XVII ғасырдағы батыс Еуропа өнері

Дәрістің мақсаты.
1. Білімділік: XVII ғасырдағы батыс Еуропа өнері туралы түсінік беру.
2. Тәрбиелік: өз отанын, халқын шын сүйетін патриот етіп тәрбиелеу.
3. Дамытушылық: әр түрлі стратегиялар арқылы ойлау қабілетін, ауызша сөйлеу мәдениетін дамыту.
Дәрісте қолданылатын көрнекі құралдар: плакаттар, суреттер.
Дәрістің құрылымы мен мазмұны.
І. Ұйымдастыру кезеңі:
1. Сәлемдесу.
2. Студенттерді сабаққа қатысуын тізім бойынша тексеру.
3. Студенттерді сабаққа дайындығын, құрал жабдықтарын тексеру.
ІІ. Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:
Тексеру әдісі: Сұрақ жауап.
Сұрақтар:

• Қайта өрлеу тарихының пайда болуын жазған ғалымдар?
• Адамның қоғамдық ұйымы күрделі де ұзақ даму жолынан өтті?

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру.
Түсіндіру әдісі: түсіндірме
Фламанд өнерін көрнекті суретші Рубенспен байланыстырады. Ал қалған суретшілер Рубенс мектебінің түлектері деп аталған. Питер Пауль Рубенс немістің шағын көлемді қалашығы Зигенде дүниеге келді. Рубенстің белгілі шығармалары: «Брандтпен бірге бейнеленген автопортрет», «Диананың аңшылықтан қайта оралуы», «Амазонкалармен соғыс», «Персий мен Андромеда», «Жер мен су Одағы» т. б.
Англия – өнерін әйгілі еткен екінші суретші, пейзажист Ларрен (1600 - 1682). Ол Пуссенмен қатар өмір сүрді. Негізгі пейзаж болды, табиғат керінісін бейнелеудің керемет шебері. Өз елінен жастайынан кетіп, Римде өмірінің соңына дейін тұрды. Римнің табиғатына ғашық болғандығы соншалық күні бойы көрінісін салудан жалықпады. Ал адам бейнесі оның шығарма тек көмекші рөл атқарды. Осындай пейзаждық жұмысын "Таңертенгілі жағалауда" деп аталды.
Шығармаларының негізгі тақырыбы — табиғат әсемдігі еді, 1670 жылдар Лоррен шығармашылығының шарықтау шегі. Осы жылдары жазған, жарық көрген шығармалары: «Таң» (1666), Талтүс (1651), "Кеш" (1661), (1672). Осылардың поэтикалык шығармасы "Таңертең". К. Лоррен — классик оның идеясы табиғатпен байланысты. Бұл суретші табиғи тыныштық әуенді өте әсерлі етіп жеткізе біледі. К. Лоррен машылығы француз кескіндемесінде аңызды орын алады.
Англия өнерінде XVII ғасырда классицизммен бірге бағыт өмірге келді. Осы бағыттың нағыз шебері Луи Ленен 1648) болды. Ол барлық жұмыстарында, ешқандай қоспасы жоқ, білікті тіршілікті қарапайым тілмен бейнелей білді. Сондай масының бірі — "Әжеге қонаққа келу". Сонымен катар француз бароккосын дамытуға өзінше ұл төмендегі әйгілі суретшілерді атап өткен жөн: Жак Калло, Латур және Пьер Тоше. X - VІII ғасырларда Францияның мәдениет орталығы патшамен тығыз байланыста болды. Осыдан соң өнерді патша атымен алмастыру дәстүрі пайда болды. Содан XVII ғасырдың екінші "XIV Людовик стилі" деп атады және ол салтанатты, "үлкен яғни, барокко стилінің классицизммен синтезі түріндегі стиль болады. XVIII ғасырдың алғашқы онжылдығы" бастапқы рококо", "XV Людовик" немесе "орта рококо", содан кейін бұл стиліне" өзгереді. Англиядағы XVII ғасырдың екінші ширегіндегі суретші Жорж де Латур көбіне діни сюжетті карапайым тұрмыстык жанр ретінде жазды. Бұл суретшінің өзіне тән жеке жазу мәнері болды, яғни Жорж де Латур ең ұнамды мәнері — жанып тұрған май шам. Шығармалары: «Рождество» (1640), «Қасиетті ұста — Иосиф». Англия өнерінде осы уақыт ішінде үш ағайынды Ленендер жұмыс істейді. Олардың ішінде ең белгілісі - Луи Ленен. Ол өзінің қарапайым шаруа өмірімен байланысты шығармаларымен белгілі. Бұл суретші тақырыбы XVII ғасыр үшін өзгеше еді. Луи Ленен шаруа бейнелерінде адамгершілік қасиеті бар екендігін нақты көрсетті. Оның шығармасы — "Сүт сатушы әйел отбасы" ("Семействомолочницы») шығармада негізгі композиция құрылымы натюрмортпен байланыста алынған. Кең байтақ табиғат әлемінің тек қана бір бұрышын паналап тұрған егде тартқан, шаршаған ата - анасы мен балалары бейнеленген. Суретші мұнда Франция ауылының табиғатын жым - жырт тыныштықта көрсетіп отыр. Шығармада, негізінен, тыныш өмір бейнеленгенімен, оның сұрапыл кезеңдері ата - анасын өз уақытынан ерте тоздырған, шаршатқан, сол сияқты балалары да бұл өмірді өз жасынан ерте түсіне бастаған сыңайлы.
