
Италия ойшылдарының нақыл сөздері
Мақал-мәтелдер
Италия ойшылдарының нақыл сөздерінің тарихы мен шығуы
Италия – әлемдік философия мен әдебиеттің алтын бесігі. Бұл елдің ойшылдары өз дәуірлерінде ғылым, өнер, саясат, мораль, және адамгершілік туралы терең ойларын қалдырған. Олардың нақыл сөздері ғасырлар бойы ұрпақтан - ұрпаққа беріліп, адамзатқа рухани азық болып келеді.
Төменде әрбір ойшылдың нақыл сөздерінің шығу тарихына қысқаша шолу жасайық:
1. Данте Алигьери (1265 – 1321) – Орта ғасырлардағы даналық
Данте – итальян әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі. Оның «Құдіретті комедия» шығармасы адам жанының күйзелісі мен рухани тазаруын сипаттайды. Оның "Тозақтың ең қараңғы жерлері жанжал кезінде бейтарап қалғандарға арналады" деген сөзі саясатқа араласпағандарды сынға алады. Оның философиялық ойлары Қайта өрлеу дәуіріне үлкен ықпал етті.
· "Тозақтың ең қараңғы жерлері жанжал кезінде бейтарап қалғандарға арналады."
· "Күшті адам – өз эмоциясын басқара білетін адам."
· "Үмітті жоғалтпаған адам ешқашан толықтай адаспайды."
· "Махаббат бәрін жеңеді, сондықтан біз де оған бағынуымыз керек."
· "Жүрегің қайда болса, сенің қазынаң да сонда."
2. Никколо Макиавелли (1469 – 1527) – Қайта өрлеу дәуіріндегі саясаткер
Макиавеллидің нақыл сөздері оның «Патша» (Il Principe) атты еңбегінен шыққан. Ол саясат пен биліктің шынайы қырларын ашып, "Мақсат – құралдарды ақтайды" деген принципті дәріптеді. Бұл ойлар өз заманы үшін революциялық болды және көптеген билеушілерге әсер етті.
· "Мақсат – құралдарды ақтайды."
· "Адамдар сенен қорыққан кезде ғана сені құрметтейді."
· "Тірі қалу үшін өзгеруге дайын бол."
· "Билікке қол жеткізген адам оны оңайлықпен бермейді."
· "Ерлік – табысқа жетудің ең үлкен құпиясы."
3. Леонардо да Винчи (1452 – 1519) – Ғылым мен өнердің символы
Леонардо – ғалым, суретші және өнертапқыш. Оның нақыл сөздері көбінесе ғылым мен табиғатты зерттеуге негізделген. "Қарапайымдылық – жоғары жетістіктің белгісі" деген ойы оның өнер мен ғылымдағы көзқарасын көрсетеді. Оның қолжазбаларында көптеген даналық сөздер кездеседі.
· "Өмір – ол қозғалыс."
· "Қарапайымдылық – жоғары жетістіктің белгісі."
· "Білімді көбейткен сайын күмән да артады."
· "Табиғатта бәрі өзара байланысты."
· "Бақыт – жұмысыңды жан - тәніңмен сүюде."
4. Гальилео Гальилей (1564 – 1642) – Ғылыми революцияның көшбасшысы
Гальилео – астрономия мен физиканың негізін қалаушылардың бірі. Оның "Жер бәрібір айналады" деген әйгілі сөзі шіркеудің Жер ғаламның орталығы деген догмасына қарсы айтылған. Оның ғылыми еңбектері кейінгі ғасырларда ғылымға үлкен серпіліс берді.
· "Адамды күмән мен зерттеу ғана алға жетелейді."
· "Жер бәрібір айналады."
· "Ғылымның мақсаты – ақиқатты іздеу."
· "Өлшеуге болатын нәрсені өлшеп, өлшеуге келмейтінін өлшеуге болатындай етіп жаса."
· "Әлем – табиғаттың жазылған кітабы."
5. Франческо Петрарка (1304 – 1374) – Гуманизмнің атасы
Петрарка – алғашқы Қайта өрлеу дәуірі гуманистерінің бірі. Оның поэзиясы махаббат пен адамгершілікке негізделген. "Өмір – саяхат, білім – жарық" деген сөзі білім мен ізденістің маңыздылығын көрсетеді.
· "Өмір – саяхат, білім – жарық."
· "Өз жүрегіңе құлақ түр, сонда шындыққа жетесің."
· "Жақсы кітап – мәңгілік дос."
· "Махаббат – жан тыныштығының кілті."
