездесетін құс суреттерін слайдтан таңдатып, сол құсқа қатысты эпизодтарды айтқызу.

2 - тапсырма. 5 мин
Сөз мағынасын түсіндіру. Олар:
қадім - ескі
атбегілік - атты баптау
құсбегілік - құсты баптау
бидайық - қиялдағы құс
дабыл - ұрмалы аспап
дабылдау - дабылды ұрып, дыбыс шығару
түлек - құстың жасы
саят - құспен аңға шығу
әр тайпы құс оттайтын кезі - құстардың әр тобының жайылатын, азықтанатын кезі
«құс салып айдын көлді дабылдаттым»- құстарды ұшыру
«қыран құс қисық ұшып, түзу ілер»- құстарды тура қумай, дәл астына барғанда тік көтеріледі.
«бір қызық ісім екен сұм жалғанда»- өмірдегі ең қызық іс екен.

3 - тапсырма 7 мин.
Әңгімеден эпитет пен теңеулерді тапқызу. Ол үшін ережелерін айтып, еске түсіру.
Эпитет дегеніміз заттың айрықша сипатын білдіретін сөздер.
Теңеу дегеніміз - зат немесе құбылыстың ерекше белгілерін көрсетпей - ақ басқа бір зат немесе құбылыспен салыстырып суреттеу.
Әңгіменің тақырыбы мен идеясын сұрау. 1 мин.

Сабақты бекіту үшін С. Мұқановтың шығармашылығы мен «Лашын» әңгімесіне жасалған слайдты көрсету аудиожазбаны тыңдату. 3 мин.

Ой - толғаныс
«Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі
Жиынтық бағалау
Үйге тапсырма: Құстар жайлы эссе жазу
Рефлексия жаздыру