Испан суретшісі Франсиско Гойяның өнер тарихта болған елеулі оқиғалар кезінде (Француз революцияси, Наполеонның ұлт - азаттық Соғысы, халық көтерілісі) дами бастады. Гойя өз шағарамаларында шындықты, халықтың қиын жағдайын көрсеткісі келді. Оның алғашқы портреттері мен эскиздері арқылы кескіндемелік өнерді жоғары дарежеде екенін көруге болады. «Капричос» (1797 - 1828) суретшінің өнер әлемінде байлығын ашты. XVII және XIX ғ. ғ Испания суретшілеріның шығармаларынан кейдейлык пен байлықты, халықтың сол ензделі қиын жағдайын, қайғысын көруге болады. Гойя туған жақсы көрді жәе халықтың қанаушыларға қарсы болды «ІV Карл Королдіңотбасы» (1800, Прадо, Мадрид) атын шығармасыны Гойя шындықты көрсетуден қорықпай, оларды усқынсыз, қатыгез адамдар екенін көрсетті. «Соғыс бейнеті» (1810 - 1820) атты графикалық шығармасында Гой халықтың французь интервеннттерімен күресын көрсетті. «соғыс бейнеті атты топтаманы тақырыптары халық тағдыры, халықтың күресі еді. Гойяның көрнекті шығармаларын - «1808 жылдың 2 мамырындағы көтеріліс» және «1808 жылғы 2 мамырдағы көтерілісшілерді ату». Гойяның шығармалары: «Маха және бейтаныс адамдар», «Жазушы Франсиско Байеу портреті», «Тереса Суреданың портреті», «Торрехоннан келген Алькадоның ажалы», «Сананың қалғып кетуі құбыжықтарды тудырады» т. б. Ван - Гог Винсент (шын аты Винсент Виллеам) – голланд кескіндемешісі. 1869 - 1876 жыл Гоага, Борюссель, Лондон, Париж керкемсурет туындылары сату фирмасында делдалдық етті. 18880 жыл өнерге ықпалы ауып, Брюссель және Янтверпен көркемсурет академиясымен байланысты болды. 30 жылда сурет салумен шұғылданып, негізінен қарапайым жолдардың өмірінен көріністер және сериялы картиналар жасады. «Картаппен жүрек жалғаушылары 1885ж». 1886 - 1888 жыл Парижде салған «Сена үстіндегі көпір», «Танға әкем портреті» атты картиналарыны алғашқы творчестволық кешіндегі ауыр әлі бұлыңғыр бояудан арылып жалқын түспен еркін орындау. «Сан – Мари балықшыларының қайығы», «Арльдің алқызып жүзімі», «Түнгі кафе» атты шығармалары суретшінің кемелденген шағын да жазылған туындылары. Поль Сезанн – француз кескіндемешісі, постимпрессионизмнің негізін салушылардың бірі. «Маларна жағадауы» (1888), «Жол бұрылысы» (1879 - 82) атты нейзаждарында Поль Сезанн кеңістік пен уақыт бірлігін, болмысының құпия сырларын терең ұғытып шыңайылықпен бейнеледі. «Карта»,(1890 - 92), «темекіші» (1896 - 1900), «Дәу қарағай» (1892 - 96) атты картиналар Поль Сезаннның творчество кемелденген шағында жасаған туындыларының санатына жатады. Айнулы бұл шығармалардан буырқанған күш – қуат пен өмірдің жайқын тынысы айқын сезіледі. «Шабдалы мен алмұрттар» (1888 - 90), «Қазоты және жемістер» атты еңбектері арқылы 197 да енді орын тепкен натюрморт жанрына терең филисофия мән - мағына, дүниетанымдылық, зерделі толғаныс алып келді. Поль Сезанн өнері 20 ғасыр бейнелеу өнеріне үлкен ықпал жасауымен қатар, заманауи суретшілер творчествосына да игі әсер етуде.
Поль Гоген – француз кескіндемешісі 1870 жыл Понт – Авенда жазған шығармаларынан символизмге бой ұра бастаушылық байқалды. Сол кездегі туындылары замандастарына ықпал жасап, Понт – Авен мектебінің негізін қалады. Кейін Мартитик, Арле топтамаларынан өзіндік беті бар суретші екенін танытты. Гоген 1870 - 90ж. Франция бейнелеу өнерінде үстемдік екен империалистік қағидаға қарсы шығады. Гоген – табиғат тылсымын өзінше түсініп, өзінше қабылдап, өзінше сезінген суреткер. 1808 - 1901 ж. Талти аралында жазған картилары – Түземдіктердің өмірін, тұрмыс - күйін бейнелеген «корольдық зайыстан»(1896), «Өнім жинау»(1899), «Сен қызғанасың ба?»(1892) т. б. шығармалары бояу үйлесімдігін дәл тапты.
ІV. Жаңа материалды бекіту: (қойылған сұрақтар мен тапсырмалар) Жаңа өтілген тақырып бойынша студент мен сұрақ жауап жүргізу.
VІ. Қорытындылау (білім бағалау).
Студенттердің теориялық білімдерін, өорғалған СӨЖ жұмыстарын бағалау.
VІІ. Үй тапсырмасы:
Білетін ақпараттарын жаңа мәліметтермен толықтыру. Берілген тақырыптар бойынша СӨЖ жұмыстарын қорғауға дайындалу.
Әдебиеттер тізімі:
1. Қ. Болтабаев, Е. Қосбармақов, А. Еркебай., Өнер 2007
2. Акишев А. К. Искусство и мифология саков. Алма - Ата, Наука, 1985.
3. Акишев К. А., Байпаков К. М. Восросы археологического Казахстана. Алма – Ата, 1979.
4. Ибраев Б. А. Космогонические представления наших предков // Декоративное искусство СССР, 1980.
5. Древнее золото Казахстана. Сост. К. Акишев. Алма - Ата, Онер, 1983.