· "Ешқашан кеш емес, егер сен оны шын жүректен қаласаң."
6. Джордано Бруно (1548 – 1600) – Ғарыштық теорияның негізін қалаушы
Джордано Бруно әлемнің шексіздігі туралы революциялық идеяларымен танымал. Оның "Ақиқатты айтқан адамды әрдайым жек көреді" деген сөзі оның өз тағдырына да сәйкес келеді, себебі ол шіркеудің догмаларына қарсы шығып, инквизиция тарапынан өлім жазасына кесілді.
· "Ақиқатты айтқан адамды әрдайым жек көреді."
· "Ғалам шексіз және ол біз ойлағаннан да күрделі."
· "Білімсіздік – ең үлкен зұлымдық."
· "Ақиқатты іздеген адам ешқашан тоқтамайды."
· "Жан бас бостандығы үшін күресуге міндетті."
7. Бенедетто Кроче (1866 – 1952) – Философия және эстетика
Бенедетто Кроче – ХХ ғасырдағы итальян философы, ол тарих, өнер және саясат туралы жазды. "Өнер – өмірдің айнасы" деген сөзі оның эстетикаға деген көзқарасын көрсетеді. Ол тарих пен мәдениеттің өзара байланысын зерттеді.
· "Өнер – өмірдің айнасы."
· "Бостандық – адамның ең қасиетті құндылығы."
· "Өткенді білмей, болашаққа сенімді қадам жасай алмайсың."
· "Нағыз білім – рухани дамумен келеді."
· "Жақсы ой – әрекеттің бастамасы."
8. Чезаре Беккариа (1738 – 1794) – Заң және әділеттілік реформаторы
Беккариа "Қоғамдық әділеттілік – өркениеттің негізі" деген сөзімен заң реформасының қажеттілігін көрсеткен. Оның «Қылмыс және жаза» атты еңбегі қазіргі қылмыстық құқықтың негізін қалады.
· "Қоғамдық әділеттілік – өркениеттің негізі."
· "Жазалау – заңға сай және әділ болуы керек."
· "Құқық – адам бостандығын сақтайтын құрал."
· "Адамның табиғи құқығы шектеусіз болуы тиіс."
· "Азаматтардың қауіпсіздігі – мемлекеттің басты міндеті."
9. Луиджи Пиранделло (1867 – 1936) – Әдебиеттегі философия
Пиранделло – ХХ ғасырдың атақты драматургтерінің бірі. Ол адамның ішкі қайшылықтарын зерттеген. "Шындық – әр адамның көзімен әр түрлі көрінеді" деген нақыл сөзі оның әдеби шығармаларындағы негізгі тақырыптардың бірі болды.
· "Біз әрқашан өзіміз ойлаған адам емеспіз."
· "Шындық – әр адамның көзімен әр түрлі көрінеді."
· "Өмір – шексіз қойылым, ал адамдар – актерлер."
· "Әрбір адам – өзінің ішкі әлемінің айнасы."
· "Біз тек өзімізді тапқан кезде ғана бақытты бола аламыз."
10. Умберто Эко (1932 – 2016) – Заманауи философ және жазушы
Эко – постмодернистік әдебиеттің ірі өкілі. "Кітап – мәңгілік естелік" деген сөзі оның әдебиетке деген көзқарасын айқын көрсетеді. Оның "Раушанның аты" атты романы әлемдік бестселлерлердің қатарына енді.
· "Кітап – мәңгілік естелік."
· "Ғалам – шексіз таңғажайыптар жиынтығы."
· "Білім – күдіктенуден басталады."
· "Мәдениет – саналы ойлаудың негізі."
· "Нағыз ақылдылық – үнемі үйрену."
Қорытынды
Италия ойшылдарының нақыл сөздері өз дәуірінің тарихи, мәдени және ғылыми ерекшеліктерін көрсетеді. Олардың ойлары бүгінгі күнге дейін өзектілігін жоғалтқан жоқ. Бұл ойшылдардың мұрасы – адамзаттың дамуы мен танымына шексіз үлес қосқан қазына.
Италия – әлемдік философия мен әдебиеттің алтын бесігі. Бұл елдің ойшылдары өз дәуірлерінде ғылым, өнер, саясат, мораль, және адамгершілік туралы терең ойларын қалдырған. Олардың нақыл сөздері ғасырлар бойы ұрпақтан - ұрпаққа беріліп, адамзатқа рухани азық болып келеді.
