1930 жылдардағы аштық, шаруалар көтерілістері

Сыныбы: 9
Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: 1930 жылдардағы аштық, шаруалар көтерілістері (презентациясымен)
Сабақтың мақсаты: Шаруалардың жаппай ұжымдастыру саясатына қарсылығын, Созақ, Жетісу, Маңғыстау аймақтарындағы көтеріліс барысымен таныстыру, ашаршылық кезіндегі жіберілген ащы ақиқатқа оқушылардың көздерін жеткізу.
Сабақтың түрі: Ашық сабақ
Сабақтың әдісі: Интерактивті тақта, баяндау, сұрақ жауап, салыстыру, картамен жұмыс.
Сабақтың көрнекілігі: Карта, слайд суреттер, хронологиялық кесте, Ашаршылық деректі фильмі, тапсырмалар, кесте.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру бөлімі
ІІ. Үй тапсырмасымен жұмыс
ІІІ. Жаңа сабақ
ІV. Тапсырмалармен жұмыс
V. Жаңа сабақты бекіту
VІ. Қорытындылау.
VІІ. Оқушыларды бағалау
VІІІ. Үйге тапсырма беру
Үй тапсырмасымен жұмыс.

Тест сұрақтары
1. Ф. И. Голощекин қай жылдары Қазақ Өлкелік партия комитетінің бірінші хатшысы қызметін атқарды? (1925 – 1933 жж.)
2. 1927 жылда қабылданған қаулы?
(Ауыл шаруашылығын ұжымдастыруға бағыт алуды жариялады).
3. Жылдамдатылған ұжымдастыру науқаны жүргізілген жылдар? (1929 - 1930 жж.)
4. «Қазақстандағы ұжымдастыру қазақтардың орасан зор адами трагедиясына айналғанын» жазған ағылшын - тарихшысы кім? (Роберт Конквест).
5. 1928 жыл қанша млн пұт астық дайындалды.? (300 млн пұт).
6. Ұжымдастыруға қарсы шыққан ұлт зиялылары? (С. Меңдешев, С. Қожанов, X. Досмұхамедов)
7. Жер үлестерін біріктіру мен бірігіп еңбек етуге негізделген ауыл шаруашылық кооперациясы қалай аталды? (ТОЗ).
8. Қай жылдары ТОЗ-дарды ұжымдастырды? (1932 - 1934 жж).
9. Геноцид сөзінің мағынасы? (Ұлттық және діни белгілеріне қарай жою).
10. Көшпелі, жартылай көшпелі қазақ шаруаларын, отырықшы өмір салтына көшіру жөнінде нұсқау берілген жыл? (1931 ж.)
Жаңа тақырып: 1930 жылдардағы аштық, шаруалар көтерілістері

Жаңа сабақтың жоспары:
Кеңес1931 - 1933 жылдардағы аштық
Шаруалардың жаппай ұжымдастыру саясатына қарсылығы
Созақ көтерілісі
Жетісудағы көтеріліс
Ақтөбе, Қостанай және Қызылорда округтеріндегі көтерілістер
Маңғыстаудағы көтерілістер

1931 - 1933 жыл – Жаппай ашаршылық «ұлы жұт» атанды.
«Асыра сілтеу болмасын – аша тұяқ қалмасын!» (Ф. И. Голощекин)
1929 - 1930 жылдардың қысында жұт болды. Суықтан және өзге де аурулардан 2, 1млн-дай қазақтар мен 200 - 250 мыңдай басқа ұлттардың өкілдері қаза тапты.
1 млн. 700 мың адам қазақ Қытай, Монғолия, Иран мен Ауғанстан жеріне көшті.

Қарсылық түрі
ұжымшар қозғалысының белсенділерін, партия, кеңес, комсомол қызметкерлерін, сот орындаушыларын өлтіру;
өзін - өзі қорғайтын қарулы отрядтар құру;
ашық көтеріліске шығу түрлерінде жасалды;
басқа аймақтарға, тіпті шетелге көшіп кету;

Көтерісшілердің қойған талаптары:
орташалардан заңсыз тәркілеген малды қайтару;
ұждан бостандығы, мешіттерді қайтару және дінге сенушілердің істеріне өкіметтің араласпауы;
тәркілеуге тыйым салатын декрет жариялау, оны өкімет орындарының мүліксіз орындауы;
ауылдағы «тап күресін» жасанды шиеленістіруді тоқтату;
ауыл ішіндегі барлық мәселелерді «өкілетті өкілдер» емес, жалпы жиналыстың шешуі;
салық мөлшерін малдың санына қарай белгілеу;

Нәтижесі
Ұжымдастыру жылдары республика аумағында 372 жаппай толқулар мен көтерілістер орын алды.
Маңғыстау, Жылқосын, Ойыл, Табын аудандарының шаруалары Қазақстан жерін тастап, Түрікменстан, Қарақалпақстан аумағына, ал бір бөлігі Иран мен Ауғанстанға көшіп кетуге мәжбүр болды.
Жасанды жолмен құрылған ұжымшарлар таратылып, халыққа күштеп қоғамдастырылған мал - мүлкі қайтарылды.

«Ой ашар» сәйкестендіру
1.“Байлардың шаруашылығын тәркілеу туралы” қаулы.(С. Шолақов)
2. Сырдария округі, Бостандық ауданындағы көтеріліс (Е. Жанбаев, Қ. Қалиев, Ғ. Сатырбаев)
3. Қостанай округіндегі көтеріліс (Тәліп Мұсабаев)
4. Созақ ауданындағы көтеріліс (Ф. И. Голощекин)
5. Жетісудағы көтеріліс (А. Бекежанов, С. Қадиев, А. Смағұлов)
6. Ақтөбе, Қостанай және Қызылорда округтеріндегі көтеріліс (А. Қанаев, Ж. Бәйімбетов, М. Саматов, И. Сатыбалдин)

Жаңа сабақты бекіту:
Қашан?--------------- Қандай оқиға болды?
1931 - 1933 жж. ---- Қазақстандағы ашаршылық
1928ж --------------- “Байлардың шаруашылығын тәркілеу туралы” қаулы.
1929 ж --------------- Қостанай, Бостандық, Сырдария округіндегі көтерілістер
1930 ж --------------- Созақ, Жітісу, Ақтөбе, Қостанай, Қызылорда округтеріндегі көтерілістер
1931 ж --------------- Маңғыстаудағы көтеріліс

Бұл - біріншіден, ашаршылықта құрбан болған миллиондардың рухына бүгінгі буыннан тағзым. Екіншіден, келер ұрпақ ата - бабаларының қандай қасіреттерді бастан өткергенін біліп жүруіне қажет тағзым.
ҚР президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «1931 - 1933 жылдардағы ашаршылық құрбандарына ескерткіш» монументінің ашылу рәсімінде сөйлеген сөзінен.
31 мамыр 2012 жыл, Астана қаласы.

Үйге тапсырма: §22 - 21. 1930 жылдардағы аштық, шаруалар.
«Аштық» тақырыбында реферат

Ақтөбе облысы, Қарғалы ауданы,
Жосалы орта мектептің тарих пәні мұғалімі:
Байболатов Ербол
Толық нұсқасын жүктеу