Ы. Алтынсарин "Әке мен бала" әңгімесі

Сабақтың тақырыбы: Ы. Алтынсарин. «Әке мен бала» әңгімесі.
Сабақтың мақсаттары:
1. Ы. Алтынсариннің қазақ әдебиетіндегі орны туралы оқушы білімдерін толықтыру, әдебиет теориясынан түсінік беру, әңгімені талдау.
2. Мәтіннің мазмұнын түсініп айтуға дағдыландыру, сөздік қорын молайту, жаңа сөздерді тексеру.
3. Адамгершілікке, еңбекті сүюге баулу, топта бірлесе жұмыс істеуге, өзгелердің ойын, пікірін тыңдай білуге тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: әңгімелесу, баяндау, ой қозғау, оқулықпен жұмыс, топпен жұмыс, көрініс.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың көрнекілігі: Ы. Алтынсарин портреті, шығармалары, тірек сызба, деңгейлік тапсырмалар, интерактивті тақта.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі: - Амандасу, сыныпты түгендеу, сабаққа бейімдеу.
- Сабақтың тақырыбымен мақсатымен таныстыру.

ІІ. Өткен тақырыптарға шолу жасау. Білімді жүйелеу. Сұрақтарға жауап алу.(мониторда)
1. Фольклор кімнің шығармасы?
2. Тұрмыс – салт жырларының түрлері қандай?
3. Жылқы иесін қалай атайды?
4. Мақал – мәтелдердің тақырыптары қандай?
5. Қазақ ертегілері неше топқа бөлінеді?
6. Ертегілер қалай тараған?
7. Аңыз дегеніміз не?

Сөздерді меңгеруді тексеру (слайд
Түйе
Түлкі
Домбыра
Наурыз
Қымыз
Қозы
Дұшпан
Аяқ
1. Төрт түліктің бірі
2. Ең қу аң
3. Музыкалық аспап
4. Ұлыстың ұлы күні
5. Сусын
6. Қойдың баласы
7. «Дос» сөзінің антонимі
8. Адамның дене мүшесі

ІІІ. Жаңа сабақ. - мұғалім сөзі: бүгін біз әдебиеттегі әңгіме жанры туралы оқып үйренеміз. (Әңгіме теориясына түсінік беру).
(Слайд) Әңгіме – көлемі жағынан шағын, баяндау түрінде қара сөзбен жазылған, оқиғаға құрылған көркем шығарма. Әңгімеде өмірдің бір мезеті қысқа оқиғалар суреттеледі. Оқиғаға қатысатын кейіпкерлер саны шектеулі болады. Қазақ әдебиетінде балаларға арнап тұңғыш әңгімелер жазған Ыбырай Алтынсарин.(Слайд, портрет + схема)

Мұғалім сөзі: - Балалар Ыбырай ата туралы біз не білеміз. (Оқушылар бір – біріне сұрақ қойып, жауап береді).
1. Ыбырай Алтынсарин кім?
2. Ол қай жерде дүниеге келді?
3. Ыбырай Алтынсарин балаларға арнап нелер ашты?
4. Ол қандай оқулық жазды?
5. Балаларға арналған қандай өлеңдері бар?

Мұғалім сөзі: - Балалар Ыбырай атаның қандай өлеңдерін білесіңдер?
(Оқушылар «Кел, балалар, оқылық!», « Өзен» өлеңдерін оқиды).
Мұғалім сөзі: - Ыбырай Алтынсарин балаларға арнап көптеген әңгімелер жазды. (слайд)

Әңгімелердің негізгі тақырыптары: слайд
- Адамгершілік
- Жастарды жақсы мінезге баулу
- Еңбекке тәрбиелеу
- Жақсы мен жамандық туралы
- Білімге өнерге шақыру
- Жаман әдеттен бойын аулақ ұстау

Бүгін біз Ыбырай атаның «Әке мен бала» деген әңгімесімен танысамыз.
А) Сөздік жұмысы, сөздерді оқу аудару. (Слайд )
Ескі таға – старая подкова
Ала жүр – захвати с собой
Иіліп алды – наклонился и взял
Ұста – кузнец
Шие – вишня
Баласына қарамай – не обращая внимание на сына
Аяңдап жүрді – шли медленно, не спеша
Аузына салды – положил в рот
Жерге түсті – упал на землю
Еріну – полениться
Азға қанағат ету – довольствоваться малым
Көптен құр қаласың – останешься ни с чем
Б) мәтінмен жұмыс, оқушыларды үш топқа бөліп мәтін бөліктерін аударту.
Тапсырмалармен жұмыс істеу.
1 – топ. Мәтіннің бірінші бөлігін оқып, мазмұнын қысқаша әңгімелейді. Бөлікке ат қояды.
2 – топ. Мәтіннің екінші бөлігін оқып, мазмұнын қысқаша әңгімелейді. Бөлікке ат қояды.
3 – топ. Мәтіннің үшінші бөлігін оқып, мазмұнын қысқаша әңгімелейді. Бөлікке ат қояды.
Деңгейлік тапсырмаларды орындау (Слайд).
1 - Деңгей.
Ассоциация жасау. Әке, бала.

2 - Деңгей. Әңгіменің негізгі түйіні әкесінің қай сөзінде тұр? Мәтіндегі мақалды табыңдар. Мәтіннің мазмұнына байланысты қандай мақалды білесің?
3 - Деңгей
1. Шығарма жанры...
2. Әңгіменің авторы...
3. Әңгіменің тақырыбы...
4. Басты кейіпкерлер...
5. Оқиға қашан болды...

Мақал мәтелдер
Еңбексіз өмір жоқ

Еңбектің наны тәтті
Жалқаудың жаны тәтті.

Жалқаулық жаман ауру
Мұғалім сөзі: - Ыбырай атаның әңгімелері сендерді неге үйретеді, тәрбиелейді деп ойлайсындар? (Оқушылар жауабы)
- Қазір балалар, біз Ыбырай атаның әңгімелерінен көрініс көрейік.
«Бақша ағаштары», «Асыл шөп» әңгімелерінен көрініс.
Сабақты қорытындылау. Ой толғаныс. (Шығарма кестесі).
«Әке мен бала» әңгімесі бойынша кесте толтырып, сабақты қорытындылау. (слайд)

Рефлексия: балалар біз сабақта Ыбырай Алтынсариннің қандай әңгімесін талдадық? Сендерге сабақ ұнады ма? (Оқушылар жауабы).
Үйге тапсырма: І деңгей. Жоспарға сүйене отырып әңгімені мазмұндау.
ІI деңгей. Сурет салу, мақалды жаттау.