Төменде әрбір ойшылдың нақыл сөздерінің шығу тарихына қысқаша шолу жасайық:
1. Данте Алигьери (1265 – 1321) – Орта ғасырлардағы даналық
Данте – итальян әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі. Оның «Құдіретті комедия» шығармасы адам жанының күйзелісі мен рухани тазаруын сипаттайды. Оның "Тозақтың ең қараңғы жерлері жанжал кезінде бейтарап қалғандарға арналады" деген сөзі саясатқа араласпағандарды сынға алады. Оның философиялық ойлары Қайта өрлеу дәуіріне үлкен ықпал етті.
· "Тозақтың ең қараңғы жерлері жанжал кезінде бейтарап қалғандарға арналады."
· "Күшті адам – өз эмоциясын басқара білетін адам."
· "Үмітті жоғалтпаған адам ешқашан толықтай адаспайды."
· "Махаббат бәрін жеңеді, сондықтан біз де оған бағынуымыз керек."
· "Жүрегің қайда болса, сенің қазынаң да сонда."
2. Никколо Макиавелли (1469 – 1527) – Қайта өрлеу дәуіріндегі саясаткер
Макиавеллидің нақыл сөздері оның «Патша» (Il Principe) атты еңбегінен шыққан. Ол саясат пен биліктің шынайы қырларын ашып, "Мақсат – құралдарды ақтайды" деген принципті дәріптеді. Бұл ойлар өз заманы үшін революциялық болды және көптеген билеушілерге әсер етті.
· "Мақсат – құралдарды ақтайды."
· "Адамдар сенен қорыққан кезде ғана сені құрметтейді."
· "Тірі қалу үшін өзгеруге дайын бол."
· "Билікке қол жеткізген адам оны оңайлықпен бермейді."
· "Ерлік – табысқа жетудің ең үлкен құпиясы."
3. Леонардо да Винчи (1452 – 1519) – Ғылым мен өнердің символы
Леонардо – ғалым, суретші және өнертапқыш. Оның нақыл сөздері көбінесе ғылым мен табиғатты зерттеуге негізделген. "Қарапайымдылық – жоғары жетістіктің белгісі" деген ойы оның өнер мен ғылымдағы көзқарасын көрсетеді. Оның қолжазбаларында көптеген даналық сөздер кездеседі.
· "Өмір – ол қозғалыс."
· "Қарапайымдылық – жоғары жетістіктің белгісі."
· "Білімді көбейткен сайын күмән да артады."
· "Табиғатта бәрі өзара байланысты."
· "Бақыт – жұмысыңды жан - тәніңмен сүюде."
4. Гальилео Гальилей (1564 – 1642) – Ғылыми революцияның көшбасшысы
Гальилео – астрономия мен физиканың негізін қалаушылардың бірі. Оның "Жер бәрібір айналады" деген әйгілі сөзі шіркеудің Жер ғаламның орталығы деген догмасына қарсы айтылған. Оның ғылыми еңбектері кейінгі ғасырларда ғылымға үлкен серпіліс берді.
· "Адамды күмән мен зерттеу ғана алға жетелейді."
· "Жер бәрібір айналады."
· "Ғылымның мақсаты – ақиқатты іздеу."
· "Өлшеуге болатын нәрсені өлшеп, өлшеуге келмейтінін өлшеуге болатындай етіп жаса."
· "Әлем – табиғаттың жазылған кітабы."
5. Франческо Петрарка (1304 – 1374) – Гуманизмнің атасы
Петрарка – алғашқы Қайта өрлеу дәуірі гуманистерінің бірі. Оның поэзиясы махаббат пен адамгершілікке негізделген. "Өмір – саяхат, білім – жарық" деген сөзі білім мен ізденістің маңыздылығын көрсетеді.
· "Өмір – саяхат, білім – жарық."
· "Өз жүрегіңе құлақ түр, сонда шындыққа жетесің."
· "Жақсы кітап – мәңгілік дос."
· "Махаббат – жан тыныштығының кілті."
· "Ешқашан кеш емес, егер сен оны шын жүректен қаласаң."
6. Джордано Бруно (1548 – 1600) – Ғарыштық теорияның негізін қалаушы
Джордано Бруно әлемнің шексіздігі туралы революциялық идеяларымен танымал. Оның "Ақиқатты айтқан адамды әрдайым жек көреді" деген сөзі оның өз тағдырына да сәйкес келеді, себебі ол шіркеудің догмаларына қарсы шығып, инквизиция тарапынан өлім жазасына кесілді.
· "Ақиқатты айтқан адамды әрдайым жек көреді."
· "Ғалам шексіз және ол біз ойлағаннан да күрделі."
