Әлифби өлеңі

Абай Құнанбаев

Әлифби өлеңі
Әлифдек ай йүзіңе ғибрат1 еттім,
Би, бәләи2 дәртіңа3 нисбәт4 еттім.
Ти, тілімнән шығарып түрлі әбиат5,
Си, сәнаи6 мәдхия7 хүрмәт еттім.

Жем, жамалың8 қандай ақ рузи9 маған,
Ха, хәлиллик10 таппадым, жаным, сәнан.
Хи, халайық, мен емес, бәрі ынтизар,
Дәл, дариға ғишық оты бермес аман.

Зәл, зәлиллік11 көрген соң, сайрай бер, тіл,
Ре, риза қылмағыңды, яр12, өзің біл.
Зи, зәһәрдай13 күйдірді ғишқың қатты,
Сын, сәләмат қалмағым болды мүшкіл.

Шын шикәр ләб14 есіме түскен сайын,
Сат, сабырым қалмады, мен не әйләйін.
Зат, зайғ15 өмірім өтті менің бекер,
Тай, талаптан әйтеуір құр қалмайын.

Зай, залым көп қылыш боп жанға оқталды,
Ғайін, ғақылымды басымнан тартып алды.
Ғайын, ғариблік басыма түскеннен соң,
Фи, файдаң тие ме деп жаза салды.

Қаф, қабыл болар ма екен жазған хатым,
Кәф, кәмил16 ақылың, асыл затым.
Ләм, ләбіңнен ем қылсаң мен дерттіге,
Мен, меһріңнен қалмас ед бар апатым.

Нон, налә ғып қайғыңмен күйдірдің көп,
Уау, уәйлана17 ғишқың уайым жеп,
һи, һеш файдаң тимесе өлді ойлаңыз,
Ләм әлиф, лә иләһа илалла18 деп.

Я, ярым, қалай болар жауап сөзің,
Мәт – қасың, тәштит – кірпік, сәкін – көзің19.
Үтірмен асты - үстілі жазуда бар,
Болуға асты - үстілі көнсең өзің.

1 Ғибрат (арабша) – үлгі, өнеге, нақыл, мағына.
2 Бәләи (арабша) – пәле, қиыншылық.
3 Дәртіңа (дәрд) – түп мағынасы ауру, азап шегу; өлеңдегі мағынасы – ғашық болып дерттену.
4 Нисбәт (арабша) – байланыс, бір нәрсемен байланыста болу. Бұл арада ем таптым деген деген мағынада.
5 Әбиат (арабша) – өлең, жыр; бәйт сөзінің көпше түрі.
6 Сәнаи (арабша) – сұлу, әдемі, шебер.
7 Мәдәх, мәдхия (арабша) – мақтау, өлең, ода.
8 Жамал (арабша) – көрік, сұлулық.
9 Рузи (парсыша) – күн, күндей.
10 Хәлил (арабша) – шын дос, сүйген жар.
11 Зәлил (арабша) – азғын, жексұрын, қорланған.
12 Яр (парсыша) – дос, сүйікті мағынасында.
13 Зәһәр (парсыша) – у.
14 Шикәр ләб (парсыша) – тәтті ерін.
15 Зайғ (арабша) – жолдан таю.
16 Кәмил (арабша) – толық.
17 Уәйлана (арабша) – бақытсыздық, қайғы.
18 Лә иләһа илалла (арабша) – Алладан басқа ешбір тәңірі жоқ.
19 Бұл бір жолда араб жазуындағы сөздерді дұрыс оқу үшін қойылатын белгілерді келтіреді.
Абай Құнанбайұлының басқа өлеңдерін қарау