Одағай сөздер туралы түсінік

Одағай сөздер туралы түсінік
Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларға одағай сөздер туралы түсінік беру, қолданысын түсіндіру, сөз таптары бойынша білімдерін пысықтау
2. Оқушылардың білік дағдыларын қалыптастыру, ойлау қабілеттерін, тіл байлығын дамыту, шығармашылыққа баулу.
3. Оқушыларды ұйымшылдыққа, алғырлыққа тәрбиелеу
Сабақтың түрі: дәстүрлі емес
Сабақтың типі: жарыс сабақ
Әдісі: түсіндіру, сұрақ - жауап, талдау, шығармашылық жұмыс
Көрнекілігі: слайд, суреттер, кеспе қағаздар
Пәнаралық байланыс: әдебиет, тарих

Сабақтың жүрісі:
I Ұйымдастыру Оқушылармен амандасу, түгендеу, сабаққа назарын бұру

II Үй тапсырмасын тексеру
Шылау сөздерді қайталау
Шылау дегеніміз не?
Шылаулар мағынасына қарай нешеге бөлінеді?
Септеулік шылаулар қандай септіктерге тіркесіп келеді?
Жалғаулық шылаулар қандай мағына береді?
Демеулік шылауларға мысал келтір.
Дефис арқылы жазылатын шылауларды ата
Да, де, та, те шылауларын жатыс септік жалғауынан қалай ажыратамыз?
Мен, бен, пен шылауларының емлесі

III Жаңа сабақ
Одағай сөздер туралы түсінік
Қазақ тілінде неше сөз табы бар? Атап шығу
Сабақты түсіндірмес бұрын мына суреттерге назар аударайық.
Сонымен, балалар, толық мағынасы жоқ, сөйлемде басқа сөздермен байланысқа түспейтін, адамның көңіл күйін, сезімін білдіретін және малды, жануарларды шақыру мақсатында қолданылатын сөздерді одағай деп атаймыз. Мысалы паһ - паһ, әттеген - ай, алақай, тәйт, шөре - шөре, құрау - құрау
Одағай сөздердің ерекшеліктері
1. Дербес лексикалық мағынасы болмайды.
2. Сөйлемде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейді. Сондықтан үтірмен оқшауланып тұрады.
3. Сөйлем мүшесі бола алмайды.
4. Басқа тілге аударылмайды.
5. Адамның түрлі көңіл күйін, сезімін білдіреді.
Одағайдың 3 түрі бар: 1. Көңіл күй, мысалы: алақай, туһ, апыр - ай 2. Ишарат, мысалы: жә, тәйт 3. Шақыру, мысалы: моһ - моһ, пұшайт - пұшайт

IV Оқулықпен жұмыс
256 - жаттығу
Әй, ә, ойпырым - ай, ойбай, апыр - ай, е - е - е, қап, уа, пәлі
Сөйлемдерді талдау

V Топтық жұмыс
1. Көрініс қою
2. Суретке қарап мәтін жазу
/ Одағай сөздерді кірістіру/

VI Сәйкестендіру. Төрт түлік малды қалай шақырамыз?
Қой әукім - әукім
Жылқы шөре - шөре
Түйе пұшайт - пұшайт
Ешкі құрау - құрау
Сиыр көс - көс
Төрт түлік туралы не білеміз?
Олардың пірлерін ата.

VII Сабақты бекіту
1. Кеспе қағаздарға жауап беру. Көп нүктенің орнына тиісті одағай сөзді қой.
1)..., мына атқа мінер ме еді!
2)..., Сүйіндік аға, оныңыз жақсы ақыл екен.
3) Көре алмай қалдым - ау,...!
4)..., қандай тымырсық түн
5)..., емтиханнан 5 алдым!
6)..., сенің жайбасарлығыңнан қалып қойдық.
7) Киноактер болсам ғой,...!
8)..., сен қашан келдің?

2. Семантикалық карта
Одағайлар -------- Көңіл күй -------- Ишарат ---------- Шақыру
Жә
Алақай
Пай - пай
Көс - көс
Шіркін - ай
Кә - кә
Пәлі
Тәйт
Шіп - шіп
Қап

VIII Үй жұмысы
1. Ережені оқу
2. 257 - жаттығу
IX Бағалау

Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қаласы
№18 орта мектептің қазақ тілі және әдебиеті пәні мұғалімі
Ауданова Жадыра Туленбайкызы

Толық нұсқасын жүктеу