· "Білімсіздік – ең үлкен зұлымдық."
· "Ақиқатты іздеген адам ешқашан тоқтамайды."
· "Жан бас бостандығы үшін күресуге міндетті."
7. Бенедетто Кроче (1866 – 1952) – Философия және эстетика
Бенедетто Кроче – ХХ ғасырдағы итальян философы, ол тарих, өнер және саясат туралы жазды. "Өнер – өмірдің айнасы" деген сөзі оның эстетикаға деген көзқарасын көрсетеді. Ол тарих пен мәдениеттің өзара байланысын зерттеді.
· "Өнер – өмірдің айнасы."
· "Бостандық – адамның ең қасиетті құндылығы."
· "Өткенді білмей, болашаққа сенімді қадам жасай алмайсың."
· "Нағыз білім – рухани дамумен келеді."
· "Жақсы ой – әрекеттің бастамасы."
8. Чезаре Беккариа (1738 – 1794) – Заң және әділеттілік реформаторы
Беккариа "Қоғамдық әділеттілік – өркениеттің негізі" деген сөзімен заң реформасының қажеттілігін көрсеткен. Оның «Қылмыс және жаза» атты еңбегі қазіргі қылмыстық құқықтың негізін қалады.
· "Қоғамдық әділеттілік – өркениеттің негізі."
· "Жазалау – заңға сай және әділ болуы керек."
· "Құқық – адам бостандығын сақтайтын құрал."
· "Адамның табиғи құқығы шектеусіз болуы тиіс."
· "Азаматтардың қауіпсіздігі – мемлекеттің басты міндеті."
9. Луиджи Пиранделло (1867 – 1936) – Әдебиеттегі философия
Пиранделло – ХХ ғасырдың атақты драматургтерінің бірі. Ол адамның ішкі қайшылықтарын зерттеген. "Шындық – әр адамның көзімен әр түрлі көрінеді" деген нақыл сөзі оның әдеби шығармаларындағы негізгі тақырыптардың бірі болды.
· "Біз әрқашан өзіміз ойлаған адам емеспіз."
· "Шындық – әр адамның көзімен әр түрлі көрінеді."
· "Өмір – шексіз қойылым, ал адамдар – актерлер."
· "Әрбір адам – өзінің ішкі әлемінің айнасы."
· "Біз тек өзімізді тапқан кезде ғана бақытты бола аламыз."
10. Умберто Эко (1932 – 2016) – Заманауи философ және жазушы
Эко – постмодернистік әдебиеттің ірі өкілі. "Кітап – мәңгілік естелік" деген сөзі оның әдебиетке деген көзқарасын айқын көрсетеді. Оның "Раушанның аты" атты романы әлемдік бестселлерлердің қатарына енді.
· "Кітап – мәңгілік естелік."
· "Ғалам – шексіз таңғажайыптар жиынтығы."
· "Білім – күдіктенуден басталады."
· "Мәдениет – саналы ойлаудың негізі."
· "Нағыз ақылдылық – үнемі үйрену."
Қорытынды
Италия ойшылдарының нақыл сөздері өз дәуірінің тарихи, мәдени және ғылыми ерекшеліктерін көрсетеді. Олардың ойлары бүгінгі күнге дейін өзектілігін жоғалтқан жоқ. Бұл ойшылдардың мұрасы – адамзаттың дамуы мен танымына шексіз үлес қосқан қазына.

Англия ойшылдарының нақыл сөздері ғасырлар бойы қалыптасып, ағылшын мәдениеті мен философиясының ажырамас бөлігіне айналған.

Испан философиясы мен даналығы ғасырлар бойы қалыптасып, мәдени, әлеуметтік және діни өзгерістермен бірге дамыды. Нақыл сөздер осы философиялық

Неміс нақыл сөздері ғасырлар бойы қалыптасқан халық даналығының көрінісі. Олардың шығу тегі әртүрлі тарихи, мәдени және әлеуметтік факторларға

Француз нақыл сөздерінің тарихы – бұл француз халқының даналығы мен мәдениетін бейнелейтін рухани мұра. Олар ғасырлар бойы қалыптасып, фольклордан

Орыс нақыл сөздерінің тарихы – бұл орыс халқының өмір салты, дүниетанымы мен даналығының айнасы. Олар ғасырлар бойы қалыптасып, халықтың рухани

Нақыл сөздер – халықтың немесе белгілі бір тұлғаның өмірден түйген ақыл-ойы мен тәжірибесін қысқа әрі нұсқа түрде жеткізетін өсиет-өнеге мазмұнындағы